Z nishanova, G. Alimova

Shunday qilib, b o g ‘cha yosh davrining eng muhim 
xususiyatlaridan biri 4-5 yoshlarga kelib, nutqning rejalashtirish 
funksiyasi paydo bo‘lishidan iborat. Dastlab rejalshtirish og‘zaki tarzda 
amalga oshirilsa, keyinchalik bog‘cha yoshining oxirlarida ichki nutq 
orqali rejalashtirish boshlanadi.

---

1 2 .1 . B o la la r xayolin in g x u su siy a tla ri
Yangi tug‘ilgan chaqaloq bolalarda hali xayol bo‘lmaydi. Xayolning 
rivojlanishi uchun bolaga turmush tajribasi, tasawurlar zaxirasi 
hamda juda ko‘p bilimlar kerak bo‘ladi. Tajriba esa bolaning tashqi 
olamdagi narsa va hodisalami o‘zi ko‘rsatishi, voqelik hamda turli 
sohalarga doir tasawur hosil qilishi katta odamlar bilan keng 
munosabatda bo‘lishi natijasida ortib boradi.
Xayol jarayonining dastlabki ko‘rinishlari bolada ikki yoshga to‘lib, 
uch yoshga qadam qo‘yganida ko‘rina boshlaydi. Ikki yoshli bolalarda 
ko‘rinadigan dastlabki xayol ma’lum bir maqsadni ko‘zlamaydigan 
ixtiyorsiz xayoldir.
Til chiqishi bolalarda xayol jarayonining o‘sishiga ta’sir krsatadi. 
Ana shu davrdan boshlab bola tevarak-atrofdagi kishilaming so‘zini 
yaxshi tushunadigan bo‘lib o ‘zidagi tasawurlar zaxirasini bevosita 
idrok qilingan narsalar orqaligina emas, balki katta yoshli odamlar 
nutqi bilan ham to‘ldirib boradi. Bola o ‘ziga tushunarli mavzulardagi 
hikoya va ertaklami qiziqib tinglaydi. 0 ‘zi asosiy qahramon bo‘lib 
qatnashadigan hikoyalami jonu-dili bilan eshitadigan bo‘ladi. Bunday 
hikoya bolaga juda tushunaili bo‘ladi, chunki bola hikoyani eshitib 
turib, bevosita, o ‘zining idrokiga tayanadi.
Bu yerda o‘ylab chiqarilgan voqea bolaning o‘zi haqiqatda ishtirok