Mustaqil ishi Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy Universiteti Biologiya yoʻnalishi 201-guruh talabasi Sayfullayeva Hilolaning Virusologiya fanidan tayyorlagan - Reja:
- 1.Mikroorganizmlarni tabiat va qishloq xoʻjaligidagi ahamiyati;
- 2.Mikroorganizmlar ishtirokida oʻsimlik hujayrasida boradigan kimyoviy reaksiyalar;
- 3.Oʻsimliklarni himoya qilish usullari.
Mikroorganizmlarning tabiat va qishloq xo'jaligidagi ahamiyati - Mikroorganizmlarning keng tarqalishi ularning tabiatdagi ulkan rolidan dalolat beradi. Ularning ishtirokida tuproq va suv havzalarida turli xil organik moddalarning parchalanishi sodir bo'ladi, ular tabiatda moddalar va energiya aylanishini belgilaydi; tuproq unumdorligi, ko'mir, neft va boshqa ko'plab foydali qazilmalarning hosil bo'lishi ularning faolligiga bog'liq. Mikroorganizmlar tog' jinslarining parchalanishi va boshqa tabiiy jarayonlarda ishtirok etadilar.
- Ko'pgina mikroorganizmlar sanoat va qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishida qo'llaniladi. Shunday qilib, non pishirish, achitilgan sut mahsulotlari ishlab chiqarish, vinochilik, vitaminlar, fermentlar, oziq-ovqat va ozuqa oqsillari, organik kislotalar va qishloq xo'jaligi, sanoat va tibbiyotda ishlatiladigan ko'plab moddalar ishlab chiqarish turli mikroorganizmlarning faoliyatiga asoslangan. Mikroorganizmlardan o'simlikchilik va chorvachilikda foydalanish ayniqsa muhimdir. Tuproqni azot bilan boyitish, mikrob preparatlari yordamida qishloq xo`jaligi ekinlari zararkunandalariga qarshi kurashish, ozuqani to`g`ri tayyorlash va saqlash, chorva ozuqasi uchun ozuqa oqsili, antibiotiklar va mikrob moddalarni yaratish ularga bog`liq.
- Mikroorganizmlar tabiiy bo'lmagan moddalar - sun'iy sintez qilingan ksenobiotiklarning parchalanishi, tuproq va suv havzalariga tushishi va ularni ifloslantirish jarayonlariga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
- Foydali mikroorganizmlar bilan bir qatorda qishloq xo'jaligi hayvonlari, o'simliklari, hasharotlar va odamlarning turli kasalliklarini keltirib chiqaradigan kasallik qo'zg'atuvchi yoki patogen mikroorganizmlarning katta guruhi mavjud. Ularning hayotiy faoliyati natijasida odamlar va hayvonlarning yuqumli kasalliklari epidemiyalari yuzaga keladi, bu esa iqtisodiyot va jamiyatning ishlab chiqaruvchi kuchlarining rivojlanishiga ta'sir qiladi.
- Eng so‘nggi ilmiy ma’lumotlar tuproq mikroorganizmlari va ular atrof-muhitda yuzaga keladigan jarayonlar haqidagi tushunchalarni sezilarli darajada kengaytiribgina qolmay, balki sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida yangi sanoat tarmoqlarini yaratish imkonini berdi. Masalan, tuproq mikroorganizmlari tomonidan ajralib chiqadigan antibiotiklar topilib, ulardan odam, hayvon va o‘simliklarni davolashda, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlashda foydalanish imkoniyatlari ko‘rsatildi. Tuproq mikroorganizmlarining biologik faol moddalar hosil qilish qobiliyati aniqlandi: vitaminlar, aminokislotalar, o'simliklarning o'sish stimulyatorlari - o'sish moddalari va boshqalar. Mikroorganizmlar oqsilidan qishloq xo‘jaligi hayvonlarini boqish uchun foydalanish yo‘llari topildi. Havodan tuproqqa azot oqimini kuchaytiruvchi mikrob preparatlari aniqlangan.
- Foydali mikroorganizmlarning irsiy o‘zgartirilgan shakllarini olishning yangi usullarining kashf etilishi mikroorganizmlardan qishloq xo‘jaligi va sanoat ishlab chiqarishida hamda tibbiyotda kengroq foydalanish imkonini berdi. Ayniqsa, gen yoki genetik injeneriyaning rivojlanishi istiqbolli. Uning yutuqlari biotexnologiyaning rivojlanishini, oqsillar, fermentlar, vitaminlar, antibiotiklar, o'sish moddalari va chorvachilik va o'simlikchilik uchun zarur bo'lgan boshqa mahsulotlarni sintez qiluvchi yuqori mahsuldor mikroorganizmlarning paydo bo'lishini ta'minladi.
- Insoniyat ming yillar davomida mikroorganizmlar bilan doimo aloqada bo'lib kelgan. Qadim zamonlardan beri odamlar xamir fermentatsiyasini, alkogolli ichimliklar tayyorlashni, achitilgan sutni, pishloqni tayyorlashni kuzatdilar, turli kasalliklarga, shu jumladan epidemiyaga duchor bo'lishdi. Injil kitoblarida buning dalili epidemik kasallik (ehtimol o'lat) haqida dalolat beradi, jasadlarni yoqish va tahorat olish tavsiya etiladi.
- Mikroorganizmlarning hozirgi vaqtda qabul qilingan tasnifiga muvofiq, oziqlanish turiga ko'ra, ular energiya manbalari va uglerod iste'moliga qarab bir qator guruhlarga bo'linadi. Shunday qilib, quyosh nuri energiyasidan foydalanadigan fototroflar va turli xil organik va noorganik moddalar energiya materiali bo'lgan kimyotroflar mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
