V. O`xshash silindrlar va konuslar.
1. Silindr va konuslarning yon va to`la sirtlari yuzalari formulalari.
Ularning
hajmlari formulalari.
2. O`xshash silindr va konuslar ta’riflari.
3. Teorema. O`xshash silindr yoki konusning yon sirtlari va to`la
sirtlari
nisbati radiuslari yoki balandiliklari kvadratlari nisbati,
hajmlari esa-radius
yoki balandliklar kublari nisbati kabi bo`ladi.
VI.Og’zaki mashqlar.
1. Koordinata boshidan 2 masofada joylashgan sfera tenglamasini ayting.
(x +u +z =4)
111
2. Sharning ikki tta turli kesimlari kesishadi. Ularning kesishish chiziqlari
qanday ataladi? (Vatar).
3. Silindrning yon sirti o`q kesimidan qanchaga katta bo`ladi? ( marta)
4. Sharning kesimi yuzi 9 sm markazdan 4 sm masofada joylashgan.
Sharning radiusini hisoblang. (5 sm).
5. O`lchovlari 2,4 va 3 sm bo`lgan To`g’ri burchakli parallelepipedga
sfera
tashqi chizilgan. Uning radiusini toping. (3 sm).
6. Sharning ikkita katta doiralari kesishishidan hosil bo`lgan kesma
qanday
ataladia? (Diametr).
7. To`g’ri chiziq shar sirti balan nechta umumiy nuqtaga ega? (1 yoki 2).
8. Shar ichida ixtiyoriy olingan nuqtadan nechta diametr o`tkazish mumkin?
(1).
9. Agar sharning gorizontal va vertikal tekisliklardagi proektsiyalari doiralar
bo`lsa, jismning shaklini aniqlang.(SHar).
10. Qanday shartda shar segmentini shar sektori deb atash mumkin? (Yarim
shar).
VII.Masala
To`g’ri chiziq- yon sirtga urinma– urinish nuqtasidan o`tuvchi
yasovchi
bilan
burchak tashkil etadi. Bu to`g’ri chiziq agar yasovchilar
asos tekisligiga
burchak ostida og’ishgan bo`lsa, konus asosi tekisligi
bilan qanday burchak
tashkil etadi?
112
Berilgan: konus, SA - yasovchi, SAO= ,MB - konusga urinma,M SA,
(SA;MB)=
,
- asos tekisligi
Topish kerak:
(MB; )= .
Yechish.
AMB= ,
AB, AB – konus asosiga urinma (to`g’ri chiziq
va tekislik orasidagi burchak ta’rifini takrorlash) MN AO (MN || SO),
(MN; )=
MBN, MNB – to`g’ri burchakli,
Sin =
3.
Darsning yakunlari
