Yer resurslariga innovatsion yondashuvlar

Avtopilot boshqaruvi va dronlar
Klaster korxonasi tomonidan dala ishlarida qo‘llaniladigan odatdagi uch g‘ildirakli traktorlar o‘rniga to‘rt g‘ildiraklilaridan foydalanilayotir. Buning afzalligi nimada?
— AQShning “New Holland” kompaniyasidan olinayotgan “TD5-110” rusumli to‘rt g‘ildirakli traktorlarning afzalliklari ko‘p, — deydi “Bek klaster” qo‘shma korxonasining texnikalarni ta’mirlash va servis xizmati ko‘rsatish markazi rahbari Bahodir Tojiqulov. — Avvalo, u texnik jihatdan xavfsiz hamda an’anaviy qo‘llanishda bo‘lgan uch g‘ildirakli traktorlarga nisbatan 30 ot kuchi yuqori quvvatga, ya’ni 110 ot kuchiga ega. Ish ko‘lami shunga yarasha. Masalan, olti qatorli ekish yoki ishlov berish vositasini taqish imkoniyati bilan uch g‘ildirakli traktorlar tomonidan dala boshiga uch marta borib kelingandagi ishini ikki martada sifatli amalga oshira oladi. Bu esa yonilg‘i-moylash materiallari tejalishini ta’minlash barobarida, vaqtdan unumli foydalanishda qo‘l keladi.
“Bek klaster” rahbarining bildirishicha, ayni chog‘da mazkur traktorlarga paxta terish uskunalarini o‘rnatish bo‘yicha Toshkent qishloq xo‘jaligi texnika zavodi bilan hamkorlik ishlari boshlab yuborilgan. Qolaversa, qishloq xo‘jaligi texnikalarini to‘liq kompyuter boshqaruviga o‘tkazish va qator orasi ishlovlarini GPS tizimi aniqligida olib borish bo‘yicha AQShning “Trimble” kompaniyasi bilan shartnomalar imzolangan. Mazkur texnologiya tajribada sinalmoqda.

Avtopilot boshqaruvidan kutilayotgan samara ham juda yuqori. Xususan, ushbu usulda ishlatiladigan traktor bilan ishchi organlarini g‘o‘zaga aslo shikast yetkazmagan holda unga yaqin olib kelish mumkin. Negaki, o‘sha uskunalar orqali egatdagi har bir niholning joyi chigit ekish vaqtidayoq avtopilot xotirasiga kiradi. Shu bois keyingi tadbirlarni bajarish chog‘ida ham hech qachon adashmaydi. Ya’ni u ko‘chat qayerda joylashganini “sezadi.” Bunday sifatli ishlov esa begona o‘tlarni yo‘qotish va g‘o‘za qator oralarini yumshatish bilan bog‘liq ishlarda qo‘l kuchidan foydalanishga ehtiyoj qoldirmaydi.
Ta’kidlash lozimki, klasterning texnika parkiga paxta hamda boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishni innovatsion texnologiyalar asosida amalga oshirish uchun 100 ta “TD5-110” rusumli to‘rt g‘ildirakli traktor olib kelinayotir. Shu bilan birga, mazkur agregatlarni Janubiy Koreya texnologiyalari asosida to‘liq gaz bilan ishlashga o‘tkazish rejalashtirilayotir.
Hozirgi kunga qadar, Turkiyadan 40 ta chigit ekish seyalkasi, 100 ta kultivator va 30 ta lazerli yer tekislagich, Rossiya Federatsiyasidan yuqori quvvatli hamda ish samaradorligiga ega 20 ta “K-744” rusumli qishloq xo‘jaligi texnikasi olib kelindi. Shuningdek, qo‘shma korxona ixtiyorida irrigatsiya va melioratsiya tadbirlari uchun 10 ta ekskavator hamda tuproq ishlarini bajaruvchi ikkita traktor ham mavjud.
Qishloq xo‘jaligi ekinlari zararkunandalariga qarshi kurashishda ham yangilikka qo‘l urilmoqda. Xususan, biomahsulotlar aniq tizim asosida va o‘z vaqtida dalaga chiqarilsagina samara beradi. Misol uchun, belgilangan talab bo‘yicha trixogramma 1 gektar maydonning 400 nuqtasiga qo‘yilishi kerak hamda bu ish har 3-4 kunda takrorlanishi zarur. Shu bois ushbu tadbirni minglab gektar maydonda qo‘l kuchi bilan amalga oshirish yaxshi samara bermasligi hisobga olinib, uni bajarishda “dron”lardan foydalanish mo‘ljallanayotir. Qolaversa, mazkur uchuvchisiz uchuvchi apparatlar orqali dalalarda bajarilayotgan ishlar ham nazorat qilib borilmoqda.