Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti
Download 0.77 Mb. Pdf ko'rish
|
ingliz va ozbek tillarida sabab ergsh gapli qoshma gaplarning lingvokulturologik jihatlaring qiyosiy tahlili va ularni tarjima qilish hamda oqitish muammolari
1.2. Hozirgi zamon tilishunosligida ergash gapli qo’shma gaplarning lingvokulturologik jihatlari masalasi. Bog‟langan qo‟shma gaplardan farqli ravishda ham fikriy, ham grammatik va intonatsion butunlikdan iborat bo‟lgan, tarkibidagi komponentlar sintaktik jihatdan biri ikkinchisiga tobelik munosabatda bog‟langan qo‟shma gaplar 16
ergashgan qo‟shma gaplar deyiladi [5; 21].
Ergashgan qo‟shma gaplar bosh va ergash gaplardan tashkil topadi. Mazmuni izoxlanayotgan gap bosh gap hisolanadi. Bosh gapga ergashib, uning mazmunini izohlab kelgan gap esa ergash gap deyiladi.
ergash gap bo‟lib, majlis boshlandi degan bosh gap orqali ifodalangan voqea hodisaning bajarilish paytini izoxlab kelgan [26; 130].
qaraganda semantik jihatdan qiyoslab bo‟lmaydigan darajada kam mazmunli bo‟lishiga qaramay u baribir bir grammatik jihatdan hokim bo‟lak bo‟lib qolaverishini takidlaydi [22; 223].
Shuning uchun ham ergash gapli qo‟shma gaplardagi bosh gap ergash gaplarga qaraganda alohida mavqega ega bo‟ladi va uni yaxlit gap sifatida qo‟shma gapning grammatik “sinchi” deb ham atashimiz mumkin [22; 228].
Ergash gap esa bosh gapni izoxlab, to‟ldirib unga ergashib keladi. Ergash gap bilan bosh gap birga olinib, bir butunlikni- ergashgan qo‟shma gapni tashkil etgandagina u tugallangan, mustaqil qo‟shilma- qo‟shma gap sanaladi [5; 22].
Avvalo, ergashgan qo‟shma gapni tashkil etgan sodda gaplar ikki xil yo‟l bilan bog‟lanadi:
1. Sintetik - ya‟ni ergashtiruvchi bog‟lovchilar yoki bog‟lovchi vazifasidagi so‟zlar vositasida: [17; 76].
“Where shall you go when thr seminar closes, Padre?”
Bu misolda when bog‟lovchisi ergash gapni bosh gapga bog‟layapti.
Bu gapda esa who nisbat olmoshi vositasida aniqlovchi ergash gap bosh gapga bog‟lanyapti [11; 326].
Quyida yana shu kabi boshqa misollarni keltirishimiz mumkin.
17
2. Asindetik - bog‟lovchilar yoki bog‟lovchi vazifasidagi so‟zlarsiz [17; 276].
Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling