Yarimo’tkazgichlarning yana bir muhim xususiyati ular elektrik o’tkazuvchanligining temperaturaga o’ta sezgirligidir

MA’RUZA. KUCHLI ELEKTR MAYDONIDA YUZ BERADIGAN HODISALAR


REJA

1. 
   Muvozanat va nomuvozanat holatlardagi zaryad tashuvchilar 2 . Muvozanatiy, nomuvozanatiy zaryad tashuvchilar.
   

Ularning energiya bo’yicha taqsimoti.

3. 
   Nomuvozanat o’tkazuvchanlik va uning relaksasiyasi
   
4. 
   Nomuvozanat holatdagi zaryad tashuvchilarning yashash vaqti
   

Tayanch so’zlar:ko’chish hodisa,energiyalar srektri, termodinamik muvozanat, termik ionlanish

1. 
   Muvozanat va nomuvozanat holatlardagi zaryad tashuvchilar
   

Qattiq jismlarda, xususan yarimo’tkazgichlarda zaryad tashuvchilar energiyalari srektri zonaviy tuzilishga egadir. Ko’chish hodisalarida (masalan, tokda) qatnasha oladigan erkin zaryad tashuvchilapn,i hosil qilish jarayoni ta’qiqlangan zonani yoki mahalliy (lokal) sathlar va ruxsatlangan zonalar orasidagi to’siqlapn,i yengib o’tish uchun energiya sarflashni talab qiladi.

Termodinamik muvozanat sharoitida bu energiya kristallning issiqlik energiyasi jamg’armasidan olinadi. SHu bilan bir vaqtda kristalldagi elektronlar kristall panjarasi bilan kuchli o’zaro ta’sirlashadi va SHuning uchun odatda panjara bilan elektronlar gazi temreraturasi bir xil bo’ladi. Yarimo’tkazgichning temreraturasi ko’tarilganda bir vaqtda ham zaryadlarining (atomlarining yoki ionlarning) panjara tugunlari atrofida tebranishlari amrlitudasi ortadi, ham elektronlarning energiyalari bo’yicha taqsimoti o’zgaradi, termik ionlanish kuchayadi, ya’ni zonalarda erkin elektronlar va kovaklar soni ortadi.

Biror temreraturada termodinamik muvozanat sharoitida Yarimo’tkazgichda mavjud bo’lgan erkin zaryad tashuvchilar (elektronlar va kovaklar) muvozanatiy zaryad tashuvchilar deyiladi. Zonalarda erkin zaryad tashuvchilar termik ionlanishdan tashqari tashqi ta’sirlar oqibatida (masalan, yorug’lik ta’sirida) ham

raydo bo’lishi mumkin. yorug’lik ta’siri oqibatida zonalarda erkin zaryad tashuvchilar raydo bo’lishi hodisasi ichki fotoeffekt deb ataladi.