Z. A. Sulaymonova, D. A. Hazratova, S. A. Karomatov

§ 16. KOLLOIDLARDIN BARQARORLIG’I HAQINDA FIZIKALIQ
NAZARIYALAR
Tayansh sóz hám sóz dizbegiler: elektrolitlar qospaları tásirinde bolatuǵın koagulyatsiya, DLFO teoriyası, antagonizm, additivlik, sinergizm, kolloidlarning óz-ara koagullanishi.
Kolloidlarning turaqlılıǵın hám koagulyatsiyasi haqqında fizikalıq teoriya Kolloid sistemalardıń agregativ turaqlılıǵın hám koagulyatsiyasi haqqındaǵı házirgi teoriya 1945 jılda orıs ilimpazları B. v. Deryagin hám L. D. Landau
96
Tárepinen usınıs etildi. Bul teoriyaǵa muwapıq, bóleksheler arasında óz-ara tartısıw hám óz-ara itarilish kúshleri tásir etedi. Bóleksheleraro aralıq ózgerganida sistema daǵı potencial energiyanıń ózgeriwin anıqlaw ushın absissalar oǵına aralıq, ordinatalar oǵına sistemanıń potencial energiyasın qoyıp, “potencial energiya diagrammasi” payda etinadi. 20 -suwretde áne sonday diagramma keltirilgen.

Bunday diagramma dúziwde óz-ara itarilish energiyaleri oń, óz-ara tartısıw energiyaleri bolsa teris belgi menen alınadı. Qaysı aralıqtan baslap eki kolloid bólekshe óz-ara tartıla baslaydı? Degen sorawǵa : “van-den-vaal's kúshleri sebepli tartılıw kúshi broun háreketi kúshinen artqan aralıqtan baslap bóleksheler tartıwadi” dep juwap beriw múmkin Óz-ara elektrostatik itarilish kúshlerine kelip, B. v. Deryagin kórsetiwishe, itarilish A1 hám A2 kolloid bólekshelerdiń ion atmosferaları birbirini qurshap alǵan aralıqtan baslanadı (21-súwret).

21-súwret. Kolloid bóleksheler arasında óz-ara ıyteriw kúshleriniń dóretiwge keliw sxeması.
Kolloid bólekshe (mitsella) lar arasındaǵı óz-ara tásir kúshleri ádetdegi kulon kúshlerinen parıq etedi: B. v. Deryagin bul bóleksheler arasında
97
Keńeytiriwshi R dep atalatuǵın bólek kúshler tásir etiwin kórsetiwine eristi. Keńeytiriwshi basım keltirip shıǵarıwshı itarilish kúshlerin kútá úlken rezervuarǵa túsirilgen eki parallel plastinkalar mısalında kórip shıǵamız. Shama menen oylayıq, suyıqlıq ishine batırılǵan eki plastinka arasında juqa suyıqlıq qabatı bar jáne bul plastinkalar basım R tásirinde óz jaǵdayın saqlap turǵan bolsın (22-súwret)