‘z b e k I s t n r e s p u b L 1k a s I o L iy va ‘rta m a X s u c ta’l I m V a zir L ig I

1 0 -§ . T erm odinam ikaning birinchi qonuni
T erm odina m ikaning birinchi qonuni energiya saqlanishi va aylanishi 
q onunining tatbiqidir.
T a ’rif: Tizimga berilgan issiqlik miqdori tizimning ichki energiyasini 
o ‘zgartirishga va ish bajarishga sarflanadi.
Q = A U + L [J]
1 kg jism uchun termodinamikaning I-qonuni quyidagicha ifodalanadi:
q=Au+ /
kJ
bu yerda: 
Au 
— ichki energiyaning o ‘zgarishi, / — bajarilgan ish. 
T erm odina m ikaning I qonunining analitik ifodasi: 
dq= d u + d C
(31)
Ishning ifodasi quyidagichadir:
d / = p d v
(32)
T erm odinam ikaning I qonunining ichki energiya yordamida yozilishi: 
d q = d u + p d v
(33)
Term odinam ikaning I qonuni entalpiya yordamida yozilishini keltirib 
c h i q a r a m i z . B u n in g u c h u n k o ‘p a y t m a n i n g d i f f e r e n s i a l i d a n ishni 
quyidagicha ifodalaymiz:
p d v = d (p • v)-vdp 
(34)
bu ifodani 33 ifodaga q o ‘yamiz
d q = d u + d ( p • v )- v d p = d (u + p v )-v d p
(35)
bu ifodadagi u + p v = h deb belgilaymiz va u entalpiya deb ataladi. 
S o ‘ngra entalpiya yordam ida yozilishini hosil qilamiz.
d q = d h - v d p deb ifodalaymiz. 
(36)
Issiqlik miqdori termodinamik jarayon xarakteriga bog‘liq. I qonun analitik 
ifodasining issiqlik sig'imi yordamida yozilishi quyidagi ko‘rinishga ega: 
d q = c d t + p d v bu yerda 
d u = c vdT
(37)
d q = c pdT -vdp bu yerda 
d h = c pdT
(38)
l l - § . E ntropiya
Entropiya ham holat param etrlaridan b o ‘lib, С harfi bilan belgilanadi 
va o ‘zgarish m a ’nosini bildiradi. Tizimga issiqlik berilganda uning holati 
o ‘zgaradi. E lem entar qismda berilgan issiqlik dq va harorati T ga teng.
24
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

^
= ds
т
(39)
Entropiya — tizim holatning shunday funksiyasiki, bu funksiyaning 
qaytuvchan jarayondagi cheksiz kichik o ‘zgarishi m azkur tizimga kiritilgan 
cheksiz kichik issiqlik miqdorining shu issiqlik kiritilgan holatdagi harorat 
nisbatiga teng.
S =
k J
к я С
d q = T • ds