Yangi O‘zbekistonda pedagogika fanini innovatsion rivojlantirish istiqbollari: nazariya va amaliyot

Yangi O‘zbekistonda pedagogika fanini innovatsion rivojlantirish istiqbollari: 
nazariya va amaliyot 
____________________________________________________________________ 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
National University of Uzbekistan 144 www.ares.uz 
Virtual ta'limda bir qancha tipik shakldagi axborot holati modeli (vaziyat 
modeli) ni ifodalaydigan dinamik vizual model, sahna modeli, kognitiv model, axborot 
beruvchi model, kosmik model, vizual interfeys va fazoviy simulyatsiya modellari 
mavjud. Bu ko'rinadigan modellar. Bundan tashqari ko'rinmas modellar mavjud bo’lib 
unga quyidagilar kiradi: ssenariy modeli, test modeli, testni tekshirish modeli, xizmat 
ko'rsatish modellari, fazoviy tizimli modellar. 
To’g’ri ishlab chiqilgan virtual ta’lim modeli, ko’zlangan maqsadga tezroq 
yetish uchun kalit hisoblanib, unda quyidagi tamoyillarga amal qilinsa maqsadga 
muvofiqdir:
– o'qitish o'quvchining kognitiv faolligiga asoslangan bo'lishi; 
– virtual o'quv dasturining tuzilishi dinamik qismda modulli bo'lishi; 
– statik qismda axborot birliklaridan foydalanish. 
Axborot vaziyatining modeli real sharoitlarni simulyatsiya qilish jarayoniga 
asoslangan. Axborot holatiga asoslangan shartlarni shakllantirish va muammoning 
keyingi yechimi o'quvchilarning o'quv maqsadlariga mos keladigan kompetentsiyasini 
shakllantiradi. Shunday qilib, axborot holati vakolatlarni o'zlashtirishga qaratilishi 
kerak. Haqiqiy jarayonlarga taqlid simulyatsiya modellari, ularni vizual taqdim etish 
va virtual modellashtirish asosida amalga oshiriladi.
Virtual ta’lim jarayonida modellashtirishning fazoviy (geoinformatsion), 
vaziyatli, dinamik kabi maxsus turlaridan foydalanishimiz mumkin. Vaziyatli 
modellashtirish - bu talabalarning kasbiy kompetentsiyalarini shakllantirish uchun real 
ishlab chiqarish vaziyatlari va jarayonlari simluyatsiyasini yaratish. Dinamik vizual 
modellashtirish esa, o'quvchining virtual vaziyat bilan axborot o'zaro ta'siridan 
foydalanadigan tinglovchilarning qaror qabul qiluvchi rolidagi haqiqiy faollik 
tuyg'usini to'liq shakllantirishga mo'ljallangan faol o'qitish usuli.
Dinamik vizual modellar yordamida o'qitish texnologiyasi, harakatlarning 
indikativ asosini hisobga olgan holda, real vaziyatlarda harakatlarni bajarish sharoitida 
o'quvchilarning bilim, ko'nikma va malakalarini shakllantirish kontseptsiyasiga 
asoslangan. Ma'ruza va seminar o'qitish metodologiyasidan farqli o'laroq, ikkita vazifa 
izchil hal qilinadi, birinchidan, bilimlarni uzatish, ikkinchidan, ularni qo'llash 
ko'nikmalari shakllantirish. Dinamik vizual modellar yordamida o'qitish texnologiyasi 
vaziyatli, vizual va o'qitish singari turli modellarni ishlab chiqishga imkon beradi. 
Axborot situatsion modeli yoki axborot holati modeli haqiqiy ob'ekt va real 
vaziyatni aks ettiradi va o'rganilayotgan jarayonlar va vazifalar mazmunini 

---