Z. T. Taxirov nashr jarayoni asosiy bosqichlari

Yoshim yetmish to ‘rtga yetdi, o'g'lim - qizim bo'lmasa... 
Dunyodan chiroqsiz boraman... Darvoqe Otabek menga o ‘g ‘illik 
qilmasmi.xotini menga qiz bo ‘Imasmi, ularning bolalari meni "bo­
bo ” deb ketimdan yugurmasmikanlar? Tuproq ostlarida unutilib 
yotgan kezlarimda - “ bir vaqt Hasanali otamiz ham bor ed i”, -  
deb yodlasalar, yaxshilik bilan eslasalar yetar menga shu.
“Qutlug4 qon” romanida kitobxon faqat asosiy qahramonlaming 
emas, balki ayrim ikkinchi, xatto, uchinchi daraja personajlarining 
ham o‘z boshlariga tushgan ko‘rgiliklari, qalb kechinmalarini ichki 
monolog yordamida yuzaga chiqarilganini payqaydi.
Yo‘lchi yuragida yig‘ilgan dard-alamlarini to Salimboyvachcha 
bilan to ‘qnashgunga qadar hech bir kimsaga oshkor qilmagan, 
to'kib-solmagaa edi. Adib o‘z qahramonining achchiq kechinma- 
lari, qo‘rqinch hayollari, hayajoni, shirin orzulari, qalb iztirob- 
larini ifodalashda, ular obrazini mukammallashtirishida ichki 
monologlari qanchalik muhim ahamiyatga ega bo‘lgan bo‘lsa, 
ikkinchi darajali qahramonlaming ichki monologi ham ular qiyofa- 
sininggina emas, balki ichki dunyosining ham shunchali mukammal 
tarzda tasvirlashga imkon bergan.
214

---

Masalan, Yormat hamda uning xotini Gulsumbibining mono- 
logiga e’tibor beraylik:
Yormatning xotini Gulsumbibi o‘sha davrning odatlariga ko‘ra 
j amoat orasi u yoqda tursin, xatto, о ‘ z uy ida ham mustaqil fikr bildira 
olmas edi. Yormat garchi o‘zi haqsiz, huquqsiz, boy xonadonida 
bir qarol bo‘lsa-da, lekin xotiniga nisbatan to‘liq “xukmdor” edi, 
shunga ko‘ra, uning unini o‘chirib turardi. Tom ma’noda zaifa 
bo‘lgan Gulsumbibi o'zining o'ksikligi, dardu alamini, qalbida 
junbushga kelgan flkrlarini ichki monolog tarzida bayon etishi ayni 
haqiqatdir.
0 ‘z qizi og'rib qolganidan xavotir ona bu qismatga qizi duch 
bo‘lganiga erini aybli, deb biladi: