bilish ehtiyoji shakllangan bo‘lishi lozim. Hissiyotlar asta-sekin
shakllanib boradi. Dastlab bolalar hodisalaming to‘g‘ridan-to‘g‘ri
ma’nosini, keyinchalik ulaming umumiy ma’nosini tushunadilar.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun oliy hissiyotlaming qo‘shilib
ketganligi xos. Bolalar estetik kechinmalami chaqiruvchi ob’ekt va
hodisalarni ham, estetik kechinmalarni uyg‘otuvchi ob’ekt va
vositalami ham, intellektual kechinmalami yuzaga keltiruvchi ob’ekt
va hodisalami ham “yaxshi” degan umumiy baho bilan baholaydilar.
Boshqacha aytganda, bu davrda bola uchun yaxshi narsa — bu chiroyli,
bu mehribon, bu qiziqarli narsadir. Aynan bir ob’ekt o‘zida estetik,
axloqiy hissiyotlami jamlagan kechinmalami uyg‘otadi.
Keyinchalik maxsus axloqiy va estetik mezonlar asosida analiz
qilish va baholash ko‘nikmasi shakllangach, sinkretik (qo‘shilib,
birlashib ketgan) hissiyotlar estetik, axloqiy intellektual hissiyotlaiga
differentsiallashadi (ajraladi).
Oliy hissiyotlar 2-3 yoshdan boshlab shakllana boshlaydi. Oliy
hissiyotlarga intellektual, estetik va axloqiy hissiyotlar kiradi.
Bilish faoliyati jarayonida yuzaga chiqadigan hissiyotlar
intellektual hissiyotlar deyiladi. Bularga qiziquvchanlik, hayron
bo‘lish, yangilikdan zavqlanish, xushchaqchaqlik hissi kiradi.
Xushchaqchaqlik hissi maktabgacha yoshdagi bolalarda voqelikni bilish
jaryonida namoyon bo‘ladi. Atrof olam haqida to‘g‘ri tasawurlarga
ega blgan bolalar predmetlaiga ular uchun xos bo‘lmagan belgilami
ato etishni yaxshi ko‘rishadi.
13.4. Maktabgacha yoshdagi bolalar emotsiya-hissiyotlarining
rivojlanish shartlari
Maktabgacha yoshdagi bolalarda ijtimoiy hayot talablari, ya’ni axloqiy
Do'stlaringiz bilan baham: |
