Yoshlаrdа tаrbiya jаrаyoni, tаrbiya tаmoyillаrining muhim аsoslаri

YOSHLАRDА TАRBIYA JАRАYONI, TАRBIYA TАMOYILLАRINING MUHIM АSOSLАRI


Аshurov Mahmud Shaxobovich
Assistent Sh.Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti Oʼzbekiston-Finlandiya pedagogika instituti
Meliyeva Maftuna Abduhalimovna
O’qituvchisi Sh.Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti akademik letsiyi tabiy fanlar kafedrasi

Buyuk mutafakkirlarimiz maʼnaviy merosida, yozuvchi va shoirlarimiz asarlarida ham vatanparvarlik, burch, qadr-qimmat, milliy gʼurur singari yuksak hissiyotlar bilan bogʼliq boʼlgan ijtimoiy his-tuygʼular chuqur aks etgan.Tarbiya jarayoni koʼp qirrali jarayon boʼlib, ular tarbiya mohiyatini yoritishga xizmat qiluvchi ichki va tashqi omillar asosida tashkil etiladi. Subьektiv omillar shaxsning ichki ehtiyojlari, qiziqishlari, hayotiy munosabatlarini anglatish, obektiv omillar esa shaxsning hayot kechirishi, shakllanishi, hayotiy muammolarini ijobiy hal etishi uchun sharoit yaratadi. Tarbiya maqsadi pedagogik faoliyat mazmuni, yoʼnalishi, shakli hamda obektiv sharoitlar bilan qanchalik mutanosib kelsa, shaxsni shakllantirish borasida shunchalik muvaffaqiyatga erishiladi. Tarbiya jarayonining tashkil etilishi va boshqarilishida nafaqat oʼqituvchi faoliyati, balki oʼquvchining yosh va psixologik xususiyatlari, oʼy-fikrlari, hayotiy qarashlari ham muhim oʼrin tutadi. Tarbiya jarayonining yana bir xususiyati uning uzoq muddat davom etishidir. Tarbiya natijalari tez surʼatda yaqqol koʼzga tashlanmaydi. Oʼzida insoniyat sifatlarini namoyon eta olgan shaxsni tarbiyalab voyaga yetkazishda uzoq muddatli davr talab etiladi. Maktab tarbiyasi shaxs ongi, dunyoqarashini shakllantirishda muhim oʼrin tutadi. Chunki yoshlik yillarida insonda odob tizimi yuqori darajada taʼsirchan hamda beqaror boʼladi.

Shu bois tarbiya muvaffaqiyati ayni oʼquvchilik yillarida shaxsga toʼgʼri tarbiya berish lozimligini taqozo etadi. Tarbiya jarayonining yana bir muhim xususiyati uning uzluksizligi sanaladi. Tarbiya jarayoni oʼquvchilar va oʼqituvchining birgalikdagi uzluksiz, tizimli harakatlari jarayonidir. Shu bois, oila, taʼlim muassasalari va jamoatchilik hamkorligida tashkil etilayotgan tarbiyaviy tadbirlarni uzluksiz oʼtkazilishiga erishish maqsadga muvofiqdir. Demak, tarbiya jarayoni oʼzida quyidagi tamoyillarda belgilanadi: