Kelib chiqishi o’xshash bo’lgan va ma’lum bir bo’shliqqa chozilgan elementlar shakllarning kombinatsiyasi RELYEF TURIni belgilaydi.Sayyoramizning katta hududularida o’xshash kelib chiqishi yoki farqi asosida bir nechta alohida turlarni birlashtirish mumkin.Bunday hollarda relyef turlari guruhlari haqida gapirish odatiy holdir.Assotsiatsiya ularning shakllanishi asosida tuzilganda, ular haqda gapirishadi genetik turlar elementlar shakllar.Relyefning eng keng tarqalgan turlari tekis va tog’li.Birinchisi balandligi bo’yicha odatda pastliklar,tepaliklar,pasttekisliklar,platolar va platolarga bo’linadi.Ikkinchisi orasida o’rta va past farqlanadi. - Kelib chiqishi o’xshash bo’lgan va ma’lum bir bo’shliqqa chozilgan elementlar shakllarning kombinatsiyasi RELYEF TURIni belgilaydi.Sayyoramizning katta hududularida o’xshash kelib chiqishi yoki farqi asosida bir nechta alohida turlarni birlashtirish mumkin.Bunday hollarda relyef turlari guruhlari haqida gapirish odatiy holdir.Assotsiatsiya ularning shakllanishi asosida tuzilganda, ular haqda gapirishadi genetik turlar elementlar shakllar.Relyefning eng keng tarqalgan turlari tekis va tog’li.Birinchisi balandligi bo’yicha odatda pastliklar,tepaliklar,pasttekisliklar,platolar va platolarga bo’linadi.Ikkinchisi orasida o’rta va past farqlanadi.
TEKKIS RELYEF - TEKKIS RELYEF
- Bu ahamiyatsiz (200 metrgacha) nisbiy balandliklar, shuningdek, qiyaliklarning nisbatan kichik tikligi (5 darajagacha) bilan tavsiflanadi.Bu yerda mutloq balandliklar kichik (faqat 500 metrgacha).Bu hududlar (quruqlik, dengiz va okeanlar tubi) mutloq balantligiga qarab past (200 metrgacha),baland (200-500 metr),tepalik yoki baland (500 metrdan ortiq)bo’ladi. Tekkisliklarning relyefi, birinchi navbatta,qo’pollik darajasi va tuproq o’simlik qoplamiga bog’liq.Bu loyli,loyli,torfli,qumli qumloq tuproqlar bo’lishi mumkin.Ular daryo o’zanlari,jarliklar va jarliklar tomonidan kesilishi mumkin.
Yer yuzasining elementlar shakllarining yoshi nisbiy va mutloq bo’lishi mumkin.Birinchisi,boshqa sirtga nisbatan (erta yoki keyinroq) relyef shakllanishini belgilaydi.Ikkinchisi ekzogen va endogen kuchlarning doimiy o’zaro ta’siri natijasida hosil bo’lgan relyef bilan belgilanadi.Demak,endogen jarayonlar elementlar shakllarning asosiy belgilarini shakllantirish uchun javobgaedir,ekzogen esa, aksincha,ularni tenglashtirishga intiladi.Relyef shakllanishida asosiy manbalar Yer va Quyosh energiyasidir va kosmosning ta’sirini unutmaslik kerak.Yer yuzasining shakllanishi tortishish kuchi ta’sirida sodir bo’ladi.Endogen jarayonlarning asosiy manbasini sayyoramizning issiqlik energiyasi deb atash mumkin,bu uning mantiyasida sodir bo’lgan radioaktiv parchalanish bilan bog’liq.Shunday qilib,bu kuchlar ta’sirida materik va okean qobig’I paydo bo’ladi.Endogen jarayonlar yoriqlar,burmalar hosil bo’lishiga,litosferaning harakatlanishiga,vulqon va zilzilaga sabab bo’ladi. - Yer yuzasining elementlar shakllarining yoshi nisbiy va mutloq bo’lishi mumkin.Birinchisi,boshqa sirtga nisbatan (erta yoki keyinroq) relyef shakllanishini belgilaydi.Ikkinchisi ekzogen va endogen kuchlarning doimiy o’zaro ta’siri natijasida hosil bo’lgan relyef bilan belgilanadi.Demak,endogen jarayonlar elementlar shakllarning asosiy belgilarini shakllantirish uchun javobgaedir,ekzogen esa, aksincha,ularni tenglashtirishga intiladi.Relyef shakllanishida asosiy manbalar Yer va Quyosh energiyasidir va kosmosning ta’sirini unutmaslik kerak.Yer yuzasining shakllanishi tortishish kuchi ta’sirida sodir bo’ladi.Endogen jarayonlarning asosiy manbasini sayyoramizning issiqlik energiyasi deb atash mumkin,bu uning mantiyasida sodir bo’lgan radioaktiv parchalanish bilan bog’liq.Shunday qilib,bu kuchlar ta’sirida materik va okean qobig’I paydo bo’ladi.Endogen jarayonlar yoriqlar,burmalar hosil bo’lishiga,litosferaning harakatlanishiga,vulqon va zilzilaga sabab bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
