Yuqori molekulyar birikmalar reja


 Quyi molekulyar birikmalardan polimerlar olish


Download 404.82 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/5
Sana19.06.2023
Hajmi404.82 Kb.
#1608175
1   2   3   4   5
Bog'liq
11-ma\'ruza Yuqori molekulyar birikmalar

20.3 Quyi molekulyar birikmalardan polimerlar olish 
~[CH
2
CH
O
COCH
3
]~
n
NaOH
~[CH
2
CH
OH
]
n
+
nCH
3
COONa


Monomerlardan polimerlar sintez qilish uchun ikkita usul – polimerlash va 
polikondensatlash ishlatiladi. 
Polimerlash – mohiyatiga ko‘ra birikish reaksiyasining xususiy holati bo‘lib, 
qo‘shbog‘ tutgan yoki sikllarning qo‘shimcha mahsulotlar hosil qilmay juda ko‘p 
monomer molekulalarining o‘zaro bir-biri bilan birikishidan iborat, buning oqibatida 
polimer va monomer bir xil elementar tarkibga ega bo‘ladi. 
Polikondensatlash – quyi molekulyar qo‘shimcha mahsulotlar (suv, HCI, 
ammiak va boshqalar) ajrab chiqishi bilan boradigan yuqori molekulyar birikmalar 
hosil qiluvchi jarayon bo‘lib, unga o‘rinolish reaksiyasi deb qarash mumkin. Bunda 
har bir monomer molekulasi xuddi shunday yoki boshqa monomerning funksional 
guruhlari bilan reaksiyaga kirisha oladigan kamida ikkita funksional guruhlar (OH,
COOH, Cl, NH
2
va h.k.)ga ega bo‘lishi lozim. Polikondensatlash reaksiyasi bilan 
olingan polimerning polimerlanish reaksiyasi orqali hosil qilingandan farqi 
shundaki, uning elementar tarkibi dastlabki monomer tarkibiga to‘g‘ri kelmaydi
chunki bu reaksiyada qo‘shimcha mahsulotlar hosil bo‘ladi. 
Polimerlash va polikondensatlash reaksiyalarining keltirilgan ta’riflari asosan 
monomerlar va polimerlarning tuzilishi va tarkibidagi farqni aks ettiradi. Bundan 
tashqari yanada ahamiyatliroq bo‘lgan polibirikish reaksiyalari ham mavjud bo‘lib, 
ular polikondensatlash reaksiyasiga o‘xshasa-da, quyimolekulyar qo‘shimcha 
mahsulotlar ajrab chiqishi bilan bormaydi. 
Polimerlanish jarayonining o‘ziga xos tomoni shundaki, monomer 
molekulalarining birikishi - faol markazlar ishtirokida amalga oshadi va har bir 
birikishdan keyin yangi faol markaz hosil bo‘ladi: 

























M
M
R
M
M
R
MM
R
M
R
M
R
x
M
x
M
x
M
1
)
1
(
)
(
)
(
Reaksiya oxirgi zveno o‘z faolligini yo‘qotguncha yoki reaksion 
aralashmadagi monomer batamom tugamaguncha davom etadi. 
Polikondensatlashda esa zanjir o‘sishi nafaqat monomer molekulalaridagi
balki ularning o‘zaro ta’siridan hosil bo‘lgan mahsulotlar tarkibidagi funksional 
guruhlar hisobiga boradi. Boshqacha aytganda, zanjir o‘sish jarayonida 


polimerlashdagi kabi monomer molekulalari reaksiya davomida to‘planadigan 
ancha yirik zarrachalar misoli qatnashadi. 
М
х
 + М
у
 

 М
х+у
Polimerlash va polikondensatlash mexanizmlarining o‘ziga xos tomonlari 
quyidagi belgilar bilan xarakterlanadi: 

Download 404.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling