Yoshlik davri va uning o`ziga xos xususiyatlari mavzu o‘quv maqsadi : Ta’limiy

Pedagogik psixologiya metodlari 
Pedagogik psixologiyada umumiy va Yosh psixologiyada foydalanilgan
metodlar qo‘llaniladi. Ular: kuzatish, yozma va og‘zaki savolnomalar, eksperiment va 
boshqalar. Lekin ular bolalarning Yoshi va psixologik va pedagogik muammolariga 
bog‘liq ravishda qo‘llaniladi. 
Umumiy metodlardan tashqari, pedagogik psixologiyaning maxsus 
metodlari ham mavjud. Masalan, ularga psixologik-pedagogik eksperiment, maxsus 
psixologik-pedagogik testlar kiradi.Psixologik-pedagogik eksperiment bolaga u yoki 
bu pedagogik ta’sirning mahsuldorlik darajasini aniqlash uchun maxsus

---

rivojlantiruvchi maqsadni ko‘zlab o‘tkaziladi.Psixologik-pedagogik eksperiment uch 
bosqichdan iborat: 
1. Aniqlovchi eksperiment. 
2. SHakllantiruvchi eksperiment. 
3. Nazorat eksperimentlari. 
Pedagogik psixologiyada qo‘llaniladigan barcha metodlar quyidagilarga 
bo‘linadi: 
1. Tashkiliy metodlar. 
2. SHarhlash metodlari. 
3. Baholash metodlari. 
4. Natijalarni yig‘ish va qayta ishlash metodlari. 
Tashkiliy metodlar o‘tkaziladigan tadqiqotning maqsadi, mazmuni, tuzilishi, 
tashkil etilishi, tayyorgarlik shakllarini o‘z ichiga oladi. Sharhlash metodlari
o‘tkaziladigan tadqiqotning barchasi yoki uning ayrim qismlarini amalga oshirish
shakllariga tegishli bo‘ladi. Baholash metodlari tadqiqot natijalarini, jumladan
tadqiqotda ishtirok etgan bolalarning psixologik va xulq-atvor xarakteristikalarini 
aniqlash psixologik-pedagogik baholash usullarini qamrab oladi. Natijalarni yig‘ish 
va qayta ishlash metodlari deganda tadqiqotda sinaluvchilar haqida zarur 
ma’lumotlarni to‘plash nazarda tutiladi. 
Yuqorida keltirilgan tadqiqot metodlaridan tashqari yana bolaga amaliy 
psixologik-pedagogik ta’sir ko‘rsatish bilan bog‘liq ikki guruh metodlar mavjud.Bu 
psixologik maslahat va korreksiyadir. Psixologik masalahat bolaning rivojlanishi 
davomida duch kelgan muammolarni o‘rganish va tanishish asosida unga og‘zaki 
tavsiyalar va nasihatlar turida yordam ko‘rsatishdir. Korreksiya psixologning 
qiziqtirayotgan shaxsga bevosita pedagogik ta’sir ko‘rsatishidir. 
Xususan, 
pedagogik 
psixologiya 
“bilim, ko‘nikma, malakalarni 
egallashning qonuniyatlarini; bu jarayonda namoyon bo‘ladigan individual farqlarni; 
o‘quvchilarda faol mustaqil ijodiy tafakkur shakllanishi qonuniyatlarini; ta’lim va 
tarbiya ta’siri ostida psixikada yuzaga keladigan o‘zgarishlarni, ya’ni yangi psixik 
tuzilmalar shakllanishini o‘rganadi. ” 
Pedagogika bilan pedagogik psixologiya o‘rtasida yana ham mustahkam 
va ajralmas aloqa bordir. Bolalar va yoshlarning maktabdagi hamda boshqa 
ta’lim-tarbiya muassasalaridagi faoliyat va xatti-harakatlarining qonkret turlarini 
o‘rganuvchi pedagogik psixologiya ikki fanning, ya’ni psixologiya va pedagogika 
fanlarining tutashgan joyidan o‘rin olgandir. Pedagogik psixologiya maktabda 
bilimlarni, ko‘nikma va malakalarni egallash qonuniyatlarini o‘rganadi, bu 
jarayonlarda sodir bo‘ladigan individual tafovutlarni tekshiradi, o‘quvchilarda aktiv, 
mustaqil va ijodiy tafakkurni tarkib toptirish qonuniyatlarini o‘rganadi. Pedagogik 
psixologiya ta’lim-tarbiya ta’siri bilan o‘quvchilar psixikasida sodir bo‘ladigan 
o‘zgarishlarni ham o‘rganadi. Bundan tashqari, o‘quv materiallarining o‘quvchilarga 
mos kelishi, turli ta’lim metodlarining psixologik jihatdan samaradorligi, darslik, 
o‘quv qurollari, asbob- uskunalar va maktab ishlarining rejimiga nisbatan bo‘lgan 

---

psixologik talablar kabi muammolarning hammasini ham pedagogik psixologiya 
o‘rganadi. 
Pedagogik psixologiyaning eng muhim vazifalaridan biri maktabdagi ta’lim 
jarayonini yanada takomillashtirishning psixologik asoslarini ishlab chiqishdan iborat 
bo‘lib, bu narsa yangi ta’lim dasturiga o‘tish munosabati bilan ta’limning mazmunida 
yuzaga kelgan jiddiy o‘zgarishlar bilan bog‘liqdir. Pedagogik psixologiya shu bilan 
birga o‘quvchilar shaxsining tarkib topish jarayonini, bu jarayonning umumiy 
qonuniyatlarini va individual farqlarini, turli tarbiyaviy tadbirlarning o‘quvchilarga 
ko‘rsatadigan ta’sirini o‘rganadi hamda o‘quvchilarning o‘z-o‘zini tarbiyalashni 
psixologik asoslarini tekshiradi. Nihoyat, pedagogik psixologiya ta’lim-tarbiya 
jarayonining tashkilotchisi bo‘lgan o‘quvchi shaxsini va o‘quvchi mehnatining 
xususiyatlarini o‘rganadi. Bunda o‘quvchining ta’lim-tarbiya ishlaridagi yutuqlarni 
ta’minlovchi sifatlarini ajratib ko‘rsatish bilan birga uning pedagogik bilimlari, 
ko‘nikma, malaka va qobiliyatlarining tarkib topishi hamda taraqqiyotning psixologik 
sharoitlari aniqlanadi.