Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat unversiteti pedagogika fakulteti

                                    

 

 

 

---

3 

 

KIRISH 

Mamlakatimizda boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish umuman maktab 

matematika kursini o’zlashtirishning dastlabki bosqichi sifatida qaraladi. 

Shu  sababli  boshlang’ich  sinflarda  ishlashda  o’rta  maktabda  matematika 

o’qitishda ko’zda tutiladigan umumiy masalalarni hisobga olish va bu masalalarni 

hal etishda boshlang’ich ta’limning ahamiyatini to’g’ri baholash kerak.  

O’rta maktab matematika dasturiga  taalluqli ko’pgina masalalar boshlang’ich 

sinflardayoq  shu  darajada  mustahkam  o’zlashtirilishi  kerakki,  bunda  ular 

o’quvchilar  ongida  butun  umr  saqlanib  qolsin,  boshqa  ular  ongida  butun  umr 

saqlanib  qolsin,  boshqa  masalalar  esa  o’qitishning  dastlabki  bosqichida  keyingi 

sinflarda  mufassal  qarab  chiqishga  tayyorgarlik  ko’rish  maqsadidagina  kiritiladi 

yoki  biror  malaka  va  ko’nikmalarni  shakllantirish  jarayonida  fikrlash  qobiliyati 

darajasini oshirish imkoniyatiga ega bo’lish uchun kiritiladi. 

Maktabning  boshlang’ich  sinflarida  bolalar  matematika  sohasida  dasturda 

nazarda  tutilgan  bilimlar,  o’quvchilar  va  ko’nikmalarning  ta’limi  hajmini  ongli 

ravishda  va  mustahkam  egallab  olishlari  haqida  gap  borganda  yuqorida  aytib 

o’tilgan mulohazalarni hisobga olish kerak. 

Boshlang’ich  ta’limning  muhim  masalalaridan  biri  o’quvchilarda  ongli  va 

mustahkam hisoblash malakalarini shakillantirish edi va shunday bo’lib qoladi.  

Matematika  kursi  o’quvchilar  kuchi  yetadigan  darajada  o’quv  materialini 

umumlashtirishni,  o’rgatilayotgan  matematik  faktlar  asosida  yotuvchi  umumiy 

prinsp va qonuniyatlarni tushunishni, qarab chiqilayotgan xodisalar orasida mavjud 

bo’lgan bog’lanishlarni tushunishni nazarda tutadi.  

Bu,  asosan,  amallarning  xossalarini,  ular  orasidagi  mavjud  bog’lanishlarni 

o’rganishga,  bolalarda  shakllanadigan  amaliy  o’quv  va  ko’nikmalarning  asosi 

bo’lgan matematik munosabatlar va bog’lanishlarga taalluqlidir. 

Nazariya  amaliy  o’quv  va  ko’nikmalarni  egallashga  yordam  beribgina 

qolmay,  nazariya  va  amaliyotning  qarab  chiqilayotgan  masalalari  orasida 

matematik  munosabatlarni  o’rganishga,  matematika  o’qitish  samaradorligini 

oshirishga o’qituvchiga yordam beruvchi asosiy vositalardan biridir. 

---

4 

 

O’quvchilarga  egallangan  bilim,  o’quv  va  malakalarni  turli  xil  sharoitlarda 

qo’llashga  o’rgatishni  o’qitishning  maxsus  masalasi  sifatida  qarash  kerak.  Shu 

bilan  birga  bilimlarni  qo’llanish  ham  bolalarning  o’quv  ishlari  samaradorligini 

oshirishning muhim vositalaridan biridir.     

Bolalar  mantiqiy  fikrlash  qobiliyatini  shakllantirish  masalasi  bilan  ularda 

to’g’ri,  aniq,  qisqa  matematik  hutqni  o’stirish  masalasi  uzviy  ravishda 

bog’langandir. Bu boshlang’ich ta’limning muhim vazifalaridan biridir.  

Matematika  bilan  shug’ullanish  faqat  xotira  va  tafakkurni  shakillantirib 

qolmay,  balki,  bolalarning  mehnat  tarbiyasi  maktabi  ham  bo’ladi.  U  mehnat 

qilishga  odat  qilishi  va  mehnatga  ehtiyojni  tarbiyalash  bo’yicha  doimiy  sistemali 

ishlash uchun material beradi, tafakkur intizomli va mehnatni aniq tashkil netishni, 

fikrning bir joyga to’planishini aniqlikni talab qiladi.  

Bu  sohada  o’qituvchidan    juda  ko’p  narsa  talab  qilinadi.  O’qituvchi 

o’quvchilarning  ishini  ularning  o’quv  faoliyatini  har  birini  qoniqtiradigan  qilib 

yo’naltirib, pedagogik taktga ega bo’lishi va mezonini sezishi kerak.  

Buning  uchun  dastavval    bolalarda  uzviy  ravishda  mustaqillikni  o’stirish, 

o’qitish  jarayonida  ularning  mustaqil  ishlariga  bo’lgan  talabni  asta-sekin  orttira 

borish  zarur,  bunda  tavsiya  etiladigan  savol  va  masalalar  bolalardan  ma’lum 

kuchlanishni talab qilsa-da, unga kuchi yetadigan darajada bo’lishi kerak.  

Sanab  o’tilgan  hamma  masalalarni  yechish  mazmuni  samarali  tanlanganda, 

uni  bayon  qilish  o’ylangan  sistemada  bo’lganda  va  o’qitishning  tegishli  usul  va 

shakillarni xamda o’qitish vositalarini bilib tanlab olganda amalga oshiriladi.  

Bu  masalalarni  hal  qilish  faqat  ta’limning  oldiga  qo’yilgan  vazifalarni  

hisobga olish bilan bog’liq bo’lmay, balki o’qitishning boshqa hamma elementlari 

orasidagi o’zaro bog’lanishlarni tog’ri baholash bilan bog’liq bo’ladi.  

Yoshlarni  ajdodlarimiz  ma’naviy  merosi,  xalqimizning  tarbiyashunoslikdagi 

an’ana  va  urf  –odatlar  asosida,  yurt  uchun  fidoyi  farzandlar  qilib  tarbiyalash, 

zamonaviy kadrlar yaratish zarur . 

1