Óz betinshe jumíSÍ Tema: Pul menen erise almaytug’in ma’selelerdin’ biri bul aqil

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI

MUHAMMED AL-XOREZMIY ATÍNDAǴÍ TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALI

KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI

«Da’stu’riy injiniringi» baǵdarı I basqish studenti

Barzuov Elbrustin’

Akademiyalıq jazıw páninen jazılǵan

ÓZ BETINSHE JUMÍSÍ

Tema: Pul menen erise almaytug’in ma’selelerdin’ biri - bul aqil
(esse)


Tayarlaǵan ________________ E.Barzuov
Qabıllaǵan ________________ f.i.k U.Jaksimova
Nókis – 2022

Pul menen erise almaytug’in na’rselerden

biri – bul aqil
(esse)
O’mirde barliq na’rseni pul menen satip alaman dewshiler bar. Pulim bolsa, barliq na’rsem boladi, bay bolaman, hesh kimnen kemisim joq, minsiz bolaman dep oylaydi, Al, ekinshi topar iyeleri bar, olar ilim-bilimdi, aqildi birinshi oring’a qoyadi, sol aqildin’ izinen quwip, mal du’nya degenlerge qiziqpaydi. Ha’dden ziyat bilimnin’ izinen quwg’an insanlar turmis qurmastan o’mirde jalg’iz o’tetug’inlar da bar.
Men oylayman, aqildi aqilg’a muwapiq paydalansaq orinli boladi, pulg’a, du’nya-malg’a qizig’ip, aqshanin’ izinen quwa bergen de qa’te. Yamasa sol da’rejede bilimnin’ izin quwip, aqildi alip, teren’lestire beriw kerek dept e oylamayman. Sebebi o’mir insang’a bir ma’rte beriledi. Bul o’mirde tag’dirin’e jazg’an insan menen baxitli bolg’in’ keledi. O’mir shadliqlarin sezingim keledi.
Aqil – qol menen uslap bolmaytug’in, kewil ha’m oy sana sezim arqali sezinetug’in, insandi shadliqqa bo’lewshi baxit g’a’ziynesinin’ gilti.
Men bul procseske o’z pikirimdi solay etip bildirgim keledi, ulıwma mániste, aqıl -aqıl, sonıń menen birge, adamdı ózi tapqan ortalıqta jeterli dárejede islewine múmkinshilik beretuǵın minez-quliqlardı jaratıw ushın maǵlıwmattı ańǵarıw yamasa juwmaq qılıw, onı yadlaw jáne onı qóllaw usılın tabıw qábileti dep túsiniw múmkin.
Aqıl úyreniw psixologiyaning eń keń hám zárúrli tarawlarınan biri bolıp tabıladı. Hádiysediń quramalılıǵı sebepli, buǵan baylanıslı júdá kóp teoriyaler ámeldegi bolıp, olar tábiyaatı, onı rawajlandırıw usılı yamasa tásir dóńgelekleri tárepinen júdá túrme-túr.
Psixologiya tariyxı dawamında túrli avtorlar intellekt ne ekenligin anıqlap alıwǵa háreket qılıw ushın túrli jónelislerge itibar bergen. Mısalı, Grekiston klassikleri logikalıq oylaw qábileti insannıń azı-kóbi sanalı ekenligin kórip shıǵıwda eń zárúrli zat dep esaplaǵan. Basqalar ushın tiykarǵı zat matematikalıq pikirlew yamasa awızsha uqıp edi.
Ulıwma mániste, aqıl -aqıl, sonıń menen birge, adamdı ózi tapqan ortalıqta jeterli dárejede islewine múmkinshilik beretuǵın minez-quliqlardı jaratıw ushın maǵlıwmattı ańǵarıw yamasa juwmaq qılıw, onı yadlaw jáne onı qóllaw usılın tabıw qábileti dep túsiniw múmkin.

Biz júdá sanalı adamdı názerde tutsaq, birinshi náwbette testlerde joqarı ball toplaytuǵın yamasa matematikanı jaqsı biletuǵın adam qıyalimizg’a keledi. Biraq, bul joqarı intellektke iye bolǵan shaxstıń birden-bir ayriqsha qásiyetleri emes. Tiykarınan, olar hátte eń zárúrli emes.

Eger insannıń júdá sanalı ekenligin kórsetetuǵın barlıq ayrıqshalıqlar haqqında ulıwma shártlesiw bolmasa -de, búgingi kúnde olardıń geyparaları anıqlandi. Keyin qay-qaysısı eń zárúrligini bilip alamız.
Ziyreklilik túsiniginiń eń kóp qabıl etilgen tariyplerinen biri bul mashqalalardi tarqatıp alıw hám hár bir jıldam hám átirap -ortalıq mútajliklerine iykemlesiw qábileti bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen, júdá sanalı adamlar, olar qanshellilik quramalı bolmaysın, ózleri dus kelgen barlıq jaǵdaylarǵa iykemlesiw qábiletleri menen ajralıp turadılar.
Sonday etip, aqılsız adam jańa sharayatta tuwrı islewi ushın máselelerge dus kelip, oylaw dárejesi júdá joqarı bolǵan kisi tiyisli strategiyanı islep shıǵıwı hám mudamı ózin eń paydalı tutıwı múmkin.
Ne dep oylaysiz: Aqıl tuwma ma yamasa erisilgen qábilet pe?!? 300
Aqıl - teoriyaleri haqqında túsinetuǵın birinshi zat sonnan ibarat, olardıń barlıǵı eki tarawǵa bóliniwi múmkin: tuwma strukturalıq bólekke kóbirek áhmiyet beretuǵın hám mádeniyat jáne de aktual rol oynaydı, dep esaplaytug’inlar. Kópshilik túsindiriwler ekewi de zárúrligin tán alsa da, derlik barlıǵı olardan birine kóbirek itibar qaratadı.
Sonin’ menen pikirlerimdi juwmaqlastiratug’in bolsam pul menen erise almaytug’in na’rselerdin’ biri- aqil. Xalqimizda “aqil-oy azig’i, bilim-er azig’i” dep biykarg’a aytilmag’an. Aqil arqali ha’r qanday jag’aydan danishpanliq penen shig’ip ketiwge boladi.
Biraq, búgingi kúnde biz sonı da bilgenimizdey, genler insan erise alatuǵın aqıl -aqıl shegarasın jaratqan bolsada, olardıń rawajlanıwda olardıń ortalıǵı júdá zárúrli rol oynaydı. Sonday etip, kemirek násillik qábiletke iye, biraq kóbirek stimulyatsiya etilgen adam, áp-ánedey tuwma ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵan basqası sıyaqlı sanalı bolıwı múmkin. Ha’r birin’izge pitpes tawsilmas danaliq tileymen. Aqilin’di basin’a jaq dewshilerden alislaw ju’riwin’izge tileklespen!