Yaponiyada taʼlim

Yaponiyada taʼlim

31 ta til

• 
  Maqola
  
• 
  Munozara
  

lotin/кирилл

• 
  
• 
  
• 
  

• 
  Mutolaa
  
• 
  Tahrirlash
  
• 
  Manbasini tahrirlash
  
• 
  Tarix
  

Asboblar

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

• 
  
• 
  

• 
  

Vikipediya, ochiq ensiklopediya


Yapon oʻrta maktab oʻquvchilari formada
Yaponiyada oʻquv yili aprel oyida boshlanadi. Darslar maktabga qarab dushanbadan jumagacha yoki shanbagacha davom etadi. Oʻquv yili uch trimestrdan iborat boʻlib, ularning har biri bahor va qishda — qisqa muddatli taʼtillari, yozda — bir oylik dam olish kunlari bilan ajratilgan.
Maktab tizimi quyidagilardan iborat:

• 
  Boshlangʻich maktab (yaponcha: 小学校 syu:gakko:^?), 6 yosh
  
• 
  Oʻrta maktab (yaponcha: 中学校 tyu:gakko:^?), 3 yil
  
• 
  Yuqori maktab (yaponcha: 高等学校 ko:to:gakko:^?, qisqartirilgan Andoza:Lang-ja2 ko:ko:), 3 yil
  

Boshlangʻich va oʻrta maktab majburiy hisoblanadi. Majburiy emas boʻlsa ham, yuqori maktabni yapon oʻquvchilarining qariyb 79 foizi bitirishadi.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Terakoya, 19-asr
13-asrgacha Yaponiya taʼlim tizimi xitoylik va koreys hamkasblari taʼsirida boʻlgan. Atiki olimlari imperator Atiki (yaponcha: 阿直岐^?) davrida mamlakatda ishlagan va Bani (yaponcha: 王仁^?) Koreyaning Baekje shtatidan. Taxminan 552 yilda buddizm Baekje vositachiligida Yaponiyaga kirdi. Uning tarafdorlari mamlakatda kontinental ilmiy bilimlarni, texnik va badiiy mahoratni tarqatdilar. 607-yilda yapon shahzodasi Shotoku ilgʻor Osiyo bilimlarini oʻzlashtirish umidida talabalar bilan birga Xitoy Suy sulolasiga elchi yuboradi. Imperator Tenji hukmronligi davrida Yaponiyada birinchi Syedze (yaponcha: 庠序^?) davlat maktabi qurilgan. qín).
8-asrda, Nara davrida yaponlar Xitoy Tang sulolasi bilan aloqada boʻlgan. Uning taʼsiri ostida, Taixo kodeksining taʼsiridan soʻng, Yaponiyada Xitoy taʼlim tizimi oʻrnatildi. Ushbu tizimga koʻra, Akademiya (yaponcha: 大学寮^?), viloyatlarda esa viloyat maktablari. Bu tizim-794 yilda poytaxt Kiotoga koʻchirilgandan keyin ham saqlanib qoldi.
IX-XII asrlarda Yaponiyada Xitoy madaniyatiga moslashish jarayoni sodir boʻldi. Ieroglif adabiyoti va sheʼriyat rivojlandi, hiragana va katakana alifbolari ixtiro qilindi, alifboda yozilgan adabiyot va sheʼriyat paydo boʻldi. Dvoryanlar va amaldorlar uchun asosiy taʼlim markazlari ezoterik sektalarning viloyat maktablari va buddist monastirlari edi. Oddiy odamlar uchun rohiblar tomonidan qurilgan maxsus maktablar mavjud boʻlib, ularda oʻqish, hisoblash, shuningdek, maʼlum texnik koʻnikmalarni oʻrgatishgan. Bu maktablarning eng mashhuri Syugei-syuti (yaponcha: 綜芸種智院^?) língíníníní), rohib Kukai tomonidan asos solingan.
Kamakura syogunati tashkil etilgandan soʻng, Xitoyning markazlashtirilgan taʼlim tizimi butunlay tanazzulga yuz tutdi. Uy va xususiy taʼlim — olimlar yoki monastirlarning uylarida keng tarqaldi. Mazhab uylari boshlangʻich taʼlim bergan. Dzen sektasi monastirlarining ibodatxonalari va yotoqxonalarida maxsus taʼlim olingan. Yangi paydo boʻlgan sektalarning rohiblari Amidai va Nichiren oddiy odamlarni tarbiyalash bilan shugʻullangan. Dvoryanlar va boy monastirlar orasida shaxsiy kutubxonalar va arxivlar tashkil etish odati paydo boʻldi.
Edo davrida (1603-1868) markaziy va mahalliy hokimiyat organlari tomonidan koʻplab maktablar tashkil etilgan. Davlat maktablari tizimi Buddist va Sinto ziyoratgohlariga (terakoya) biriktirilgan xususiy maktablar bilan toʻldirildi. 18-asr oxiridagi maksimal tarakoe dasturi uchta darajani nazarda tutgan: minimal oʻqish va yozish qobiliyatlari; konfutsiy risolalarida bayon etilgan elementar axloqiy tushunchalar; xitoy sheʼriyati, tarixiy faktlar bilan tanishish.
Samuraylar oʻzlarining boshliqlari — knyazlar (daimyo) tomonidan taʼlim olganlar, ular uchun maxsus maktablar tashkil etgan. U yerga konfutsiy olimlari va jangovar sanʼat boʻyicha mutaxassislar taklif etilgan. Samuraylar uchun birinchi davlat maktablaridan biri 1603-yilda ochilgan.
1858-yilda xususiy maktab-internatga asos solgan Fukuzava Yukichi keyinchalik Keyo universitetiga aylandi, taʼlimni Gʻarb modeli boʻyicha tashkil etish tarafdori boʻldi. Meydzi restavratsiyasi davrida yagona markazlashtirilgan taʼlim tizimini yaratuvchi qonunlar qabul qilindi. 1872-yilgi qonunga koʻra, ijtimoiy tabaqasidan qatʼi nazar, hamma uchun ochiq boʻlgan zamonaviy maktablar ochildi. 1900-yilda majburiy uch yillik, soʻngra toʻrt yillik va nihoyat, 1908-yilda olti yillik taʼlimning joriy etilishi Yaponiyani oʻsha davrda aholisi deyarli toʻliq savodli boʻlgan dunyodagi kam sonli davlatlardan biriga aylantirdi. 1877-yilda imperatorlik universitetlarining birinchisi boʻlgan Tokio davlat universiteti tashkil topdi.
1930-yillarda mamlakatdagi militaristik va millatchilik kayfiyati munosabati bilan maktabda oʻqitish bolalarda Yaponiyaning ilohiy missiyasiga cheksiz ishonchni shakllantirish, imperatorga fanatik sadoqatni shakllantirishga qaratilgan edi.
1945-yildan keyin taʼlim tizimini markazsizlashtirish va demokratlashtirish boshlandi[1][2][3][4].