‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

1. 
T a s h k iliy - x o ‘j a lik ta d b ir la r i. 
Bu g u r u h g a y e r d a n
foydalanish hududlarini t o ‘g ‘ri tashkil etish, y a ’ni yerlarning 
tu p ro q iqlim sharoitlari, q a n d a y xildagi eroziyaga uchraganligi 
v a e roziyalanish d a r a j a s i g a q a r a b yerdan fo y d a la n ish n in g
tabaqalashtirilgan rejalarini tuzish va ular asosida eroziya va 
deflyatsiyaga qarshi kurashish va uning oldini olish usullarini 
belgilashga oid ch o ra-tad b irla r kiradi. Ular yer uchastkalaridan 
foydalanish maqsadlarini aniqlash, ekinlar turi va ularning o ‘zaro 
nisbatini belgilash, su g 'o ris h , o ‘g ‘itlash qoidalarini belgilash, 
ishlov berish va ekin o'stirish texnologiyalarini(texnologik xarita) 
tuzish, chorva hayvonlarini boqishni tartibga solish, dehqonchilik

---

mashinalarini tanlash kabi bir q a to r tashkiliy-xo'jalik ishlarini 
o ‘z ichiga oladi. Masalan, k o ‘p yillik o 'ts im o n ekin(beda) bilan 
qoplangan tup ro q n in g eroziya t a ’sirida yuvilishi 0 ga teng deb 
olinsa, bir yillik k am ishlovtalab e k inlar(bug‘doy, ozuqa 
0
‘tlari) 
o ‘stirilgan t u p ro q la rd a yuvilish 4 -5 m a r t a , k o ‘p ishlovtalab 
ekinlar (g‘o ‘za, makkajo'xori, kartoshka) o ‘stirilgan tuproqlarda 
yuvilish 25 m a rta yuqori b o ‘ladi. Eroziyaga moyil yengil (yengil 
qumoq, qum loq, qumli) tuproqlarda k o ‘p yillik o ‘tsimon ekinlar 
hissasi 50% atrofida bo'lishi yaxshi sa m a r a beradi.
2. 
A grotexnik tadbirlar. 
Bu guruhga yer yuzasining tuzilishi 
(relyefi) va tuproqlarning boshqa xususiyatlariga mos ravishda 
eroziyaga qarshi q o ila n i la d i g a n a g r o te x n ik ta d b irla r kiradi. 
Yerlarni nishablikka nisbatan k o 'n d a la n g ig a haydash va ishlov 
berish, uni c h u q u r qilib, a g ‘d a r m a s d a n , y u z a s id a o ‘simlik 
qoldiqlarini qoldirib haydash, k o 'n d a la n g n a m tutuvchi egatlar 
barpo etish, k o ‘p yillik yoki serildiz o 'sim lik lard an k o 'n d a la n g
himoya m intaqalari barpo etish, tu p ro q n in g optim al g'ovakligi 
va suv o 't k a z u v c h a n l i g i n i t a ’m in la s h , s u g ‘o r i s h d a e g a tla r 
uzunligi, suv sarfi va s u g 'o rish u su lla rin i t o ‘g ‘ri belgilash, 
y o m g 'ir l a ti b , to m c h ila tib , yer o s t i d a n s u g 'o r i s h u sullarini 
q o lla s h , o ‘g ‘itlash norm a va m uddatlarini t o ‘g ‘ri tashkil etish, 
o rg a n ik o ‘g ‘i t la rd a n k o 'p r o q fo y d a la n is h , t u p r o q yuzasini 
m u s ta h k a m lo v c h i kim yoviy v o s i ta la rn i qoM lash, e k inlarni 
plyonka ostiga ekish, o'simlik qold iq la rid an yaxshi tozalash, 
bo'ychan, zich o ‘sadigan ekinlardan sh am o lg a qarshi kulislar 
vujudga keltirish, sershamol m avsum larda t u p ro q yuzasini nam
saqlash, ekin qatorlarini shamolga k o ‘n d a la n g joylashtirish va 
boshqa yuqori unumli agrotexnik tadbirlarni o ‘z vaqtida qo'llash 
orqali eroziya va deflyatsiyaga qarshi yuqori sa m a ra g a erishish 
mumkin.
3.