Yuk va tijorat ishlarini boshqarish

9.3-jadval
Variantlar bo‘yicha topshiriqlar

№	Konteynerlarni turlari bo‘yicha masofalar, km
	UUK - 3	UUK - 5	UUK - 20	UUK - 30
1	550	670	478	568
2	650	820	980	1040
3	670	890	680	720
4	476	570	780	1890
5	570	810	750	930
6	610	560	470	820
7	480	570	680	920
8	920	680	790	1550
9	1670	1480	590	690
10	550	670	478	568
11	650	820	980	1040
12	720	680	890	670
13	476	570	780	1890
14	570	810	750	930
15	610	560	470	820
16	476	570	780	1890
17	570	810	750	930
18	610	560	470	820
19	480	570	680	920
20	920	680	790	1550
21	1670	1480	590	690
22	550	670	478	568
23	650	820	980	1040
24	720	680	890	670
25	476	570	780	1890
26	570	810	750	930
27	610	560	470	820
28	610	560	470	820
29	480	570	680	920
30	920	680	790	1550

10-laboratoriya ishi


Ixtisoslashtirilgan vagonlarda tashiladigan yuklar uchun kira haqlarini aniqlash


Laboratoriya ishini bajarishdan maqsad: Talabalarga ixtisoslashtirilgan vagonlarda tashiladigan yuklar uchun kira haqlarini aniqlashni o‘rgatish va ko‘nikmalarini shakllantirish.
Ixtisoslashtirilgan vagonlarda tashiladigan yuklar uchun kira haqlarini aniqlash uchun:
a) №4 tarif qo‘llanmasidan jo‘natuvchi stansiyadan tayinlangan stansiyagacha bo‘lgan tarif masofa aniqlanadi;
b) yukni vazni butunlanadi;
v) to‘rt o‘qli ixtisoslashtirilgan vagonlarda tashiladigan yuklar uchun kira haqlarini aniqlash 10.1-jadvalda keltirilgan tarif sxemalari bo‘yicha aniqlanadi.
10.1-jadval

№	Ixtisoslashtirilgan vagonlar turlari	Vagonlar
		Temir yo‘lining umum.parki	Xususiy yoki ijara
		Tarif sxemasini nomeri
1	Sement uchun xopper (sement tashuvchi-xopper)	3	7
2	Don uchun vagonlar (don tashuvchi)	4	8
3	Sement uchun sisternalar (sisterna – sement tashuvchi), mineral o‘g‘itlar uchun vagonlar (mineral tashuvchilar)	5	8
4	Boshqa turdagi ixtisoslashtirilgan vagonlar	5	8

10.1-jadvalda ko‘rsatilgan tarif sxemalari (№3-8) bo‘yicha aniqlangan masofaga tashish kira haqlari vagondagi yukning haqiqiy vazniga hisob jadvallari (Прейскурант 10-01 [7]) bo‘yicha 70 tonnagacha aniqlanadi;

g) ixtisoslashtirilgan vagonga 70 t dan ortiq yuk ortilganida tashish kira haqi tegishli sxema bo‘yicha tashish masofasi uchun “70 t” qatoridagi qiymatga, 70 t dan ortiq qo‘shimcha ortilgan har bir tonnaga “За 1 т св. 70 т” qatoridagi qiymatni qo‘shib aniqlanadi;
d) ortish uchun rejada nazarda tutilgan universal vagon o‘rniga ixtisoslashtirilgan vagon taqdim etilganida, tegishli yuk uchun belgilangan eng kam vazn me’yori (MVN) ga №1 yoki №2 tarif sxemasi bo‘yicha tashish masofasi uchun vagonga kira haqi aniqlanadi, so‘ngra vagonga aniqlangan kira haqini MVN ga bo‘lib va hisoblangan tonna bo‘yicha kira haqini ixtisoslashtirilgan vagondagi yukni vazniga ko‘paytirish natijasida tashish kira haqi aniqlanadi. Agar yuklarning nomenklaturasida MVN vagonning yuk ko‘tarishi (г/п) bo‘yicha belgilangan bo‘lsa, tonna bo‘yicha kira haqi uchun MVN shartli 66 t qabul qilinadi.


10.1-misol: Ахангаран stansiyasidan Карши stansiyasiga 58 200 kg sementni ixtisoslashtirilgan sement tashuvchi 19-758 vagonda tashish kira haqi aniqlansin.


Yechish:
a) № 4 Tarif qo‘llanmasining 2-kitobi, I-bo‘limini “Temir yo‘l stansiyalarning alfavit ro‘yxati” [3] dan Ахангаран va Карши stansiyalarini qidirib topamiz:
St. Ахангаран: Uzbk.; Страница 393; Строка 58 Ташкент-Товарный – 80
Хаваст – 217. Kod 723009.
St. Карши: Uzbk. Страница 395; Строка 12; Кашкадарья - 12, Нишан
(eksp.) – 62; Kod 733104.
Harakat yo‘nalishi bo‘yicha jo‘natuvchi stansiya joylashgan uchastkadan chiquvchi tranzit punktini va tayinlangan stansiya joylashgan uchastkaga kiruvchi tranzit punktini aniqlash uchun ularning orasidagi masofa 4 marotaba aniqlanadi va eng kam masofaga ega bo‘lgani chiquvchi tranzit punkti va kiruvchi tranzit punkti deb qabul qilinadi.
№4 Tarif qo‘llanmasining 3-kitobi [4] ni “O‘zbekiston temir yo‘llari tranzit punktlari tarif masofalari” jadvalidan quyidagi tranzit punktlar orasidagi tarif masofalarini aniqlaymiz:
Ташкент-Товарный – Кашкадарья = 506 km;
Ташкент-Товарный – Нишан (eksp.) = 580 km;
Хаваст – Кашкадарья = 347 km; – min
Хаваст – Нишан (eksp.) = 421 km.
Shunday qilib harakat yo‘nalishi bo‘yicha: Хаваст – chiquvchi tranzit punkti; Кашкадарья – kiruvchi tranzit punkti.
Stansiyalar orasidagi masofalar:
Ахангаран – Хаваст = 247 km;
Хаваст – Кашкадарья = 347 km;
Кашкадарья - Карши = 12 km.
Ахангаран stansiyasidan Карши stansiyasigasa bo‘lgan tarif masofa: ℓ_tar. = 247 + 347 + 12 = 606 km.

b) tashish kira haqi №3 tarif sxemasi bo‘yicha 606 km tarif masofasiga 7 155 989 so‘m , uni 0,5500 koeffitsientiga (mahalliy qatnovlar uchun maxsus chegirma, Ангрен-ПОП ga bu koeffitsient 0.6548 ga teng, Тошгузар-Бойсун-Кумкурган ga esa bu koeffitsient 0,5787 ga teng) ko‘paytiramiz, va jami summadan 15 % miqdorida qo‘shilgan qiymat solig‘i undiriladi.
Shunday qilib jami tashish kira haqi:
7 155 989 x0,5500 = 3 935 793,95‬+ 3 935 793,95‬x 0,15 = 4 526 163,04 so‘m.


10.2-misol: Ахангаран stansiyasidan Карши stansiyasiga 58 200 kg sementni rejada nazarda tutilgan to‘rt o‘qli vagon o‘rniga ixtisoslashtirilgan sement tashuvchi 19-758 vagon taqdim etilganida tashish kira haqi aniqlansin.
Yechish:
a) Ахангаран stansiyasidan Карши stansiyasigasa bo‘lgan tarif masofa: ℓ_tar. = 247 + 347 + 12 = 606 km.
b) yuk vaznini butunlaymiz – 58 t;
v) yuk rejada nazarda tutilgan to‘rt o‘qli vagon o‘rniga ixtisoslashtirilgan vagonda (model 19-758) tashiladi, vagonning yuk ko‘tarishi (г/п) 72 t;
d) “Цемент” ning ЕТСНГ kodi – 281156;
ye) ЕТСНГ kodining tarif guruhi va pozitsiyasining nomeri bo‘yicha temir yo‘li umumiy parkining universal vagonlar uchun MVN:
28100 Цемент ....................................... г/п;
yo) temir yo‘li umumiy parkining universal vagonlari uchun – №1 tarif sxemasi bo‘yicha kira haqi 66 t uchun (shartli) 606 km ga 6 106 862 so‘m, uni MVN = 66 t ga bo‘lib, tonna bo‘yicha kira haqini aniqlaymiz:
6 106 862 : 66 = 92 528,21so‘m
j) tonna bo‘yicha aniqlangan kira haqini ixtisoslashtirilgan vagondagi yukni vazniga ko‘paytiramiz:
92 528,21x 58 = 5 366 636,30 so‘m
z) natija 5 366 636,30 so‘m ni, uni 0,5500 koeffitsientiga (mahalliy qatnovlar uchun maxsus chegirma, Ангрен-ПОП ga bu koeffitsient 0.6548 ga teng, Тошгузар-Бойсун-Кумкурган ga esa bu koeffitsient 0,5787 ga teng) ko‘paytiramiz, va jami summadan 15 % miqdorida qo‘shilgan qiymat solig‘i undiriladi.
Shunday qilib jami tashish kira haqi:
5 366 636,30x0,5500 = 2 951 649,97+ 2 951 649,97x0,15 = 3 394 397,46so‘m.

Har bir talaba guruh jurnalidagi familiyasi, ismi va sharifining tartib raqamiga muvofiq 10.2-jadvaldagi variantlar bo‘yicha tashish kira haqlarini aniqlaydi:

a) ixtisoslashtirilgan vagonlar uchun;
b) ortish uchun rejada nazarda tutilgan universal vagon o‘rniga ixtisoslashtirilgan vagon taqdim etilganida.