Заки достонлари

(Не // на + учун) қолипининг ҳосиласи фонетик ўзгаришга 
учрайди: нечук (А.i=2;Р.i=1). Масалан: Нечук сафар қилдинг тоғлар 
орага (О.18). Нучук энди айшу ишрат айлайин (Рав.14). Султон деди, 
нечук бахти қораман (О.79). 
2. Қайси сўроқ олмошининг қисқа қай (А.i=6) шакли қўлланади: 
Қай бетиман Султон элга келади?! (Рус.361). Ростин айтгин қай 
шаҳарга борасан? (Алп.200). Қай тарафдан бунда келар аждаҳор? 
(Рус.399). 
3. Қаерга, қаерда, қаердан олмошларнинг ҳам қай, қан варианти 
ишлатилади
82
. Қайда жойинг бўлса, энди борасан (Алп.310) (қайда // 
қаерда). Йўл бўлсин, карвонлар, қайда борасан? (Алп.200) (қайда // 
қаерга). Рустам сифат болам, қайдин бўласан? (Рус.378) (қайдин // 
қаердан). Зулфи зарафшоним, қайдан бўласан? (Рав.47) (қайдан // 
қаердан). Банди бўлмадим майдонда, // Мендай банди бўлган қанда? 
(Рав.58) (қанда // қаерда). 
4. Қандай, нима сўроқ олмоши иш-ҳаракат ва ҳодисани аниқлаш 
учун ишлатилса, қилиб равишдошни қўшиб, қўшма олмош сифатида 
қўлланилади: қайтайин (А.i=6; Р.i=1), найлайин (А.i=5; Р.i=3). Бу 
вақтда олмош фонетик ўзгариш билан қисқаради. Масалан: қалмоқ 
хони шундай қилди, қайтайин (Алп.214) (қайтайин // қандай қилай). 
Ўз отаси қайтиб қизин олади (О.8) (қайтиб//қандай қилиб). 
82
Қаранг: Иброҳимов С. Ўша асар, 169-бет. 

---

39 
Гулистондай Орзижонни найладинг? (О.43) (найладинг// нима 
қилдинг). Ғайри-ғайри жойа келдим, найлайин // Кун тушмаган сойа 
келдим, найлайин (Рав.20) (найлайин // нима қилайин). 
Сўроқ олмоши орқали кўплик категорияси ҳосил қилинади, бунда