VIBOB
K IC H IK B I Z N E S V A T A D B IR K O R L IK
S U B ’E K T L A R ID A I S H L A B C H I Q A R I S H
XARAJATLARI VA M A H S U L O T T ANNA RXI
T A H L IL I
7.1. Ishlab chiqarish xarajatlarining mohiyati,
tarkibi va elementlari
H ar bir korxona m ahsulot ishlab chiqarish jarayoni bilan
bog'liq xarajatlarni am alga oshiradi.
M ahsulot ishlab chiqarish
jarayonida sarf qilingan m oddiy resurslar (asosiy vositalar eskirishi,
xom ashyo va m ateriallar, y o nilg'i-m oylash m ateriallari, ehtiyot
qism lar va boshqalar), va jo n li m eh n at
sarfi ishlab chiqarish
xarajatlarini tashkil etadi.
K orxonaning ishlab ch iq arish , sotish va boshqa faoliyati
natijasida yuzaga keladigan xarajatlarini quyidagicha turkum lash
m um kin ( 7 .1.1-rasm):
1. Ishlab chiqarish jarayonidagi ishtirokiga ko'ra:
—
ishlab chiqarish xarajatlari;
— noishlab chiqarish xarajatlari.
2. Ishlab chiqarishda sarf etiladigan resurslar m anbaiga ko'ra:
— ichki xarajatlar;
— tashqi xarajatlar.
J.
M ahsulot ishlab chiqarish hajm ining o'zgarishiga nisbatan:
— doim iy xarajatlar;
— o'zgaruvchan xarajatlar.
4. M ahsulot tannarxiga olib borilishi jihatidan:
— bevosita xarajatlar;
— bilvosita xarajatlar.
5. Korxonaning um um iy ishlab chiqarish,
moliyaviy va boshqa
faoliyati natijasida yuzaga keladigan:
— m ahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar;
— davr xarajatlari;
— moliyaviy faoliyat bo 'y icha xarajatlar;
— favqulodda zararlar.
Ishlab chiqarish xarajatlari bevosita ishlab chiqarish jarayoni
am alga oshirish bilan bog'liq quyidagi xarajatlardan tashkil topadi:
—
bevosita m oddiy xarajatlari;
— bevosita m ehnatga haq to'lash xarajatlari;
— ishlab chiqarishga taalluqli ustam a xarajatlar.
Bevosita m ahsu lo t ishlab chiqarish jarayoni bilan bo g'liq
b o 'lm ag an xarajat turlari noishlab chiqarish xarajatlari deb yuri-
tiladi. U ning tarkibiga:
— m ah sulo tn i sotish bilan bog'liq xarajatlar;
—
boshqaruv xarajatlari;
— boshqa operasion xarajatlar va zararlar;
— favqulodda zararlar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: