Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministirligi

2.1. Aziq-awqat sipatinda qollaniwi

Miyweler qurǵaqlay hám sza’ha’rli, segiz-jalǵız hám kóp. Biraq, ayrıqshalıqlardan qaramastan, hár bir kisi óziniń tuqimların " ǵamxorlıq etedi", eń zárúrli wazıypalardı atqaradı.

Mıywe qanday isleydi - siz tekǵana qorǵaw kózqarasınan, bálki tuqimlardıń tarqalıwın da kórip shıǵıwıńız múmkin.jáne bul hár bir orında ósimliklerdi qayta kóshiriw ushın hár túrlilikti kóbeytiw júdá zárúrli bolıp tabıladı.

Tuqimlardıń tarqalıwı usılları túrme-túr bolıp, okrugizator strukturasınıń qásiyetlerine baylanıslı. Mısalı, teriniń qabıǵın sindirib, tuqimlardı bóleklashi málim bolǵan hámme. Soǵan uqsap, teginish waqtında balzamin miyweleri jarılıp ketmekte.

Ósimliklerdiń tarqalıwı daǵı isenimli járdemshi samal. Maple hám Ash ciklleri hawa aǵısların ańsatǵana alıp, uzaq aralıqlarda ótkeriledi. Ulıwma alǵanda, tamshılıq qurǵaqlay miywelerdiń kópshiligi tuqimların sol tárzde tarqaladı.

Kóp shól bazada quriydi, zorǵa hám sonıń menen birge samalǵa ótkeriledi. Sonday etip, sahra sferik tupni qorshap turǵan sahralar boylap sayaxat etedi.

Tez-tez burgokning shpiki hám shınjırı miyweleri kiyimlerden yamasa jún úy haywanlarınan alıslasıwı kerek. Olardıń bul olardıń xalıq punktine iykemlesiwi bolıp tabıladı. Óytkeni, ol biriktiriw jayınnan talay aralıqta bazanı anıqlaw múmkin.

Olardıń tuqimların aǵıs ushın tarqatıń.

Xoshbog'li qudıq hám sharobli miyweler tekǵana adamdıń ardaqlı, bálki kóplegen qus hám haywanlardıń ardaqlı mazası bolıp tabıladı. Azıq-awqat qaldıqları menen bir waqıtta tuqimlar kóp topıraqqa túsedi.

Miyweler, isenimli úy sıyaqlı, tuqimlarǵa qolaysız ekologiyalıq sharayatlardı emlew ushın járdem beredi. hám eger ıssılıq hám etarli muǵdardaǵı quyash energiyasınıń ámeldegi bolsa, ósiwi, jańa ósimlik denesin beredi.

Álbette, ósimliklerdiń barlıq bólimleri júdá mazalı hám qutılıw múmkin emes. Mısalı, fürügü ruwza? Onıń jabısatuǵın qabıǵı azıq-awqat sharayatında isletilmaydi, qımbat bahalı azıq-awqat qásiyetlerine iye emes. Biraq maylarǵa bay bolǵan bunday qorǵaw menen ǵoza tuqimı gúzek hám qishda ańsatǵana buz'ladı. hám báhárde keleshek pazıyletiniń baslanıwı.

Biraq AQSh miyweleriniń kópshiligi keń tarqalǵan paydalanıwǵa iye bolǵan mazalı hám paydalı ónim menen baylanıslı. Qandayda bir kisi miyweler hám mayda miywelerdi, palız eginlerilerdi, usaqlaw, maydanlanǵan tuqimlardı tatımlıqlar retinde hár qıylı ıdıslarǵa qosadı. Bir dán ósimlikler miywelerinen unni aladı, olarsız nan pısırıwdıń ılajı joq. Mákke, kungaboqa, sayaları, findlarning qurǵaqlay miyweleri kóp muǵdardaǵı qımbat bahalı maylardı siqib shıǵaradı.

Mıywe hám tuqimlar túrli tarawlarda qollanıladı. Paxta islep shıǵaratuǵın tábiy shúbereklerden, hátte shıdap bolmaytuǵın ıssında ózińizdi qolay sezim etiwingizga múmkinshilik beredi.

Tábiyaatda júdá kóp za’ha’rli zatlı miyweler bar. Belen qusıw hám bas aylanıwı, ellili - diareya, Streesning baylanısıwı - júrek-qan tamır hám dem alıw sistemaları iskerligin buzǵan. Ósimlikte kózler kózleri barlıq bólimler. Miyweler dástúriy túrde eń qáwipli esaplanadı, sebebi olar ózine tartatuǵınlı kóriniske iye. Ásirese kóbinese balalar júz berip atırlar. Biraq bunı qandayda bir tárzde qılıw múmkin emes, sebebi ol hátte júrek toqtap qalıwına da alıp keliwi múmkin.

Biz miyweler generativ organı retinde qaysı funktsiyanı atqarip atirg’anin kórip shıqtıq. Bul organizmdiń ózi ushın haywanlardıń xalıq punkti hám awqatlanıwı ushın sheshiwshi rol oynaydı. Biraq hámme kópshilik hám qayta islengen miywelerden paydalanıp, adamnan paydalanadı.

Tábiyaat hám insannıń ómirindegi tuqimlardıń roli

Haywanlardıń bólistiriliwi

Suw bólistiriwi

Samaldı bólistiriw

Tuqimlardı óz-ózin shıǵarıw

Kóplegen ósimliklerdiń tuqimları mevani ashqannan keyin ata-anası ósimlik janında erga túsedi. Geyde, miywelerdi ashıwda, aralıqtan semirib ketetuǵın tuqimlar taslanadı. Tuqimlardı óz-ózin esapqa alıw o'rilmagan kishi jataqxana, ashqıltım odalanarli ósimlikler sıyaqlı ósimlikler ushın xos bolıp tabıladı. Suw júziw tuqimın, ósimliktiń shólin hám basqa bir neshe suw hám úlken kólemli ósimlikler tarqaladı.

Denede, tuqimlar hám miyweler ádetde qus hám sutemiziwshiler bolıp tabıladı. Sonday etip, sutemiziwshiler arqali tarqaliwi mu’mkin. Awqatlangannan keyin qus hám sutemiziwshilerdin’ ishekleri arqalı tarqaliwi mumkin.

Kóplegen organizmler (zammarrıqlar hám bakteriyalardan qus hám sutemiziwshilar ushın ) tiykarınan, geyde tuqimlar menen isleydi. Tuqimlar bunday haywanlardıń ratsionining tiykarın quraydı. Birpara shıbın-shirkeyler hám olardıń lichinkalari sıyaqlı (mısalı, qumırsqalar, qus, kemiriwshiler (chipmunkalar, beloklar, hamsterlar hám basqalar ) sıyaqlı.

Dúnyanıń eń aymaqlarında awıl xojalıǵı júzege berli insan awqatlanıw hasası, tuqimlar da tuqimın, materiallıq jarma (biyday, gúrish, mákke, hám basqalar ), birinshi náwbette, tuqimın quraydı. Insaniylik eń joqarı kaloriya alatuǵın tiykarǵı azıq - bul dán tuqimı daǵı kraxmal bolıp tabıladı. Insaniyat ushın beloklardıń zárúrli dáregi, tuqimlar, birinshi náwbette dumli ósimlikler - saya, lobıya, lobıya hám basqalar.

Tuqimlar, sonıń menen birge, ayǵabaǵar tuqimları, tezbaqa, mákke, ziak hám basqa kóplegen moylangan ósimlik maylarınıń tiykarǵı dáregi bolıp xızmet etedi.

3. Mıywe (zaqım. frukt.) - ol jaǵdayda tuqimlıq qáliplestiriw, qorǵaw hám tarqatıw ushın bir gúl hám xızmetker tárepinen tashkil oralǵan ósimlikler organ kóbeytiw denesi. Kóplegen miyweler - darilik, reń beretuǵın elementlar hám basqalar ushın qımbat bahalı zatlar hám basqalar.

Miywelerdi úyrenetuǵın pán karpologiya dep ataladı. mıywe hám tuqimlardıń úgit-násiyatlaw úlgileri ústinde carpology bóliminde, carpo ekologiya, dep atalǵan (geyde carpo ekologiya keń mániste túsiniledi - qaysı izertlewler diasporalarına bólistiriw modellerin diasporasi, ilim, menen sinonim).

Qandayda bir kisiniń tábiyaatı hám turmısındaǵı tuqimlardıń roli - bul túsinik hám tur bolıp tabıladı. " Tuqimlıqlardıń tábiyaatı hám turmısındaǵı tuqimlardıń roli" gruppasınıń klassifikaciyası hám qásiyetleri 2017 jıl.

Azıq-awqat dietası tekǵana kaloriyalar, bálki vitaminlar hám basqa biologiyalıq aktiv elementlar, mineral kislotalar, organikalıq kislotalar, organikalıq kislotalar hám dene degi zárúrli fiziologikalıq funktsiyalardı atqaratuǵın basqa strukturalıq bólimler de teń salmaqlılıqlasqan bolıwı kerek.

Eger azıq-awqattiń energiya ma`nisi tiykarınan haywan hám palız eginlerishilik ónimleri sebepli, beloklar, yog 'va uglevodlarga bay bolǵan sharba buyımları, biologiyalıq aktiv elementlar dárekleri - bul tiykarǵı usıl hám palız eginleriler bolıp tabıladı.

Rossiya Pánler akademiyasınıń awqatlanıw institutı xalıq jan basına tuqimliqning mákanınan shamalıq normalarni islep shıqtı. Sonday etip, miyweler degi adamdıń jıllıq mútajlikleri 106 kg ni quraydı. Ulıwma norma, alma esabı 35%, tsitrus miyweleri - 10, júzim - 8, shiye, drenajlar, almurt, qulupnay, Malina, Malinaklar - 4-5%. Qalǵan bólimler erik, Bektoshi júzim, kızılent, kók hám basqa jabayı ósetuǵın basqa miyweler.

Qandayda bir kisiniń turmısındaǵı miywelerdiń ma`nisi kútá úlken. Bunnan tısqarı, zárúrli bir jaqsı ta'mi hám hidi, tısqarı, mıywe hám maydalar insan denesi ushın júdá qımbatlı ónimler bar.

Mıywe insan denesiniń denesi ushın zárúr bolǵan uglevodlarning (qumsheker), organikalıq kislotalar, mineral duzlar, mikroelementlar hám vitaminlar bar. Usınıń menen bir waqıtta, vitaminlar hám minerallar koefficientte mıywe biologiyalıq háreket kórinetuǵın etiwi ushın qolay. Mısal ushın, vitamin R turaqlı jasalma joldas - askorbin kislotası, olardıń birgeliktegi tásirin kúshaytadı hám temirdi shimib jaqsı járdem beredi.

Vitaminlar - shólkemdiń almasinuv processlerin tártipke soluvchi turmıslıq hám ajıralmaytuǵın elementlar. Olarda bolǵan shaxstıń talabı onsha úlken emes - kúnine 0, 05-150 mg%. Biraq, bir azıq-awqat yamasa basqa vi-Tami uzaq joq ekenligi menen, ol erda bir saldamlı kesellik emes - Avıtamınoz hám bir neshe vitaminlar etiwmasligi menen - hypovitaminosis. vitamin tasıwshılar bólek áhmiyetke iye bolǵan qaldıqlar hám maydalardıń roli.

Minerallar haywanlardıń kelip shıǵıwı, qaǵıyda jol menende, ádepsiz hám palız eginleri - sıltılı - sıltı. Palız eginleriler hám miyweler menen birgelikte insan denesi alkali metall duzlarınıń tiykarǵı bólegin aladı, bul bolsa gidroksina-kislota teń salmaqlılıqın qan hám toqımalarda zárúrli rol oynaydı. Bul elementlardıń birpara etiwmasligi menen, sıltı -kislotası teń salmaqlılıq hám organizmdiń iskerligi jamanlashuvi bir tártipsizlik bar.

Kaliylarda, 2-3 g kaliyda, fosforda - 1, 6, xlorda - 6 g. Mineral qospalardıń 0, 3-1, 8% ni quraydı.

Kóplegen miywelerdiń profilaktikalıq funktsiyası, eń dáslep metabolizm boyınsha nátiyjeli háreketleri nátiyjesinde ámelge asıriladı, turmıslıq organlardıń funktsional iskerligin kúsheytiw nátiyjesinde ámelge asıriladı, olar ulıwma alǵanda átirap -ortalıq faktorları tásirine úles qosadı.

Bay mıywe sistemalı paydalanıw, mısalı, sonıń menen birge, júrek-qan tamır (ateroskleroz, gipertoniya, gipotenziya), qan kesellikleri, hypo- hám avıtamınozlarında, as qazan -ishek sisteması (gastrit hám as qazan jarası menen baylanıslı kesellik, as sińiriw aynıwı ), hám sıyaqlı keń tarqalǵan kesellikler, aldın alıw hám taǵı tabıslı emlew qılıp atır juqpalı kesellikler (dizenteriya hám basqalar ).

bir qatar kesellikler sebep ishki juqpalı bóz, iskerligin (Basedova keselligi, qandli diabet, bawır kesellikleri hám búyrek) buzıw qashan Mıywe unamlı tásir kórsetedi. Ulıwma hálsizlik, semizlik, buzılǵan shor betlerdiń aldın alıwda miywelerdiń roli úlken. Miywelerden paydalanıw radial zaqım aliwler waqtında organizmdiń turaqlılıǵındı asırıwǵa járdem beredi.

Derlik barlıq ǵoza ishektiń eń jaqsı peristaltikasiga hám ot pufagi iskerligine úles qosadı. Ǵoza hám sadr ǵozaları, kaliy duzları, magniy hám yog 'kislotalari joqarı aterosklerozning aldın alıw ushın paydalı.

Ezilgen shıyrın badam pısırılgen " ǵoza, sut", as qazan hám on eki barmaqlı ishek jarası emlew nátiyjeli qurallardan biri esaplanadı.

Miyweler ósimliklerde guldin’ rawajlanıwınıń juwmaqlawshı basqıshı. Ushın mıywe kerek ol jaǵdayda jaylasqan bul ósimliktiń tuqimların qorǵaw etiń. Bunnan tısqarı, mıywe bul tuqimlardı tarqatıwǵa járdem beredi. Sonday etip, mıywe ósimliklerdi kóbeytiwde zárúrli rol oynaydı.

Pericarp- Bul tuqimlardı qorshap turǵan tuqimliqning bir bólegi. Mıywe hádden tıs qazib alınǵanda, miyweler jerge túsedi, ol erda uent tuqimın tuqimlantırıw ushın azıqlıq quraldı jaratadı.

Tábiyaatda bunday miyweler ámeldegi, ol erda tuqimlar joq. Olar shaqıradı qovurilgan.

Ámeldegi bolıw za’ha’rli zatlı miyweler, insannıń ómiri ushın qáwipli. Mısal ushın, Wolf maydalar ( " Woroniye Kóz») - Cute ájayıp miyweler kóz tuyedi, ochuvchi dári, dep. Ásirese, olar ósimlikler tushunmaydigan balalar menen qorqıwadı. Sonı esta saqlaw kerek, barlıq miyweler qutılıw múmkin emes, geyparaları ólimli!

Eger miyweler bir neshe jumısqa túsirilgen bolsa hám olar birge ósedi, dep ataladı spirlar. Sonıń menen birge, miyweler bólingen qurǵaqlay hám sza’ha’rli Onıń izbe-izligi dáwirinde. Yaǵnıy qiqilaqaning tábiyaatı menen. Mısalı, lobıya - lobıya, saya, no'x, chechevica, bul miyweler qurǵaqlay. hám shiye, almurt, shaptalı, apelsin, pomidor, granata, mangoning barlıǵı suwǵa kóp suv bolıp tabıladı.

Tábiyaatda ámeldegi Júdá qızıqlı hám ǵayrıoddiy miyweler. Mısalı, fizonisning mıywesi Kitay shıraına uqsaydı. Tropik Bap Endaga derlik eki metr narida jaylasqan! Tropikalarda ósetuǵın ekzotli kolbasa terekiniń miyweleri, pútkil jıldı pishadi!