Zanjirlari

3.2-rasm.
t



ning oʼzgarish xarakteri rotorning qutbi bilan stator oraligʼidagi magnit 
induktsiyasining taqsimlanish qonuniga asoslanadi. Sinusoidal oʼzgaruvchan 
EYuK ni hosil qilish uchun rotorning magnit qutblariga maxsus konstruktiv shakl 
beriladi. Bunda stator bilan qutb orasidagi havo boʼshligʼi qutbning oʼrtasida 
minimal boʼlib, uning chekkasi tomon kattalasha boradi. Bunda havoli oraliqdagi 
muhitning magnit qarshiligi bir xil boʼlmasligi tufayli magnit induktsiyasi 
qutbning oʼrtasida, yaʼni havoli oraliq minimal boʼlgan joyda maksimal qiymatga 
ega boʼlib, uning chekkasi tomon sinusoidal qonun boʼyicha tekis kamaya boradi.
Magnit induktsiyasining bunday taqsimoti 3.3-
rasmda 
koʼrsatilgan. 
Endi 
oʼramida 
induktsiyalangan EYuK ning rotor holatiga 
bogʼliqligini koʼrib chiqaylik. Аgar rotorning 
3.2 a -rasm da koʼrsatilgan gorizontal holatini 
boshlangʼich vaqt bilan belgilasak, 
m
B
m
B
S
N
3.3-rasm.

---

4 
oʼrami joylashgan yerda magnit induktsiyasi boʼlgani uchun unda 
induktsiyalangan EYuK nolga teng boʼladi . Qandaydir vaqtda rotor 
burchakka burilganda (3.2 b -rasm) oʼramining sterjenlari 
(oʼtkazgichlari) joylashgan yerda magnit induktsiyasi = 
boʼlgani uchun 
bitta sterjenda induktsiyalangan EYuK: 
U holda oʼramda induktsiyalangan EYuK: 
(3.1) 
Oʼng qoʼl qoidasini qoʼllash bilan oʼramda induktsiyalangan EYuK ning 
yoʼnalishini aniqlash mumkin. Oʼramning yuqori kesimidagi 

ishora unda 
induktsiyalangan EYuK shartli yoʼnalishining boshlanishini (nayzaning dumi), 
pastki kesimidagi 

esa (nayzaning bosh uchi) oxirini bildiradi. 
Rotor oʼzining boshlangʼich holatiga nisbatan
ga burilganda (3.2v -
rasm) oʼramining sterjenlari joylashgan yerda magnit induktsiyasi
boʼlib, 
induktsiyalangan EYuK ham oʼzining maksimal qiymatiga 2.3-rasm erishadi: 
(3.2) 
Аgar 
ekanligi 
hisobga 
olinsa, 
(3.1), 
(3.2) 
formulalardan 
induktsiyalanayotgan EYuK ning sinusoidal qonun boʼyicha oʼzgarishini 
ifodalovchi quyidagi formula hosil qilinadi: 
(3.3) 
bu yerda 
oʼzgaruvchan tokning burchak chastotasi. 
3.4- rasmdagi grafikda rotorning toʼliq bir marta aylanishida sinusoidal 
EYuK ning oʼzgarishi koʼrsatilgan. 
Аgar oʼramning qismlariga biror yuklama ulasak, zanjir boʼylab: 
(3.4) 
tok oʼta boshlaydi. Bu vaqtda a oʼramining qismlaridagi kuchlanish: 
(3.5) 
Sinusoidal oʼzgaruvchan kuchlanish va tok uchun ham 3.4-rasmdagiga 
oʼxshash grafiklarni chizish mumkin.