- Yadroviy portlashning ikkilamchi ta’sir faktorlari
- Kimyoviy qurollarning turlari va xususiyatlari
Yadro qurollari - Yadro qurolidagi portlovchi moddaning quvvatiga karab juda kichik (quvvati 1 kt.gacha) kichik (110 kt), urtacha (10100 kt) katta (100 kt1 mt) va juda katta (1 Mt. dan yo’qori) turlariga bo’linadi.
- Yadroviy qurollar: yadro zaryadidan, qurolni nishonga yunaltiruvchi kismdan va qurolni boshkaradigan kismidan tashkil topgan. Yadroviy aslaxalar turli xil ko’rinishlarda: bomba, mina, snaryad, raketa va torpedalarning jangovar kismi va boshka kurinishlarda tayyorlanadi.
- Yadro portlatshpning turlari qo’yilgan maqsadga ko’ra, yadro portlatish yer yuzida, yer ostida, suv ostida va xar xil balandlikdagi atmosferada amalga oshiriladi.
- Yer ustida portlatilganda qurolning yarqirash zonasi yarim oy shaklida yer ustida ko’rinadi.Bunday xolatda portlash balandligi yerdan balandligi matematik formula bilan ifodalanadi.
- Yadro quroli: tajriba sinovi maydoni
- Masalan, 1958 yilda AQShda utkazilgan sinovning kursatishicha, 1 Mt yadro quroli xavoda portlatilganda, yerdan 77 km. gacha balandlikdagi qisqa to’lqinli radio boglanishlari, 8001000 km uzunlikdagi xar qanday to’lqinlar umuman buzilgan.
- Xavoda portlatish ikki xil sharoitda amalga oshiriladi:
- •Yerdan kichik balandlikda, ya’ni yerdan 10 km.gacha bo’lgan xavoda portlatish bo’lib, u quyidagi formula bilan aniqlanadi:
- Bunda, qurolning yarqirash zonasi yerga tegmagan xolda dumaloq ko’rinishda buladi.
- • Yerdan katta balandlikda (yo’qori) portlatish quyidagi formula bilan aniqlanadi:
- 1) Havo yo’llaridan(yuqori va past);
- 2) Yerdan (yerusti)
- 3) Yer tagidan (yerosti)
- Kimyoviy qurollar — zaxarli kimyoviy birikmalar bo’lib, ular asosan zaxarli moddalar hisoblanadi. Kimyoviy qurollarning kuchi ularning zaxarli xususiyatiga qarab belgilanadi. Kimyoviy qurollar ximoyalanmagan odamlarni, xayvonlarni, o’simlik, yer, suv, xavo, inshoot, texnika va jamiki ko’rinadigan narsalarni zaxarlaydi. Bunday qurollar asosan nafas yo’li, teri, oshqozon-ichak va yaralangan joylarda kon yo’li bilan ta’sir qilishi mumkin.
- Kimyoviy qurollar — nishonga tez va uylangan maqsadga to’la erishish darajasi bo’yicha ta’sir etishiga qarab eng xavfli va qudratli qirg’in qurol hisoblanadi.Chunki uning juda kichik dozasi xam juda qisqa vaqtda ta’sir etib hamma narsani zaxarlaydi.
- Kimyoviy qurollar shikastlash xususiyatiga kura: asabni pallajlovchi, (zoman, zarin, Vilks), terini zaxarlovchi (iprit, azotli iprit), umumiy zaxarlovchi (sinil kislotasi, xlorsian) bo’guvchi (fozgen, difozgen), qaltiratuvchi (xloratsetofenon, adamsit), ruhiyatga ta’sir etuvchi (LSDdietilamidlizirin kislotasi va Bizet).
- Zaxarlovchi moddalar zaxarlash xususiyatiga hamda taktik qo’llanishiga ko’ra quyidagi guruxlarga bo’linadi:
- O’ldiruvchi — Viiks, zaryn, zoman, iprit, azotli iprit, sinil kislotasi, xlorsian, fozgen;
- Kimyoviy qurollar ta’sir doirasi o’ta barqaror va keng miqyoslidir
- Zaxarlovchi moddalarning kuchi uning zaxarliligi, tez ta’sir etuvchanligi va chidamliligi bilan ulchanadi. Bulardan tashkari, bunday qurollarningta’sir etish diapazoni (kulami) juda katta xisoblanadi.
- Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
- O’zbekiston Respublikasi qonuni “Fuqaro muhofazasi to’g’risida “ (2000 yil 26 may)”.
- O’zbekiston Respublikasi qonuni “Radiasiyaviy xavfsizlik to’g’risida.” (2000 yil 31 avgust).
- O’zbekiston Respublikasi qonuni “Terrorizmga qarshi kurash to’g’risida” (2000 yil 15 dekabr).
- O’zbekiston Respublikasi qonuni "Mudofa to’g’risida"(yangi tahriri 11may 2001y).
- Xabibullaev I. X va boshqalar. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi tadbirlari.(T. 2001y).
- Tojiev M. va boshqalar. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi. ( T. 2002 y).
- Ochilov Qudratov. Tohir G’aniev Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi. T.2005 yil.
Do'stlaringiz bilan baham: |
