‘z b b ton respublikasi oliy va ‘rta vlaxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Pedagogikaga oid adabiyotlarda reflektiv jarayonlarni izohlashning ikki 
an’anasi mavjudligi aytiladi:
• 
obyektlar mohiyatini izohlashga va ulami konstruksiyalashga olib 
keladigan ongning reflektiv tahlili;
• 
shaxslararo muloqot та ’nosini tushunish refleksiyasi;
Bu bilan bog‘liq ravishda pedagog olimlar quyidagi reflektiv jarayonlarni 
farqlaydilar:
• 
o'z-o'zini va boshqalami tushunish;
• 
o'z-o'ziga va boshqalarga baho berish;
• 
o'z-o'zini va boshqalami izohli tahlil qilish.
Refleksiya (lotincha Refbdo- ortga qaytish ) subyektning o‘z (ichki) 
psixik tuyg‘u va holatlarini bilish jarayoni sifatida qaraladi.
Falsafa va pedagogikaga oid adabiyotlarda refleksiya shaxsning o‘z ongidagi 
o‘zgarishlami fikrlash jarayoni, deb yoziladi.
Psixologik lug‘atda shunday izoh beriladi: «Refleksiya - faqat sub'ektning

---

o‘z-o‘zini bilishi va tushunishi emas, balki boshqalar uning shaxsiy xislatlari, 
his qilish tuyg‘usi va bilish (kognitiv) tasawurlarini bilish hamda tushunishini 
aniqlab olishini ham anglatadi.
VALefevr ta’kidlagan ediki, inson o‘zining xatti-harakatlariga, fikrlariga 
nisbatan kuzatuvchi, tadqiq qiluvchi bo‘lib qolmasligi, balki boshqa personajlar, 
ulaming xatti-harakatlarini o‘iganuvchi mavqeini egallashi ham kerak.
M.V.Klarin ijodiy tafakkur xususiyatlarini refleksiya bilan bog‘laydi. 
Bunday o‘zaro aloqalarda refleksiya o‘zida xulosa chiqarish, umumlashtirish, 
analogiya, qiyoslash va baholash hamda muammolami eslash, yenga olish 
va hal qilishlami birlashtiradi.
VA. Petrovskiy refleksiya faoliyati tahlilida uning ikki turini farqlaydi: