Yosh avlodni ma’naviy komillik, istiqlolga sodiqlik ruhida tarbiyalashda falsafaning ahamiyati Reja

Yosh avlodni ma’naviy komillik, istiqlolga sodiqlik ruhida tarbiyalashda falsafaning ahamiyati
Reja:
1. Fanlar tizimi, unda falsafaning o`rni va ahamiyati.
2. Falsafiy bilimlar tizimi va uning xususiyatlari.
3. Falsafiy g’oyalar, nazariyalarning asosiy yo`nalishlari va
vazifalari.

Falsafiy bilimlar tizimi, uning o’ziga xosligi, tarixiy o’zgarishi va mazmunan boyib borishi. Falsafiy bilimlarning asosiy yo’nalishlari va ularning g’oyaviy ildizlari. Falsafiy g’oyalar, nazariyalar, ularning shakllanishi va ahamiyati. Falsafaning ijtimoiy taraqqiyotning muayyan bosqichlaridagi o’rni muammosi.

Ijtimoiy-gumanitar fanlar tizimida falsafaning o’rni va mavqei. Falsafaning boshqa fanlarga ta`siri, dunyoqarash va metodologiya sifatidagi ahamiyati. Ilm-fan yutuqlari va ularning falsafada aks etishi. O’zbekistonda ijtimoy fanlar tizimidagi zamonaviy o’zgarishlar jarayoni. I.Karimov ijtimoiy-falsafiy bilimlarning yangi mazmundagi tizimini yaratish zaruriyati haqida.
Falsafaning asosiy funksiyalari. O’zbekistonning mustaqilligi davrida falsafiy bilimlarning asosiy yo’nalishlarini o’rganish vazifalari. Yosh avlodni ma`naviy komillik, istiqlolga sodiqlik ruhida tarbiyalashda falsafaning ahamiyati.
1-ko`rgazma


2- ko`rgazma




3- ko`rgazma




4-ko`rgazma

Dunyoqarash tushunchasi, uning moxiyati, mazmuni. Afsona va rivoyatlar — mifologik dunyoqarashning g’oyaviy ildizi. Diniy dunyoqarash, uning asosiy qadriyatlari va tamoyillari.

Falsafa — dunyoqarash sifatida. Uni dunyoqarashning boshqa shakllari bilan o’zaro bog’liqligi. Falsafiy dunyoqarashning umuminsoniy va milliy xususiyatlarini o’rganishning ahamiyati.
Ijtimoiy-gumanitar fanlar tizimida falsafaning o’rni va mavqei. Falsafaning boshqa fanlarga ta’siri, O’zbekistonda ijtimoiy fanlar tizimidagi zamonaviy o’zgarishlar jarayoni. I.Karimov ijtimoiy-falsafiy bilimlarning yangi mazmundagi tizimini yaratish zaruriyati haqida.
Falsafaning asosiy funksiyalari. Yosh avlodni ma’naviy komillik, istiqlolga sodiqlik ruhida tarbiyalashda falsafaning ahamiyati.
Tarixiy rivojlanish, ijtimoiy taraqqiyot va falsafiy tafakqurning aloqadorligi. Insoniyat falsafiy dunyoqarashining o’zgarish dialektikasi, uning tarixiy va ijtimoiy jarayonlarga bog’liqligi.
Istiqlol va falsafiy dunyoqarashning o’zgarishi zarurati. Mustaqillik — falsafiy tafakkur o’zgarishining asosi va shart-sharoiti. Mafkuraviy bo’shliq va uni yangi mafkura bilan to’ldirishning falsafiy vazifalari. Mustaqillikni mustahkamlash, yangi tafakkurni shakllantirishda falsafa­ning o’rni va ahamiyati.
Falsafiy dunyoqarash o’zgarishida ta’lim-tarbiyaning ahamiyati. Mustaqillik davrida ijtimoiy-falsafiy fanlarni o’qitish talablarining o’zgarishi. Falsafiy dunyoqarash o’zgarishi va yoshlar kamoloti. Yoshlar ongida yangicha dunyoqarashni shakllantirish vazifalari.
Ilk falsafiy taʼlimotlar qad. Hindiston, Xitoy, Markaziy Osiyo va Yunonistonda paydo boʻlgan, keyin Gʻarb mamlakatlariga yoyilgan. Qad. Hindistondagi falsafiy maktablar 2 turga bulinib, biri vedalaraxm kelib chiqqan va ularga suyanuvchi maktablar (vedanta, yoga, vaysheshika, nyaya, sankxya), ikkinchisi vedalarni rad etuvchi maktablar (jaynizm, buddizm, lokoyata) x,isoblanadi. Qad. Xitoydagi dastlabki falsafiy taʼlimotlar miloddan avvalgi 7-asrda vujudga kelgan. U Qad. Xitoy yozma manbalarida uchrab, bu manbalarga "Qoʻshiqlar kitobi", "Bahor va kuz" kabi qad. yodgorliklar va Konfutsiynnng "Aforizm"larini, daosizmni kiritish mumkin.

Markaziy Osiyodagi falsafiy qarashlar qad. turkiy yozuvlar, tangriga eʼtiqod qilish tamoyillarida va zardushtiylikning muqaddas kitobi Avestodya oʻz ifodasini topgan. Bundan tashqari, Sharq xalklarining tabiatning asosiy unsurlari yer, suv, havo va olovni eʼzozlash haqidagi naturfalsafiy qarashlari va gʻoyalari Yaqin va Oʻrta Sharq mamlakatlariga keng yoyilib Qad. Misr, Bobil, Lidiya mamlakatlari xalklarining tafakkur tarziga singib ketgan. Yunonistonning ilk falsafiy maktabi — Milet maktabi ham oʻz gʻoyalarini Sharkdan olganligi tadqiqotchilarga maʼlum. Miloddan avvalgi 2—1-asrlarda Marv, Balx, Termiz, Sigʻnoq, Samarkand, Buxoro zaminini oʻziga qamrab olgan hududda kushonlar saltanati qaror topib, unda budda dini xukm suradi, uning falsafasi bu joyda yashovchi xalqning tafakkur tarziga oʻz taʼsirini oʻtkazadi. Ammo Avesto gʻoyalari xalq ongidan butunlay chiqib ketmaydi. Milodiy 3-asrga kelib tenglik gʻoyalarini ilgari suruvchi moniylik taʼlimoti paydo boʻldi. Bu taʼlimot mazdakiylar harakatinnnt maʼnaviy tayanchi boʻlgan.

Yunonistondagi falsafiy maktablar, asosan, miloddan avvalgi 6—5-asrlardan vujudga kela boshladi va uning taraqqiyot bosqichlari klassik ellinizm va rimellinizm davrlariga boʻlinadi. Ellinistik F. davri sokratgacha davr (Milet maktabi, Eleya maktabi) va klassik (attik) F.ni (Sokrat, Platon, Aristotel) oʻz ichiga oladi. Sokratgacha davr F.si kosmologik (gilozoistik) F. va antropologik davrlarni oʻziga qamrab oladi. Dastlabki kosmologik falsafiy taʼlimot Falesga tegishli. U Anaksimandr, Anaksimen, Ferekid, Diogen bilan birgalikda Ioniya naturfalsafa maktabiga mansub. Ulardan soʻng borliq haqidagi taʼlimot bilan Ksenofan, Parmenid, Zenon (Eleyalik), Meliss shugʻullanganlar. Ular bilan birga Pifagor maktabi (Pifagor, Fillolay, Alkmeon, Arxit; miloddan avvalgi 6—4-asrlar) faoliyat koʻrsatgan. Bu davrda antropologik sofistika maktabi vakillari Protagor, Gorgiy, Gippiy, Prodik ijod qilishgan. Miloddan avvalgi 3—2-asrlarda stoiklar (Zenon Kitionlik), epikurchilar (Epikur, Lukretsiy), neoplatonchilar (Plotin) yunon F.siga oʻz hissalarini qoʻshishgan. Ayniqsa, Sokrat, Platon, Aristotel F.si yunon F.sining shuhratini oshiradi. Yunon F.sidagi asosiy qarashlar Aleksandr Makedonskiy (Iskandar Makduniy)ning Sharqqa istilochilik yurishlari davrida Markaziy Osiyoga ham kirib keldi.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. 
   И.А.Каримов «Истиклол ва маънавият» Т., 1994 й.
   
2. 
   И.А.Каримов «Маънавий юксалиш йулида» Т., 1998 й.
   
3. 
   И.А.Каримов «Донишманд халкимизнинг мустахкам иродасига ишонаман» «Фидокор» газетаси, 2000 йил 8 июл.
   
4. 
   Фалсафа лугати. Т., 1978 й.
   
5. 
   «Основы философии» М.,1997 г.
   
6. 
   «Маънавият юлдузлари» Т., 1999 й.
   
7. 
   «Бобурнома» Т., 1989 й.
   
8. 
   «Темур тузуклари» Т., 1991 й.