Ychilikni tashkil etish

Parrandachnlikda mexnatni tashknl etish va rak. tulash

X.ozirgi vat;tda shirkat xujaliklar parrandachilik fermala- rida mexnatni tashkil etishning asosiy shakli ijara va oila (ja- moa) pudratidir. Pudratchilarga ma’lum miіshordagi parranda, bino, ishlab chikarish vositalari va mexanizmlar biriktirib beri— ladi.
Masalan, ona tovu ularning sanoat asosida bokiladigan gala— sini katak usulida saklashda pudratchilar 12-15 kishidan iborat parrandabokar operatorlaridan ifiorat buladi. Operatorlar ma- shina va mexanizmlar ishini nazorat biladilar. Bunday jamoaga
oila boshligi raxbarlik kiladi. Parrandabokar — operatorga par— randalarni biriktirish meyori, katakli batareyalar markasi va bokish omillari xisobga olingan xolda belgg4lanadi. Pudratchilar 5—8 parrandabokar—operator xamda asbob—uSK Nalarni sozlash va ta’mirlash uchun slesar-elektrikdan iborat buladi. Parranda— bokarlar orasida operatorlar, mexanizatorlar, navbatchilar buladi. Jujalar kombinatsiyalashgan usulda bokilganda ozika tay— yorlovchi parrandabokar kabi kushimcha ishchilar ajratiladi. Ular parrandalarga berish uchun xap xil aralashmalar tayyorlaydi va tarkatadi. Pudratchilarga biriktirilgan asosiy operatorlar, sle- cap, mexanik va boshkalardan tashkari jujalar katakka kuyilganidan keyin dastlabki 10-15 kunda parrandalarni kabul kilib olish, joylashtirish, xillarga ajratish va topshirishda aso— siy ishchiga 10000 bosh parranda xisobidan bir yordamchi ajrati- ladi. Sexdagi ishlar bir smenada tashkil etiladi, kechkurun va tunda xap xil ixtisos buyicha navbatchilar suyiladi. Keyingi 60— 150 kunlik juja va tovuklarni ustirish sexida pudratchilar 10- 15 asosiy parrandabokar va oila boshligidan iborat buladi.
Mexanizmlar ishini nazorat kilish, ularni sozlash va ta’mir— lash uchun 8- 10 parrandaxonaga bir slesar ajratiladi.
Parrandachilik fabrikalarida mexnatni sex usulida tashkil etish, sexlarda ayrim parrandachilar buyicha chukur ichki ixtisos— lashtirish, xodimlarning yukori malakali bulishini, ishlatiladi— gan murakkab mashina va mexanizmning kullanilishi industrial asosdagi ish kunini kat’iy davom etishini takozo kiladi. Sexdagi xamma asbob-uskunalar ishchilarga biriktirib kuyiladi. Pudrat- chilar jamoasi — parrandachilik fabrikasining asosiy bugini, par— randachilikda mexnatni tashkil etishning asosiy shaklidir.
Parrandachilikda mexnatga xak tulash shakli sut yunalishidagi k.oramolchilik tarmogida amal kilayotgan vzakl bilan bir xildir va 2d-jadval yordamida amalga oshiriladi. Xodimlarning maxsulot yetishtirishni kupaytirishdan va uning tannarxini arzonlashti- rishdan moddiy manfaatdorligini oshirish maksadida mukofotlash tartibi joriy k.ilingan. Masalan, maxsulot birligiga sarflanadi- gan bevosita xarajatlarni kiskartirganlik yoki uning tannarxini rejaga nisbatan kamaytirganlik uchun tejab kolingan mablagining
70 foizi mikdorida mukofot lanadi. Ishlab chikarish topshi- rigini oshirib bajarganlik uchun mukofot, rejadan tashkari ishlab chikarilgan, realizatsiya narxlari buyicha baxolangan maxsulot nar— xining 40 foizi miv;dorigacha beriladi, shuningdek daxadagi ish na-
tijalariga karab xam mukofot beriladi. K.ushimcha x.ak to- vu ularning tuxum berishiga, broylerlarning urtacha sutkalik semi— rishiga karab, urtacha oylik ish xakining 4-6 foizi mikdorida bel- gilanadi.
Tuxum kiladigan tovuklarni parvarish kiluvchi parranda— bokarlar mexnatiga ish xaki tarif fondining 125 foizidan va yillik maxsulot yetishtirish meyoridan x.isoblangan ishbay baxolari buyicha max.sulot (yalpi olingan tuxum) uchun lanadi.
Ishlar (ozika tayyorlash, tarkatish, sugorish, tuxuMNI YIFISH, axlatni chik.arib tashlash, xonani tozalash va x.okazo) parrandalarni sa ;lash usuli mexanizatsiyalashganlik darajasi va boshka omillarga kura tariflanadi (18.12.2003 yildan).
26—jadval