Заметки электроника

Kirish
Birinchi marta radioreleyli aloqa g'oyasi 1898 yilda “Заметки электроника” jurnalida taklif qilingan. Maqola Иоганн Маттауш tomonidan yozilgan. Ko'p tanqidlarga qaramay, bir yil o'tgach, ЭмильГуарини-Форестио ishlaydigan nusxasini yaratdi. 1899 yil 27 mayda u radio takrorlagichni patentladi - bu radiorele aloqasining paydo bo'lishi sanasi.
Ko'p yillar davomida muhandislar ma'lumotlarni uzatishning yangi usulini amaliy ilovalar uchun imkon yaratishga harakat qilishdi. Massiv antennalar o'rnatildi, filtrlar qo'shildi, ammo dizaynning nomukammalligi tufayli g'oya faqat nazariy ma'noga ega edi.
Radioreleyli aloqadan haqiqiy foydalanish faqat 30 yil o'tgach, yuqori chastotali radio trubkalar ixtiro qilingandan keyin mumkin bo'ldi. Yigirmanchi asrning 30-yillarida radiorele aloqasi tufayli mamlakatlar qiyin sharoitlarda telegraf kabellarini yotqizishdan voz kechib, kuchli oraliq qabul qiluvchilar/uzatuvchilarni oʻrnatishni boshladilar.
Radioreley liniyalari Ikkinchi jahon urushida ishlatilgan. Bugungi kunda quruqlikdagi uyali aloqa tarmoqlari mikroto'lqinli aloqa tamoyillaridan foydalanadi. RRL harbiy maqsadlarda qo'shinlarni nazorat qilish uchun ham qo'llaniladi.Olimlar energiyani uzatish imkoniyati haqida o'ylashmoqda. Nikola Teslada shunday fikr bor edi, lekin u buni amalga oshira olmadi.


1. Radiorele va troposfera vositalari yordamida yil fasllariga, kun vaqtiga, ob-havo, atmosfera va sanoat halaqitlariga bog‘liq bo‘lmagan ko‘p kanalli dupleks aloqa qilinadi. Radiorele aloqa kanallari radioliniya kanallaridan sifatliroq va o‘zining ko‘rsatkichlari bilan kabelli yer osti aloqa liniyalariga yaqinlashadi.
Radiorele aloqaning simli aloqaga nisbatan yutug‘i shundaki, u nam ta’sirchan va aloqa liniyalarining qurilishi katta tezlikda bo‘lganligi uchun aloqa o‘rnatishga kam vaqt talab qiladi. Bunda radiorele aloqani simli liniya o‘tkazishning imkoni bo‘lmagan joyliklar orqali, jumladan tog’li, suvli hudud ustidan ham o‘rnatish mumkin.

Radiorele aloqa - metrli, desimetrli va santimetrli to‘lqin diapazonlarida uzoq masofali, ko‘p kanalli dupleks aloqani amalga oshirish usularidan biridir. U yer to‘lqinlari o‘zatadigan signallarni retranslyaniyasiga asoslangan. Bunda aloqa uzoqligi chiziqli ko‘rish masofasi bilan chegaralanadi.
Metrli to‘lqin diapazonida stansiyalar orasida chiziqli ko‘rinish bo‘lmaganda ham aloqa o‘rnatilishi mumkin.
Desimetrli va santimetrli to‘lqin diapazonda aloqa asosan faqat chiziqli ko‘rish mavjud bo‘lgandagina, ya’ni trassa ochiq bo‘lganda o‘rnatilishi mumkin.
Radiorele liniya (RRL) deb - birgalikda ishlatish uchun bir yo‘nalishda yoyilgan uzatuvchi qabul qiluvchi radiorele stansiyalarning zanjiridan tuzilgan aloqa liniyasiga aytiladi.
Xususiy holda RRL faqat ikkita chetki stanisyalardan tashkil topgan bo‘lishi mumkin (bir intervalli liniya).

Тўғри кўринишли радиорелели линия антенналари

Тўғри кўринишли радиорелели линия(РРЛ) антенналарига қуйидаги асосий талаблар кўрсатилади:
1. Унча катта қувватли бўлмаган узатгичларни, ихчам ва кам харажатли аппаратураларни қўллаш имконини берувчи антенна кучайтириш коэффициенти 30...45 dB бўлиши керак.
2. Антенна – фидер тизимининг ишчи частоталар полосаси кўп ўқли ишлаш режимини таъминлаши керак, бунда ҳар бир станцияда, умумий антеннага турли частоталарда бир нечта узатувчи – қабул қилгичлар ишлайди. Бу радиорелели тизимнинг иқтисодий самарадорлигини оширади, чунки антенна таянч миноралари ва мачталарининг нархи узаткич – қабул қилгичлар нархидан ортиб кетади.
3. Антеннанинг ҳимоя коэффициенти (Eθ = 0o/Eθ=180o нисбат) (60...70) dB га тенг бўлиши керак, бу замонавий радиорелели линияларда қўлланиладиган икки частотали тизим ҳолатида орқа йўналиш бўйича сигналларни қабул қилишда антеннанинг юқори ҳимояланганлик хоссаси талаблари билан белгиланади.
4. Ўтиш шовқинлари даражасини пасайтириш учун, антеннанинг фидер тракти билан мослашуви юқори бўлиши керак, трактдаги қайтиш коэффициенти 2,5...3,5% дан ошмаслиги керак.
5. Антеннанинг кроссқутбланиш химояси, яъни асосий йўналиш бўйича қабулда кесишувчи қутбланишли майдонни сусайтириш 20 ... 30 dB бўлиш керак.
6. Антеннанинг халақитбардошлилигини тасвирловчи ён япроқлар сатҳи антеннанинг электр ва конструктив тайёрланиш схемаси ҳамда қўшимча омиллар (таянчлар, тортмалар ва бошқалар) таъсири билан белгиланади