Yxatga olindi № 2019 y

3-

ВИЗUАL MАTЕRИАLLАR

Иш ҳақи – ёлланма ходим даромадининг элементи, унга тегишли ишчи кучига бўлган мулкчилик ҳуқуқини иқтисодий жиҳатдан рўёбга чиқариш шаклидир. Шу билан бирга иш берувчи учун ёлланма ходимлар меҳнатига тўланадиган ҳақ ишлаб чиқариш харажатларининг элементларидан бири ҳисобланади.

Меҳнат бирлигининг бозор баҳоси - бу иш ҳақининг миқдори (ставкаси) бўлиб, у шартномада белгилаб қўйилади ва муайян вақт бирлиги ичида бажариладиган ва муайян касб-малака хусусиятларига эга бўлган меҳнатга тўланадиган ҳақ даражасини белгилаб беради.
Шундай қилиб, иш ҳақининг асосий элементи – унинг ставкасидир.

Халқаро Меҳнат Ташкилотининг тавсиясида айтилишича, энг кам миқдордаги иш ҳақини белгилашнинг асосий мақсади ёлланиб ишлаётган шахсларга энг кам миқдорда йўл қўйиладиган иш ҳақи даражасига нисбатан зарур ижтимоий ҳимоя берилиши лозимлигидир.

Ўзбекистонда энг кам миқдордаги иш ҳақи тўғрисида қонун чиқарувчи орган томонидан махсус қонуннинг қабул қилиниши билан амалга оширилиши мумкин. Энг кам миқдордаги иш ҳақи турли шаклларда: ойлик ёки соатбай энг кам иш ҳақи ставкаси тарзида белгиланиши мумкин.

2-илoва

1

Ижтимоий институт – одамларнинг биргаликдаги фаолиятини ташкилий тузилма тарзида ташкил этишнинг барқарор шакли ёки норматив жиҳатдан

тартибга солинадиган қоидалар тизимидан иборатдир

-илoва

Ижтимоий муҳофазалашнинг икки кўриниши қуйидаги шаклларда
қўлланилади: давлатнинг ижтимоий (бепул) ёрдами ва
ижтимоий суғурталаш (ижтимоий муҳофазанинг пулли шакли)

Суғурталашнинг қуйидаги турлари мавжуд:
- шахсий (ҳаётни, пенсия таъминотини) суғурталаш, бунда ногирон шахсан жавобгар бўлади;
- ижтимоий суғурталаш, у оммавий-ҳуқуқий мақомга эга бўлади, бу эса иқтисодий нуқтаи назардан шахсий, шунингдек жамоа-гуруҳ ва ижтимоий жавобгарликни қўшиб олиб боришни билдиради;
- ижтимоий-касбий суғурталаш, унинг хусусияти жамоа-гуруҳ (касбий) ҳамжиҳатлик ва шахсий жавобгарликни қўшиб олиб боришдан иборат.