‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

‘ynaydi va yer 
yu zid a a sta -se k in h aroratn i osh ib b o rish in i xarak terlovch i 
« issiq x o n a e ffe k ti» d eb ataluvchi h o d isa n i sod ir q ilad i. Bu 
h o d isa n in g so d ir b o 'lish id a asosiy o ‘rinni eg a llo v ch i gazlar 
y o r u g iik n u rla rin i o ‘zid an o ‘tkazib y u b o r sa -d a , in fraq izil 
nurlarni tutib q olad i. Q uyosh nuri atmosfera orqali o ‘tib, yerning 
yuza qatlam ini isitadi va yer o ‘zidan issiqlik ham da infraqizil 
nurlarni q aytaradi. A tm osferadagi «issiqxona effekti»ni hosil 
qiluvchi gazlar m iq d orin in g o'zgarm asligi natijasida yerning 
issiqlik balansi doim iydir. Agar ularning konsentratsiyasi havo 
tarkibida osh ib borsa, shunga m onand ravishda harorat balansi 
ham o 'zgarib , yer yuzasining isishi sodir b o ‘ladi. «Issiqxona 
effekti»ni h o sil qiluvchi gazlardan 3 tasi, y a ’ni uglerod q o ‘sh 
çk sid i, m etan va suv b u g ia r i eng k o ‘p aham iyat kasb etadi. 
C h u n k i, a y n a n u la r n in g k o n s e n t r a t s iy a la r i b io s fe r a g a  
a n tr o p o g e n t a ’sir la r n a tija sid a tez o s h ib b o ra d i. Issiq lik  
nurlarining « so y a solish » xususiyati m etan va ayniqsa, azot 
gem oksidi m olekulalarida yuqori, am m o uglerod q o ‘sh oksidi 
m olekulasida bu xususiyat nisbatan past. U glerod q o ‘sh oksidi 
atm osferaga o rg a n ik yon ilg'ilarn i - neft, gaz, k o ‘mir, o ‘tin 
boshqa y o n ilg ‘ilarning yonishi hamda organizm larning nafas 
olishi hisobiga chiqariladi. Bunday m ikrogazlar oqim i b o ‘lib 
dunyo okeanlari ham xizm at qiladi. D u n yo okeanlari suvining 
tubida yotqiziqlar ko'rinishida to ‘planadigan karbonatlar shular 
jum lasidandir. U g lero d qo'sh oksidining katta qismi fotosintez