«Yuridik shaxslarning soliq qarzini hisobini yuritish» dasturiy mahsulini joriy qilish maqsadlari. Dasturiy mahsul ma‘lumotlar bazasining shakllanishi

 Dasturiy mahsul ma’lumotlar bazasining shakllanishi. 
Dasturiy mahsul ma’lumotlar bazasida quyidagilar shakllanadi: 
- budjet va budjetdan tashqari maqsadli jamg‘armalar uchun hisoblangan va to‘langan to‘lovlar, 
shuningdek, mavjud soliq qarzi va ortiqcha to‘lovlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni korxonalar (jismoniy 
shaxslar), faoliyat turlari, vazirliklar, statuslar, mulkchilik shakli, banklar hamda hududlar kesimida 
jadval shakli; 
- to‘lov muddati uzaytirilgan soliq qarzlari to‘g‘risidagi hisobotlarning jadval shakli; 
- ogohlantirish talabnomalari, qarzdor korxonalar (jismoniy shaxslar) va debitorlar hisobiga 
qo‘yilgan inkasso topshiriqnomalari, debitor korxonalar (jismoniy shaxslar) hisobidan undirilgan 
summalar, ho‘jalik sudiga rasmiylashtirilgan (da’vo) arizalar hamda qanoatlantirilgan da’vo arizalar 
bo‘yicha dasturiy mahsulga kiritilgan sud buyruqlari to‘g‘risidagi reyestr ma’lumotlari jadval shakli; 
- soliq qarzini majburiy undiruvga qaratish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlarni nazorat qilish 
maqsadida, “41-grafa” jadvali shakli. 
Dasturiy mahsul ma’lumotlar bazasining shakllanishi 1-rasmda keltirilgan. 
Dasturiy mahsul uch pog‘onada yuritilishi mo‘ljallangan: 
- birinchi pog‘ona tuman (shahar) Davlat soliq inspeksiyalarida; 
- ikkinchi pog‘ona Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Тoshkent shahar Davlat soliq 
boshqarmalarida; 
- uchinchi 
pog‘ona 
Davlat 
soliq qo‘mitasida. 

113 

Dasturiy mahsulda ma‘lumotlarni shakllantirish tartibi va muddati. 
Budjet va budjetdan tashqari davlat maqsadli jamg‘armalardan bo‘lgan qarzdorlikka “Soliq 
bo‘yicha qarzlarni majburiy undirish” bo‘lim (sho‘’ba)lari tomonidan ogohlantirish talabnomalari, ijrosi 
bajarilmagan talabnomalar bo‘yicha sudga da’vo arizalar, mazkur ariza bo‘yicha sudda ko‘riladigan ish 
yuzasidan ma’lumotlarni dasturiy mahsul orqali to‘g‘ri shakllantirishni amalga oshiradi. 
Davlat soliq inspeksiyasi pog‘onasida: 
- har haftaning chorshanba kuni «Axborot tizimlari» bo‘lim (sho‘’ba)lari tomonidan yuridik 
hamda jismoniy shaxslarning shaxsiy hisob varaqalarda saldo hisoblash, dasturiy mahsulning (BL) 
pochta fayllarini yaratish va Davlat soliq boshqarmasiga taqdim etish; 
Hududiy Davlat soliq boshqarmasi pog‘onasida: 
- har haftaning chorshanba kuni “Soliq bo‘yicha qarzlarni majburiy undirish” bo‘limlari 
tomonidan DSIlardan yuridik xamda jismoniy shaxslar bo‘yicha qabul qilib olingan dasturiy mahsulning 
(BL) pochta ma’lumotlarini boshqarma pog‘onasidagi dasturiy mahsullar yordamida DSB ma’lumotlar 
bazasiga yuklash; 
- DSB pog‘onasidagi dasturiy mahsullar orqali DSIlar tomonidan amalga oshirilgan majburiy 
undiruv choralari tahlil qilinib, mavjud kamchiliklarni bartaraf etish choralarini ko‘rgan holda haftaning 
payshanba kuni boshqarma rahbariyatiga tahliliy ma’lumotlarni kiritish hamda Davlat soliq qo‘mitasiga 
yuqoridagi pochta ma’lumotlarni taqdim etish. 
Davlat soliq qo‘mitasi pog‘onasida. 
- “Soliq bo‘yicha qarzlarni majburiy undirish” boshqarmasi tomonidan DSBlardan yig‘ib 
olingan DSIlarning dasturiy mahsullar (BL) pochta ma’lumotlarini (yuridik va jismoniy) DSQ 
pog‘onasidagi dasturiy mahsullar ma’lumotlar bazasiga yuklash, tahliliy jadvallarni shakllantirish; 
- mazkur tahliliy jadvallar asosida joylarda soliq qarzini majburiy undiruvga qaratilishida amalga 
oshirilayotgan ishlarni o‘rganib, DSQ yig‘ilishlarida muhokama etish uchun DSQ rahbariyati va 
Markaziy apparat tarkibiy tuzilmalariga taqdim etish amallari bajariladi. 

Javobgarlik 

“Soliq bo‘yicha qarzlarni majburiy undirish” bo‘lim (sho‘’ba)lari tomonidan soliq karzini 
majburiy undiruvga qaratilishida, “Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni hisobga olish va statistika” 
boshqarmasi va uning hududiy bo‘lim(sho‘’ba)lari shaxsiy hisobvaraqadagi ma’lumotlar haqqoniyligi 
uchun; 
“Soliq qarzini majburiy undirish” bo‘lim (sho‘’ba)lari tomonidan soliq qarzini majburiy 
undiruvga qaratilishida dasturiy mahsulning amaliyotda to‘g‘ri yuritilishi, undagi ma’lumotlarni 
haqqoniyligi va soliq qarzini belgilangan muddatlarda majburiy undiruvga qaratilishi uchun; 
Davlat soliq organlarida dasturiy mahsullardan to‘liq va samarali foydalanish bo‘yicha 
buyruqlar bilan mas’ul xodimlar tayinlash va ular tomonidan ijrosini ta’minlash yuzasidan doimiy 
nazorat olib borish shaxsan hududiy Davlat soliq xizmati organlari birinchi rahbarlarining zimmalariga 
yuklatiladi. 
Xulosa. 
Dasturiy mahsul joriy etilishi natijasida davlat budjeti oldidagi qarzdorliklar bo‘yicha ma’lumot 
shakllari birxillashtirildi. Dasturiy mahsuldagi tahliliy jadvallar soni 1000 dan ziyod. Qarzdorlik 
summalarini vazirlik (uyushma)lar, hududlar, xizmat ko‘rsatuvchi banklar, manbalar, mulk shakli va 
boshqa ko‘rsatkichlari bo‘yicha doimiy ravishda tahlil qilish imkoniyatiga ega bo‘lib, qarzdor yuridik va 
jismoniy shaxslarga inkasso topshiriqnomasi qo‘yishdan boshlab sud ijrochisiga ijro hujjatini 

114 
topshirishgacha bo‘lgan ish jarayoni avtomatlashtirildi. Dasturiy mahsul orqali soliq qarzi summalarini 

majburiy undirishga qaratish bo‘yicha ko‘rilgan choralar monitoringi jadvalini to‘ldirish uchun har bir 
korxonaga o‘rtacha 10-15 minut talab qilingan bo‘lsa, dasturiy mahsul orqali endilikda yiliga o‘rtacha 
33,8 ming ish kuni miqdorida mehnat tejalishiga erishildi.