‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

Insonning tabiatga va tabiiy resurslarga ta ’sir ko‘rsatish 
shakllari. J a m iy a tn in g ta b i a t g a t a ’siri t o ‘g ‘r i d a n - to ‘g ‘ri va 
yashirin h o l a t d a boMishi m urnkin. T o 'g 'r id a n -to 'g 'r i t a ’sir 
ko'rsatish deganda insonlarni ta b iatg a ochiqdan-ochiq t a ’siri 
tushuniladi. Yer osti qazilmalarini qazib chiqarish, o ‘rm onlardan 
foydalanish kabilar tabiatga t o ‘g ‘rid a n - to ‘g ‘ri t a ’sir ko'rsatish 
oqibatlaridir. Masalan, qazilma boyliklarni qazib olish nafaqat 
h a r a k a t d a g i s h a x t a l a r , r u d n i k l a r , k a r y e r l a r h u d u d i d a g i
b i o g e o s e n o z l a r n i n g b u z i l i s h i g a , b a l k i q o ' s h n i t a b i i y
hu d u d larn in g gidrogeologik rejim ining buzilishiga ham olib 
keladi. U joylarda mahalliy qurg'oqchilikning sodir bo'lishini 
tezlashtiradi, hayvonot va o 's im lik la r dunyosini o 'z g a rtirib
yuboradi, tuproqlarda kechadigan suv t a ’minoti bilan bog'liq 
bo'lgan jarayonlarning buzilishiga olib keladi va hokazo. K o ‘p 
ho lla rd a k o rx o n a la r u yoki bu m a h s u lo tn i ishlab chiqarish 
vaqtida hosil b o i g a n oqava suvlarni tozalam asdan ochiq suv 
havzalariga oqizishi natijasida b a liq la r va ular uchun o vqat 
hisoblangan mayda o'simlik va m ikroorganizmlar nobud bo'ladi.
Tekshiruv savollari
1. Tabiiy resurslar deb q anda y resurslarga aytiladi?
2. Real va potensial resurslar raazmunini tushuntiring?
3. Tugaydigan resurslardan oqilona foydalanishning ekologik 
ahamiyati qanday?
4. Qayta tiklanadigan va qayta tiklanm aydigan resurslarning 
mohiyatini tushuntiring.
5. N isbatan qayta tiklanadigan tabiiy resurslarga q a n d a y
resurslar kiradi?
6. Tugam aydigan tabiiy resurs turlari va ularning tugamaslik 
sabablari nimada?
7. Insonning tabiatga va tabiiy resurslarga t a ’sir ko'rsatish 
shakllarini ayting?

---

I I B O B