Yarimo’tkazgichlarning yana bir muhim xususiyati ular elektrik o’tkazuvchanligining temperaturaga o’ta sezgirligidir

Masalalar yechishga na’munalar

1. 
   Dipolning Q = ± 3,2 nKl zaryadlari orasidagi masofa L = 12 sm. Har ikkala zaryaddan r = 8 sm uzoqlikda turgan nuqtada dipol hosil qilgan maydonning kuchlanganligi E va potentsiali topilsin.
   

Berilgan: Q = ± 3,2 nKl = ± 3,2-10 ⁹ Kl ; L = 12 sm=12-10 ² m ; r =8 sm

=8-10 ^-2 m

Topilsin :E va φ

Echish: Masala shartiga moc shakl chizamiz. 3 — racmdan ko’rinadiki har ikkala zaryaddan bir xil masofada yotuvchi nuqta dipol mar kaziga tik o’tkazilgan chiziqda yetadi.

Masalani yechish uchun umumiy holga moc keluvchi:

(1)

formulalarni masala shartiga moc ko’rinishda (α=90°, p=Q∙1ekanligini e’tiborga olib) yozamiz;

(1´)

Demak, A nuqtada dipolning xosil qilgan potentsiali 0 ga teng degan birinchi natija kelib chikdi.

E ni xisoblashda ε=1; ε₀=8,85• 10^-12 Fm^-1 =

= 8,85·10 ^-12Kl² / Nm² deb olamiz va r

masofani dinol markazidan emas, zaryad turgan joydan boshlanadi deb xisoblaymiz. Bunday olinishining sababi odatda L< r. Aytilganlarni nazarda tugi b ( 1´) ifodaga kachtaliklarning son qiymatlarini qo’isak 1


Javob: E=6,75 kV/m , f=0 .

2. 
   Dielektrik singdiruvchanligi ε=5 bo’lgan dielektrikning qanday P kutblanganligida mahalliy maydon kuchlanganligi E_max=10 K4V/m bo’ladi ?
   

Berilgan: ε=5; E_max=10 MV/m=10^?V/m Topilsin: dielektrikning qutblanuvchanligi P

Echish: Kubik singoniyaga ega bo’lgan kristallar uchun o’rinli hisoblanuvchi:

ifodadan foydalanamiz. Undan E₀ ni topamiz:

(1)

(2)

Ikkinchidan: tenglamalarni ham E₀ ga nisbatan yechib : (3)

ifodani olamiz. (2) va (3) ning chap tomonlari teng bo’lganligi uchun : bundan
(4) dagi kattaliklar o’rniga berilgan qiymatlarini qo’ysak :

Javob: R=152 mkKl/m².

3. 
   Olmos (uglerod) atomlarining qutblanuvchanligi aniqlansin. Olmosning dielektrik singdiruvchanligi ε=5,6, zichligi p=3,5∙10³ kg/m³.
   

Berilgan: ε=5,6 , p=3,5∙10³ kg/m³ ;