Yuqori molekulyar birikmalar fanidan

Pоlimerlarning qоvushqоqligi Yuqorida aytilganidek, bu maqsadlar uchun Ostvald yoki Ubbelode viskozimetrlari ishlatiladi (3-rasm ).
Ostvald viskozimetri ishlatilganda, har xil kontsentratsiyadagi eritmalar kolbada tayyorlanadi va har safar viskozmetrga qo`yilishi kerak. Bundan farqli o`laroq, Ubbelode viskozimetri boshlang’ich kontsentratsiyali eritmani viskozimetrning o`zida suyultirish imkonini beradi.

3-rasm. a) Ostval’d viskozometri; b) Ubbelode viskozometri.

Xarakteristik qovushqoqligini o`lchanganda qayta cho`ktirilgan, yaxshi quritilgan polimerlar va haydab tozalangan erituvchilar ishlatilishi kerak. Tajriba paytida ishlatilishi kerak bo`lgan asbob va idishlar (viskozimetr, kolba, pipetka, shprits, rezina naylar) yaxshilab yuvilgan va quritilgan bo`lishi kerak. Tayyorlangan viskozimetr termostatga tik xolatida o`rnatiladi. Termostatda tanlab olingan harorat ± 0,5<sup>0</sup>C aniqlikda o`lchab turilishi kerak.
Birinchi navbatida viskozimetrda ikki belgi orasida erituvchining oqish vaqti sekundomer yordamida aniqlanadi. Shundan keyin viskozimetr termostatdan olinib undagi erituvchi to`kiladi va viskozimetr quritiladi. Xarakteristik qovushqoqlikni aniqlash uchun viskozimetrga ma`lum kontsentratsiyali eritmalarning oqish vaqti aniqlanadi.
Boshqa kontsentratsiyali eritmalarning oqish vaqtini aniqlash uchun viskozimetrdagi -kontsentratsiyali eritmaga pipetka orqali ma`lum miqdorda erituvchi solinib, - kontsentratsiyali eritmalarning mos ravishda - oqish vaqtlari o`lchanadi.
Suyultirilgan eritmalarning kontsentratsiyasi quyidagi tenglama orqali hisoblanadi:
(18)
– viskozmetrdagi eritma kontsentratsiyasi, g/ dl.
– viskozimetrdagi - kontsentratsiyali eritmaga ma`lum miqdorda erituvchi qo`shilgandan keyingi kontsentratsiya, g/dl.
- viskozmetrdagi - kontsentratsiyali eritmaning miqdori, ml.
- qo`shilgan erituvchining miqdori, ml.