Yo‘llarni rekonstruksiya qilishda tayyorgarlik ishlari Ko‘pchigan yo‘l bo‘laklarini qayta qurish

Ushbu mavzu va maqola bo’yicha mutaxassislarning xulosasi quyidagicha ekan va albatta mening fikrim ham huddi shu kabidir birorta qo’shimcha qilmasam ham bo’ladi degan umiddaman.
Quyida FIDIC metodikasini qo‘llashdagi afzalliklarni sanab o‘tamiz:
- Investitsiya va qurilish loyihalarini amalga oshirishda xalqaro standartlar, eng
yaxshi amaliyotlar va tajribalar;
- Mahalliy va xorijiy hamkorlar uchun oldindan shartnomalarning ishonchliligi
va shaffofligi;
- Keng xalqaro e’tirof (Jahon banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki va
boshqa moliya tashkilotlari);
- Qurilish jarayonining deyarli barcha bosqichlaridagi murakkab jihatlarni
tartibga solishni qamrab olishi;
- Davlat-xususiy sektor hamkorligi doirasida foydalanish imkoniyati;
- Ish sifati, o‘zgarishlar va risklarni boshqarishning samarali mexanizmi,
xarajatlar va ishlarning borishini nazorat qilish hisobiga loyiha qiymatini pasaytirish;
- Muzokaralar va shartnomalarni tayyorlash uchun resurslar va vaqtni tejash;
- Bahsli va noaniq vaziyatlar yuzaga kelganida qurilish jarayonining uzluksizligi;
-Kompaniyalar va mutaxassislarning ichki va tashqi bozorda
raqobatbardoshligini oshirish. Xizmatlarni eksport kilish va xalqaro integratsiya;
- Konsalting xizmatlari bozorini rivojlantirish.
Yuqoridagilarga asosan aytish mumkinki, avtomobil yo‘llarini qurish,
ta’mirlash va rekonstruksiya qilish ishlarini xalqaro injener-konsultantlar uyushmasi
FIDIC shartnomalari asosida tashkil qilishning ahamiyati beqiyosdir.
Yangilangan asfaltbetonning zarur fizik-mexanik xususiyatlarini ta'minlash uchun zarur bo‘lgan qo‘shimchalarning turi va miqdori eski qoplamali materialning xususiyatlarini sinchkovlik bilan laboratoriya tahlilidan va yangilangan asfaltbeton tarkibi va xususiyatlarini tanlash asosida aniqlanadi. Eski qoplama qatlamlari materiallarini qayta tiklash va qayta ishlatishning issiq usullarini quyidagi hollarda qo‘llash mumkin emas: agar qatlamlarda tar va qatron aralashmasi bo‘lsa. Bunday qatlamlarni faqat sovuq usul bilan maydalash mumkin, olingan granulani bitum emulsiyasi yoki tsement bilan ishlov berish uchun ishlatish mumkin; agar qatlamlar quyma asfaltdan qilingan bo‘lsa. Qalin asfalt qatlamlari faqat yuqori haroratda, masalan, asfaltbeton uchun moslashtirilgan maxsus uskunalar yordamida olib tashlanadi. Qatlamli asfalt qatlami qizdirilganda bitum yonib ketadi. Olingan aralash qayta ishlatishga yaroqsiz: - agar qatlamlar heterojen bo‘lsa, ilgari ko‘paytirilmagan ko‘p miqdordagi yamalar bo‘lsa; agar qatlamlar past kuchga ega bo‘lsa; agar sirtni tozalash qatlamlari va yupqa qoplamalar modifikatsiyalangan bitumga asoslangan bo‘lsa; agar bitum-mineral aralashmalarining qoplama qatlamlari qattiq bazada 10 mm dan kam qalinlikda bo‘lsa, unda yoriqlar paydo bo‘lishi mumkinligi sababli; agar qatlamlarda ortiqcha miqdordagi biriktiruvchi yoki chang zarralari bo‘lsa, bu aralashmani sozlash uchun ko‘p miqdordagi qo‘shimchalarni talab qiladi. Bunday qatlamlarni olib tashlash va boshqa maqsadlar uchun qayta ishlash kerak. Asfaltbeton ustki qatlamining beqaror xususiyatlaridan kelib chiqqan shovqini yo‘q qilish uchun 4 ... 6 sm chuqurlikka remiks (termik aralashtirish) usuli tavsiya etiladi.Bu usul taglik qatlamlari etarlicha kuchli bo‘lgan taqdirda samarali bo‘ladi. Qadimgi aralashmaning granulometrik tarkibi ezilgan tosh qo‘shilishi bilan o‘rnatiladi, uni isitish moslamasiga quyish yoki to‘g'ridan-to‘g'ri eski qoplamaga sochib yuborish mumkin. Mikserga etkazib berilgan eski asfalt aralashmasini to‘kish afzalroqdir. Qo‘shilgan material miqdori umumiy hajmning 25 foizidan oshmasligi kerak. Agar yo‘lning chuqurligi 30 mm dan oshsa, qoplamali sirtni bir tekis isitilishini ta'minlash uchun qisman frezalash, kesish tizmalari va individual usulsüzlüklarni bajarish kerak. Qisman yoki sirt frezelemesi mastik paydo bo‘lgan holatlarda va hosil bo‘lgan chiziqning ko‘ndalang qiyaliklarini tuzatish zarur bo‘lganda ham kerak. Yuqori qoplama qatlamida yuzaga kelgan o‘lchagichni yo‘q qilish bilan bir qatorda, yo‘lakni mustahkamlash ham mumkin. Buning uchun remiks-plyus usuliga ko‘ra sozlangan aralashmaning qoplama qatlamiga yangi chig'anoqqa chidamli asfalt aralashmaning qo‘shimcha qatlami yotqizilgan. Sozlangan (yangilangan aralashma) va yangi aralashmaning qo‘shimcha qatlamidan qoplama qatlamini yotqizish bo‘yicha barcha operatsiyalar bitta mashina tomonidan bitta o‘tish joyida amalga oshiriladi. Shunday qilib, yangi issiq aralashma issiq qatlamga yotqizilgan, bu qatlamlarning yaxshi yopishishiga va ularning monolitligiga hissa qo‘shadi. Remiks-plyus usulini amalga oshirish uchun asboblar bo‘lmasa, odatdagi usulda qo‘shimcha qatlam yotqiziladi. III va IV toifali yo‘llarda o‘lchovni yo‘q qilishga faqat beqaror qavatni faqat uning kengligi bilan almashtirish mumkin. Bu holda novcha butun kengligi bo‘ylab har bir yo‘l bo‘ylab sovuq frezeleme bilan kesiladi, shu jumladan beqaror xususiyatlarga ega asfaltbeton qatlamlarining butun chuqurligi uchun lateral tizmalar.
Tozala qilingan sirt quritiladi va tozalanadi, shundan so‘ng asfalt aralashmasi yotqiziladi va bir yoki ikki qatlamga siqiladi. Shundan so‘ng, qoplamaning yagona xossalari va ko‘rinishini ta'minlash, bo‘ylama yoriqlar paydo bo‘lishining oldini olish uchun, harakatlanish bo‘lagining butun kengligi yoki yo‘lning qatnov qismining butun kengligida emulsiya-mineral aralashmaning himoya qatlamini yoki sirtni tozalash qatlamini yotqizish tavsiya etiladi. Usul vaqtincha o‘lchov sifatida barqaror bo‘lmagan qatlamlarni harakatlanish bo‘lagining butun kengligi bilan almashtirish uchun mablag 'yo‘qligida qo‘llaniladi, chunki bo‘ylama yoriqlar paydo bo‘lishi ehtimoli saqlanib qoladi. Qoplamalarni va qattiq bo‘lmagan qoplamalarni tiklash. Yo‘lda, issiqda qayta tiklash usullari va issiq qayta ishlash usullari (Regeneratsiya - materialning yo‘qolgan xususiyatlarini tiklash; qayta ishlash yoki qayta ishlash - materialdan qayta foydalanish). Ushbu guruhning to‘rtta asosiy usuli mavjud, ular qoplama shaklini tenglashtirish va tiklash: yangi aralashmani qo‘shmasdan; yangi aralashmaning qo‘shilishi bilan, lekin aralashtirmasdan; yangi aralashmani qo‘shib va aralashtirish bilan; yangi aralashmaning qo‘shilishi va uni eski bilan aralashtirish va shu bilan birga asfaltbetonning yangi qatlamini yotqizish. Yo‘llarda dastlabki ikkita usul deyarli qo‘llanilmaydi. Issiq regeneratsiyaning har qanday usuli bilan asosiy ishlardan biri eski asfalt-beton qoplamani isitishdir. Vazifasi, ishlov beriladigan asfaltbeton qatlamini uni qayta ishlash haroratiga silliq isitish va shu bilan birga bog'lovchini haddan tashqari qizib ketmaslik, bu yuqori haroratda engil fraktsiyalarning bug'lanishi tufayli o‘z xususiyatlarini yomonlashtiradi va isitish 180 ... 220 bog'lovchi chizig'idan oshib ketsa yonib ketadi. . Viskoz uchun ° C va suyuq bitum uchun 45 ... 110 ° C. Viskoz bitumda asfaltni qayta ishlash harorati 100 dan 150 ° C gacha, kamdan-kam hollarda 180 ... 200 ° S gacha. Asfalt qoplamasi asfalt isitgichining bloklari yoki panellarida birlashtirilgan infraqizil gaz pechlari yordamida isitiladi. Kamera yuzasi kamida 5 sm balandlikda joylashgan yondirgich panellari to‘liq yoqilgandan so‘ng darhol asfaltbetonning yuqori qatlami tezda isitiladi, issiqlik pastga tushadi
qizdirilgan qatlamning harorat rejimi: 1, 2, 3, 4 - isitish vaqti 1; 2; 3; Mos ravishda 5 min
Qatlamni isitish rejimi gaz tizimidagi bosimni o‘zgartirish, panellarning qoplama yuzasi yoki asfalt isitgichning tezligini o‘zgartirish orqali boshqariladi. Bitumning yonish nuqtasidagi cheklashlarga asoslanib, asfaltbeton yuzasini doimiy isitishning maksimal davomiyligi havo harorati +20 ° S dan 3 daqiqadan oshmasligi kerak. Shundan so‘ng, isitish haroratini pasaytirish yoki issiqlik ta'minotida tanaffus qilish kerak, keyin butun qatlamning harorati gevşetme chuqurligi bo‘yicha kerakli darajaga yetguncha isitishni davom ettirish kerak. Qatlamda issiqlik uzatish notekis. Dastlab, sirt pastki qatlamlarga qaraganda tezroq qiziydi. Bo‘shashish paytida yuqori qatlamlar soviydi, ammo pastki qatlamlar to‘plangan issiqlikning issiqlik o‘tkazuvchanligi tufayli haroratni ko‘tarishda davom etadilar. Bu o‘rtacha haroratni 80 ... 100 ° S oralig'ida aralashtirishni ta'minlaydi. Qoida tariqasida, isitish o‘z-o‘zidan ishlab chiqarilgan asfaltli isitish moslamasi tomonidan amalga oshiriladi, bunda yondirgich bloki ikki yoki uch bosqichda, avval 90 ... 100 ° S gacha bo‘lgan haroratga, so‘ngra yakuniy isitishning bir yoki ikki bosqichida kerakli haroratga o‘tganda amalga oshiriladi.
Har bir panel yoki yondirgichlar blokining uzunligi asfalt isitgichning tezligiga va asfaltbetonni doimiy isitishning ruxsat etilgan maksimal davomiyligiga qarab belgilanadi. Asfalt isitgichining tezligi 2 m / min va isitish vaqti 2,5 min bo‘lsa, yondirgich panelining uzunligi 5 m ni tashkil qiladi, yuqori tezlikda panel uzunligi oshadi.
Isitgich 2 m / min tezlikda asfaltbeton qoplamaning oraliq (yumshoq) isitish rejimi:
1 - sirt qoplamasi; 2 - isitish qatlamining chuqurligi 20 mm; 3 - isitish qatlamining chuqurligi 40 mm; Tn - kuyishning davomiyligi; Tr - burnerlarning ishlashida uzilishlar davomiyligi.
Odatda isitish chuqurligi 30 ... 60 mm, asfaltbetonning yuqori qatlamining qalinligi va issiqlik mikserining ta'minlaydigan maksimal bo‘shashish chuqurligiga bog'liq. Sovuq regeneratsiya usullari asfaltbeton yoki tsement beton qatlamlari materiallarini olib tashlash va maydalash, ularni yangi mineral materiallar qo‘shilishi yoki qo‘shmasdan organik yoki mineral biriktiruvchi bilan qayta ishlash, yotqizish va siqishni o‘z ichiga oladi. Yo‘llarni rekonstruktsiya qilishda qayta ishlash usullari ko‘proq qo‘llaniladi, shuning uchun bu ishda faqat qisqacha ko‘rib chiqiladi. Sovuq regeneratsiyaning asosiy texnologik operatsiyalaridan biri mavjud yulka qatlamlari materiallarini olib tashlash va maydalashdir. Ushbu operatsiyalar odatda sovuq freze mashinalari yordamida amalga oshiriladi.
Sovuq frezeleme eski qoplamani qatlamlardan olib tashlashi mumkin va shu bilan yuqori qatlamning materialini mayda taneli asfaltbetondan pastki qavat materialini qo‘pol donali asfaltbetondan ajratib olish mumkin, keyinchalik bu qoplamaning tegishli qatlamlariga yotqiziladi. Yo‘lni sovuq frezalashda ishlatiladi: eski qoplamani yoriqlar bilan olib tashlash, yo‘lakni mustahkamlashda yangi yo‘lakka tushishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun; qoplamaning ko‘ndalang profilini tiklash va yamoqlarni, teshiklarni va boshqa deformatsiyalarni yo‘q qilish; yo‘l ustidagi o‘tish joyining vertikal o‘lchamini oshirish; ko‘priklar va yo‘l o‘tkazgichlardagi "o‘z yo‘laklari massasini" kamaytirish; aholi punktlarida, shahar ko‘chalarida va boshqa hollarda tutashish, drenaj va drenaj tizimlarining chekkalari va belgilarining balandligini saqlash.
Sovuq qayta ishlash rejimida bitum emulsiyasi, suyuq yoki ko‘pikli bitum bilan granulyatsiyani qayta ishlash keng qo‘llaniladi.
Agar kerak bo‘lsa, aralashmaning zarracha kattaligini taqsimlashni yaxshilash yoki yo‘lakni mustahkamlash uchun, olingan granulaga kerakli miqdorda maydalangan tosh qo‘shiladi. Bunday holda, ish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi: - tozalangan eski qoplamaga maydalangan toshning qatlami quyiladi va greyder tomonidan tarqatiladi.
Ish jarayonining sxemasi va bitum emulsiyasi yordamida sovuqni qayta ishlash uchun asosiy operatsiyalar (b) tavsiflangan dastgohlar to‘plami: 1 - mikroprosessor boshqaradigan nasoslar; 2 - tankga emulsiya bilan ulanish uchun moslash; 3 - suv idishiga ulanish uchun o‘rnatish; 4 - shikastlangan asfalt-beton qatlami va barqarorlashtirilmagan taglik; 5 - frezalash tamburi; 6 - eski asfalt-beton qoplamani frezalash orqali olingan laminatning ishlov berilgan aralashmasi (6.27-rasm). Bunday holda, tsement qo‘shilishi granulyatsiya massasining 3 ... 5% ni tashkil qiladi. Optimal namlikka erishish uchun bir vaqtning o‘zida kerakli miqdordagi suv qo‘shiladi.
Sovuq frezeleme uchun mashina eski qoplamani olib tashlaydi va natijada olingan granulat mashinaning o‘zida ezilgan tosh bilan aralashtiriladi. Aralashmani aralashtirish vaqtida shag'al va bitum emulsiyasini kerakli miqdorda namlash uchun suv qo‘shing; aralashmasi oxir-oqibat tekislanadi va greyder bilan siqiladi. Asfaltbeton qoplamani sovuq ravishda qayta ishlash usuli bitum emulsiyasi va tsementdan iborat murakkab birlashtiruvchi vositani qo‘llashda ishlatilishi mumkin. Natijada asfalt granüllü beton (AGB) olinadi.
Asfalt-granül beton 5 ... 25 mm (agar kerak bo‘lsa) maydalangan tosh fraktsiyalari (agar kerak bo‘lsa), tsement, kationik bitum emulsiyasi va granulyatsiya namligi 1% dan past bo‘lsa namlash uchun suv qo‘shilishi bilan asfalt-beton granulasini majburiy sovuq aralashtirish bilan aralashtirish moslamasida tayyorlanadi. Granulat tarkibidagi qo‘shimchalar quyidagi tartibda kiritiladi: ezilgan tosh, namlash uchun suv, emulsiya, tsement. AGB aralashmasini tayyorlashda, mavjud qatlamning 14 sm chuqurligiga ikkala qatlam orqali va bir martalik frezalash orqali olingan granulalardan foydalanish mumkin, ammo granulaning granulometrik kompozitsion egri silliq konturga ega bo‘lishi va gözenekli va juda gözenekli aralashmalar uchun tarkibiy chegaralariga to‘g'ri kelishi kerak. 5 mm dan katta fraktsiyalarning maydalangan tosh donalari kamida 35 ... 40% bo‘lishi kerak. Aks holda, maydalangan tosh granulaga qo‘shiladi.
Aralash kamida 0 ° C havo haroratida tayyorlangan asosga yotqiziladi va avval tebranuvchi plastinka bilan, so‘ngra roliklarning bog'lanishi bilan siqiladi. Namlik bug'langandan so‘ng (siqilish tugaganidan taxminan 2 soat o‘tgach), siz 40 km / soat tezlik cheklovi bilan transport vositalarining harakatini ochishingiz mumkin. 4
... 5 soatdan keyin siz himoya qatlami va aşınma qatlami vazifasini bajaradigan keyingi asfaltbeton qatlamini yotqizishingiz mumkin.
Ma'lumki sementbeton qoplamali yo`llarni qurishda asosiy masala ularning qurilish xarajatlarining ko'pligidir: sementbeton qoplamali yo„llarni qurish narxi 15- 20 foizga qimmat bo„lsada, ekspluatatsiya muddati 2-3 baravar ko„p va saqlash xarajatlari 3 baravar kam. Buning sababi sementbetonni tayyorlash texnologiyasini murrakabligi, portlant sementning qimmatligi hisoblanadi. Tadqiqotlariga ko'ra, taxminan 5 yildan so'ng sementbeton va asfaltbeton yo'llarning ekspluatatsion xarajatlari muvozanatlashadi. Sementbeton o'z mustahkamligini 100 yil ichida oshirib boradi bundan kelib chiqib sementbetonli yo`llarimiz 50 yil yaxshi holatda xizmat qilishi mumkin. [3] o'zbekistonda yo'l qurilish ishlarida sementbeton qoplamalarga o'tish boshlangan davrda, yo'l qurilish materiallariga, ayniqsa zamonaviy talablarga javob beruvchi iqtisodiy samaradorligi yuqori bo'lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish portland sementga bo'lgan talab ko'payib bormoqda. Sementbetonli yo'llarmizning bugungi kundagi holati yaxshi emasligi sabablari quydagicha: portland sement importi, qurilish texnologiyasi qiyinligi, mutaxassis yetishmasligi, ob-havo ta'sirida buzilishlari, sementbeton elastikligining yaxshi emasligi hamda qurilgan yo'llarimiz yorilib, titlib ketayotganligi sababo'lmoqda [4]. Bugungi kunda beton qoplamasidan ta'mirlash jarayonida quyidagi ishlar bajariladi va smetasida ko'rsatib qo'yiladi. Bunga nazar solodigan bo'lsak olib borilgan ilmiy izlanishlarimiz natijasi shuni ko'rsatadiki sementbeton qoplamasiga nisbatan asfalatbeton qoplamasidan qurilgan yo'llarimizni ta'mirlash jarayoni murakkab ekanligini guvohi bo'lishimiz mumkin, buni o'ziga yarasha ilmiy-amaliy sabablarini ko'rishimiz mumkin bo'ladi
Sementbeton yo'llarimizdagi mavjud muammoni bartaraf etishda mikrokirmizyondan foydalandim. Xususan ekologik, elastik va haroratga, texnologik talablarga javob beradigan, yuqori markali sementbeton qoplamalarni qurishda mikrokirmizyondan foydalanishni takidlash joizdir. Bu qorishmani tayyorlashda ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo manbalari (95%) chaqiqtosh, qum, shag'al, ohaktosh mamlakatimizda mavjud [5]. Ammo bularni bog'lovchi komponent portland semenemt chet ellardan (Rossiya, Germaniya va Xitoy) olib kelinmoqda. Ayni shu muammoni hal qilish uchun yurtimizda ishlab chiqilayotgan sementga mikrokirmizyon kukunini qo'shib yo'lbop beton qorishma iqtisodiy samara beradi [6]. Mikrokirmizyon qo'shilishi natijasida sementbeton qoplamali yo'llarning elastikligi oshadi, harorat bardoshligi oshadi, suvga chidamliligi oshadi. Shuni ta'kidlash kerakki mikrokirmizyon qo'shib tayyorlangan qoplama portland sementdan tayyorlangan qoplama bilan birxil natija bermoqda
Mikrokirmizyon qo'shib mahaliy sementdan sementbeton qorishmani ishlab chiqarishni yo'lga qo'yish, iqtisodiyotimiz uchun salmoqli valyuta tejamiga, yo'l qurilish tarmog'i uchun import hajmini kamayishiga olib keladi. Bugungi kunda yo'l sohasida olib borilayotgan ishlarni amalga oshirish hamda sarflanayotgan xarajatlarni kamaytirishga imkoniyatlarni ochib beradi
Diagrammada portlandsementning qotishi tezligi yuqoriligini ko'rinib turubdi, lekin mikrokirmizyon qo'shilgan mahalliy sementdan tayyorlangan sementbetonimiz 28 sutkadayoq mustahkamligi yuqori bo'lib ketganini ko'rishimiz mumkin.
Demak, respublikamizda ishlab chiqarilayotgan sementga mikrokirmizyon qo'shib avtomobil yo'li uchun sifatli qorishma tayyorlash portland sement importini kamaytirishdan iborat. Bu qorishmani tayyorlashda ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo manbalari (95%) chaqiqtosh, qum, shag'al, ohaktosh mamlakatimizda mavjudligi iqtisodiy samaradorlik garovidir. Mikrokirmizyon kukunidan faydalanish yurtimiz iqtisodiyotiga salmoqli foyda beribgina qolmasdan ekesport qilish hamda chet davlatlarida sementbeton qoplamali yo'llar qurish imkoniyatlarini ochib beradi. Shu jumladan, mikrokirmizyondan foydalanib sementbeton qoplamalar qursak quydagi samaradorlilarga erishamiz:
- Smentbeton qoplamaning elestikligi oshishi;
- Sovuqqa chidamligini oshishi;
- Suv o'tkazuvchanligi 50% ga, sulfatga chidamliligi 100% ga ko'tariladi;
- Sementning 40 foizigacha tejash imkonini beradi;
- Sementbeton qoplamali yo'llarni xizmat mudatining oshishi;
- Iqtisodiy samaradorligini oshishi.
Yo‘l-transport infratuzilmasini yanada rivojlantirish, aholi, eng avvalo qishloq joylarda yashovchilarning hayot faoliyati uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, shaharlar va boshqa aholi punktlarining ko‘chalari hamda xo‘jaliklararo qishloq avtomobil yo‘llari (keyingi o‘rinlarda — ichki yo‘llar) holatini yaxshilash va ulardan foydalanish sifatini oshirish maqsadida, shuningdek, 2022 — 2026-yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasini “Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili”da amalga oshirishga oid davlat dasturiga muvofiq:
1. Andijon viloyatining olis va chekka hududlarida ichki yo‘llarni sement ishlab chiqaruvchilar tomonidan 10 yil mobaynida saqlab turish sharti bilan sement-beton qoplamaga, tajriba tariqasida, o‘tkazilganligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.
2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari, Transport vazirligi, Qurilish vazirligi, Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi, Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi va “O‘zsanoatqurilishmateriallari” uyushmasining 2022-yilda sement yoki beton ishlab chiqaruvchilarni jalb qilgan holda sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish va ta’mirlash ishlarini klaster usulida (keyingi o‘rinlarda — klaster usulida sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish) amalga oshirish haqidagi taklifi maqullansin.
Bunda, klaster usulida sement-beton qoplamali ichki yo‘llarning qurish qo‘shilgan qiymat zanjirini yaratish asosida beton qorishmasini ishlab chiqarish, yo‘l konstruksiyasi asosini tayyorlash, qoplamani yotqizish hamda qurilgan yo‘llarni saqlash ishlarini nazarda tutadi.
3. Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida 2022-yilda sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish parametrlari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
4. Belgilansinki, 2022-yilda klaster usulida sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish ishlari bo‘yicha:
manzilli ro‘yxatlar Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari tomonidan sektorlar rahbarlarining joylarda jamoatchilik fikri va talabini inobatga olgan holda bildirgan takliflari asosida shakllantiriladi hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar Kengashlari tomonidan tasdiqlanadi;
xalqaro moliya institutlari mablag‘lari hisobiga obyektlarni qurish — Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi huzuridagi “Avtoyo‘linvest” agentligi buyurtmasi asosida amalga oshiriladi, boshqa obyektlar bo‘yicha — Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari huzuridagi “Yagona buyurtmachi xizmati” IK DUKlar buyurtmachi etib belgilanadi;
loyiha tashkilotlarini jalb etish, mas’ul tashkilotlar bilan texnik shartlarni kelishish, ishlari;
ishlab chiqilgan loyiha-smeta hujjatlari hamda shakllantirilgan narxlar Qurilish vazirligining “Shaffof qurilish” elektron platformasi orqali shaharsozlik hujjatlari ekspertizasini amalga oshiruvchi vakolatli tashkilotlar tomonidan davlat ekspertizasidan o‘tkaziladi;
klaster usulida ichki yo‘llarni qurish ishlarini amalga oshiruvchi bosh pudratchi (keyingi o‘rinlarda — bosh pudratchi) tashkilot Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar Kengashlari tomonidan eng yaxshi takliflarni tanlab olish orqali aniqlanadi;
qurilish ishlari yakunlanib, obyektlar foydalanishga qabul qilingandan so‘ng shahar va tuman obodonlashtirish boshqarmalari tasarrufiga beriladi hamda ushbu ichki yo‘llarni bosh pudratchi tomonidan o‘z mablag‘lari hisobidan 5 yil davomida kafolatli soz holatda saqlash va ekspluatatsiya qilish ishlarini amalga oshirish bo‘yicha bosh pudratchi bilan shartnoma tuziladi. Bunda, bosh pudratchilarga nisbatan ekspluatatsiya qiluvchi tashkilotlar uchun qonunchilik hujjatlarida belgilangan barcha talablar, huquq va majburiyatlar amal qiladi;
obyektlarning loyiha-smeta hujjatlariga asosan ajratilgan mablag‘lar yetishmagan taqdirda, qo‘shimcha xarajatlar tegishlicha Qoraqalpog‘iston Respublikasining respublika budjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy budjeti hamda uning qo‘shimcha manbalari hisobidan qoplanadi.
5. Transport vazirligi huzuridagi Yo‘l-qurilish ishlari sifatini nazorat qilish inspeksiyasi sement-beton qoplamaga o‘tkazilayotgan ichki yo‘llarning Qurilish vazirligi tomonidan tasdiqlangan maxsus yo‘riqnomalar, shaharsozlik normalari va qoidalari, texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi boshqa normativ hujjatlar talablariga mosligi ustidan doimiy nazorat o‘rnatsin.
6. Sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish uchun sement mahsulotlari va inert materiallarni Buxoro, Sirdaryo va Xorazm viloyatlariga tashish bo‘yicha amaldagi temir yo‘l yuk tashuvlari tariflariga 50 foiz chegirma joriy etilsin.
7. 2022-yilda klaster usulida sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish ishlarini moliyalashtirish uchun:
a) Moliya vazirligi — O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti topshiriqlariga asosan hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish tadbirlari uchun budjet parametrlarida nazarda tutilgan mablag‘lar hisobidan qo‘shimcha 430 mlrd so‘m ajratsin;
b) Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi Moliya vazirligi bilan birgalikda:
ikki oy muddatda xalqaro moliya institutlari ishtirokida amalga oshirilayotgan loyihalar doirasida iqtisod qilingan mablag‘lar hisobidan 40 mln AQSh dollari miqdoridagi mablag‘ni yo‘naltirish;
joriy yilning 1-sentabriga qadar qo‘shimcha 40 mln AQSh dollari miqdorida xalqaro moliya institutlari mablag‘larini jalb qilish choralarini ko‘rsin;
v) Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi, Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi — 2022-yil tasdiqlangan dasturlarga kiritilgan avtomobil yo‘llarini qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash ishlariga ajratilgan mablag‘larni qayta taqsimlash hisobiga 70,5 mlrd so‘m yo‘naltirsin;
g) Toshkent shahar hokimligi — mahalliy budjet va uning qo‘shimcha manbalari, shuningdek, 2022-yilda “Obod mahalla” dasturi uchun yo‘naltirilgan mablag‘larni qayta taqsimlash hisobidan 200 mlrd so‘m ajratsin.
8. 2023-yil va kelgusi yillarda klaster usulida sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish ishlarini moliyalashtirish uchun:
Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi Moliya vazirligi bilan birgalikda 2023-yil va kelgusi yillar uchun ijtimoiy va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish dasturlarini shakllantirishda tegishli mablag‘larni ko‘zda tutsin;
Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi bilan birgalikda xalqaro moliya institutlaridan 200 mln AQSh dollari miqdoridagi mablag‘larni jalb qilish bo‘yicha 2023-yil 15-martga qadar qarz kelishuvi imzolanishini ta’minlasin.
9. Buyurtmachi tashkilotlarga Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi hamda Transport vazirligi tavsiyalariga ko‘ra ichki yo‘llarni sement-beton qoplamaga o‘tkazish ishlari sifatli olib borilishini ta’minlash maqsadida xorijiy ekspertlarni hamda xalqaro sertifikatga ega injener-konsultantlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri jalb qilish huquqi berilsin.
10. Davlat dasturlari ijro etilishini nazorat qilish va muvofiqlashtirish bo‘yicha respublika shtabi (E.T. Yuldashev) mazkur qaror doirasidagi mablag‘larning maqsadli ajratilishi va sarflanishi ustidan doimiy nazorat o‘rnatsin hamda har yarim yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasiga axborot kiritib borsin.
11. Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi (A.E. Burxanov) mazkur qaror doirasida ajratilgan mablag‘larning maqsadli ishlatilishi jarayonida ochiqlik va oshkoralikni ta’minlash ustidan doimiy nazorat o‘rnatsin.
12. Transport vazirligi ikki oy muddatda avtomobil yo‘llari va sun’iy inshoatlarni qurish, rekonstruksiya qilish, mukammal va joriy ta’mirlash ishlari yakuni bo‘yicha ularning kafolat muddatini belgilovchi normativ hujjat ishlab chiqsin va tasdiqlasin.
13. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi va O‘zbekiston Milliy axborot agentligiga Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda ommaviy axborot vositalarida klaster usulida ichki yo‘llarni sement-beton qoplamaga o‘tkazish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlarni keng ko‘lamda yoritish tavsiya etilsin.
14. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari ajratilgan mablag‘lardan samarali foydalanish hamda belgilangan reja ko‘rsatkichlari ijrosini o‘z muddatida ta’minlash yuzasidan shaxsiy javobgar etib belgilansin.
15. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosarlari A.J. Ramatov va S.U. Umurzakov zimmasiga yuklansin.
Viloyatlar, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Toshkent shahrida 2022-yilda sement-beton qoplamali ichki yo‘llarni qurish
PARAMETRLAR
-Mazkur parametrlarga Ijtimoiy va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha Respublika komissiyasi tomonidan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilishi mumkin.
-Avtomobil yo‘llari qo‘mitasi huzuridagi “Mintaqaviy yo‘llarga buyurtmachi xizmati” DUK va “Avtoyo‘linvest” agentligi buyurtmachiligi asosida amalga oshiriladi.