Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministirligi


Download 142.81 Kb.
bet6/9
Sana24.01.2023
Hajmi142.81 Kb.
#1114537
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Nilufar

2.2. Sanaatta paydalaniw

Insan ushın mıywe miyweleriniń ma`nisi úlken. Sonday etip, ósimlikler tábiyaatda, biz ushın kislorod, azıq-awqat, azıq-awqat hám dári-dármanlar hám dári-dármanlar hám sheki onim dáregi bolǵanlıǵı sebepli. Sonıń menen birge, ósimliklerdiń kóplegen miyweleri biz yeymiz - Mısalı, almurt, mandariyalar, alma, ayǵabaǵar tuqimları hám basqalar.


Birpara miyweler - tábiy boyawlardıń dáregi. Mısalı, klafordry reakciyalarınan ximiyalıq reaktivler járdeminde biynápshe gúli reń boyaw soǵıw hám ǵoza bólimlerinen - qara boyaw.


Biziń dúnyamız kóbinese jasıl dep ataladı. Bul bas betlarda milliardlap jasıl ósimlikler undirilgan. Er adam hám basqa barlıq organizmler olarǵa olardıń turmısına májbúr bolıp tabıladı. Palız eginleri organizmleri kem ushraytuǵın qábiletke iye: tiykarınan olar quyash nurı menen azıqlanıwadı. Eger biz biologiya tilinde gápirsak, zavodlar wákilleri quyash nurın iyeleydiler hám fotosintez esabınan energiyanı energiyasına aylantıradı. Onı isletiw, olar tereńligin burılıp, organikalıq elementtı organikalıqqa aylantıradı hám er júzinde qalǵan barlıq dem alısqa azıq-awqat beredi.


Ósimlikler kútá úlken oynaydı, siz Jerdiń biosfera turmısında zárúrli rolni aytiwińız múmkin. Bul olardan turmıs tarmaǵı baslanatuǵın. Olar biziń planetamızdaǵı turmıstıń kelip ttuqimı menen ttuqimardi. Fotosintez processinde quyash nurı isletiliwin úyrengen halda, ósimlikler biziń atmosferamizni kislorod menen toltırıwdı basladı - bul element fotosintez processinde aytnadı. Sonday etip, hár sapar tereń nápes alıp, ókpeńizda kislorodtı kim menen jasawdı buyırǵanıńizdi eslewińiz kerek.


Biologiyada, palız eginleri organizmleri bólek korollıǵılıqta ajıratılǵan. Ol foss, moxlar, jalańash, jalpı hám oralǵan kópirlerdi óz ishine aladı. Olardıń túrli-tumanlıǵı haqıyqattan da kútá úlken, sonıń menen birge, planetamızdaǵı turmıs ushın hám turmıs turmısındaǵı turmıs ushın áhmiyetke iye.


Tábiyaatda ósimlik hár qanday tábiy jámiettiiń ajıralmaytuǵın bólegi yamasa biologlar, biologenoz dep búydesedi. Azıq-awqat shınjırında olar birinshi siltemenı iyelep aladılar : palız eginleri organizmleri quyash energiyasın toplaydı hám basqa túrlerge beredi. Olar qovurilgan haywanlardı bagıwadı hám olar óz gezeginde, jırtqıshlar ushın azıq-awqat retinde xızmet etedi. Hár qanday bolsa tábiy páleket (mısalı, qurǵaqlıq ), bul ósimlik, joq bolıp ketken abaylar hám basqa barlıq organizmlerdi joq etedi. Bul onıń atmosferaǵa kislorodtı ajıratıp turatuǵın hám karbonat angidridti tutınıw etetuǵın kisi. Er júzinde sırtqı kórinisten aldın derlik kislorod joq edi. Bul gazlardıń qatnası - bul planetamız kólemindegi ıqlım ortalıǵına tuwrıdan-tuwrı tásir etedi (sol sebepli házir júdá kóp sáwbetler ámeldegi) global jılıw Artıqsha CO2 sebepli).


Tolıq ósimlikler biziń planetamızda jasaytuǵınlıq basqa tiri janzatlar ushın zárúrli bolǵan zatlardan kóre pútkil dizimdi jaratıw múmkin. Kislorod sintezi. Fotosintez processindegi ósimlikler házir atmosferada bolǵan derlik barlıq kislorodtı jarattı. Kislorod ósimlik payda bolıwınan aldın, er júzinde emes edi.

Kislorod B.joqarı qatlamlar Atmosfera ozon tárepinen payda boladı, bizni qattı ultrafioletoviy nurlarınan qorǵaw etedi. Azıq-awqat shınjırında qatnasıw. Bul organikalıq elementlar hám energiyanı jaratatuǵın palız eginleri organizmleri bolıp tabıladı, keyin keyingi shınjırlı siltemelerge ótkeriledi.


Ósimlikler planeta daǵı ıqlımdı qáliplestiriwde aktiv qatnas etedi. Tábiyaatda ósimlikler kóbinese basqa organizmler, haywanlar, zamarıqlar, likenlar ushın úy bolıp xızmet etedi, olar ushın jasaw jayın jaratadı. Kóplegen haywanlar ósimlikler menen simbiotik jalǵanıwlardı payda etedi.


Palız eginleri organizmleri topıraqtı qáliplestiriwde hám landshafttıń ózgeriwinde tiykarǵı rol oynaydı. Vegetatsiya tábiyaatda mineral elementlar ciklında zárúrli rol oynaydı.


Insannıń ómirindegi floranıń ornı Qandayda bir kisi planetamız biosferanıń bir bólegi bolıp tabıladı, sol sebepli ósimlikler ol ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, ol dem alıw hám awqat ushın kislorod kerek, ol olarsız qabıl ete almaydı. Bunnan tısqarı, insan ózinde aktiv paydalanadı ekonomikalıq iskerlik jáne bul isletmesten, insaniyat tsivilizatsiyasi derlik rawajlana almadı.


Al, qanday rol oynaydı insannıń ómiri hám iskerlik.


Qandayda bir kisi ósimliklerdi azıq-awqat dáregi retinde isletedi, sonıń menen birge, jergilikli haywanlarǵa xızmet etedi. Qandayda bir kisi dán, miyweler, túbirler hám ósimliklerdiń basqa bólimlerinen paydalanadı. Birpara ósimlikler insan denesine tásir etedi.


Bul topıraqtı quraytuǵın ósimlik organizmleri edi, bunıń sebepli biz awıl xojalıǵında isley alamız.


Jáhán ekonomikası biz ushın paydalı qazilmalarni (kómir, neft, gaz, betti jasırıw perdesi) qúdiretli ósimlikler (kómir, neft, gaz, betti jasırıw perdesi). Búgingi kúnde insan tárepinen alınǵan energiyanıń kópshiligi áyyemgi ósimlikler, tek áyyemgi ósimliklerden basqa hesh nárse bolmaǵan qazilma uglevodorodlardan etilgen. Hesh bolmaǵanda bul haqqında basqa shamalar joq.


Kóplegen ósimlikler darilik maqsetlerde isletiledi. Bul, itimal, 99% múmkinshiligı bolǵan, birinshi dáriler bolǵan, bul adamdı qóllawdı baslaǵan. Olar biziń dáwirimizde keń qollanıladı.

Ósimlikler sanaat, qurılıs salasında keń qollanıladı hám awıl xojalıǵı. Olar birdey sheki onimdiń hár qıylı túrlerin jetkizip berediler: kiyim-keshek, shúberekler tayarlaw ushın talshıqlar ; Naycha hám boyaw ushın boyaniw elementları ; maylar, sonday-aq emlew hám sanaat mútajlikleri ushın zárúr hám texnikalıq; hár qıylı túrleri Islep shıǵarıw ushın da rezina hám basqa zatlar. Qurılısda otın aktiv isletiledi. Aǵashdan jasalǵan mebel túrli pánler Hár kúni paydalanıw hám ishki mákan.


Aǵashdan qaǵazǵa, sonıń menen birge aǵash janar may retinde isletiledi.


Adam ósimliklerdi tereńligin sarplaydı dekorativ maqsetler: Hár bir úyde siz áynektegi gullerdi hám hár bir qalada parkinlar hám dekorativ putalar bolǵan jasıl maydanlardı tabıwıńız múmkin.


Jasıl doslardıń áhmiyeti - insan hám haywanlar turmısındaǵı ósimlikler kútá úlken. Olar planeta ekotizimida kútá úlken rol oynaydı. Olardıńsız, biziń erimiz jansız hám tug'mas shólni oyda sawlelendiriw etedi. Olar turmıs tuwılıw kúnlerinde birinshiler edi hám tek jasıl organizmler sebepli planetamız turmısı júdá bay hám túrme-túr bolıp tabıladı. Olarǵa raxmet, biz tsivilizatsiyaning zamanagóy vertikallarına erise aldıq.


Planeta daǵı organikalıq elementlar rezervlerin turaqlı túrde toldırıń. Organikalıqtıń joytıwları turaqlı jáne anıq (heterotrofik organizmlerdiń turmıslıq iskerligi) bolǵanına qaramay, ósimlikler fotosintez ónimlerine júdá kóp energiya toplaydı. Fotosintetik ósimlikler sebepli atmosfera hawası daǵı kisloroddıń etarli dárejesi kóplegen organizmler bar ekenligi ushın etarli dárejede saqlanadı. Ósimlikler atmosferada karbonat angidrid toplanıwın aldın aladı.

Ósimliklerdiń etakchi roli hám minerallar kostyumidaPlaneta daǵı turmıstıń turaqlı bar ekenligin támiyinlewden tısqarı, ádetsiz bolmaǵan halda mineral awqatlanıw. Palız eginleri álemi ıqlımǵa sezilerli dárejede tásir etedi. Zavoddıń turmıslıq iskerligi sebepli topıraqtıń sirt qatlamlarınıń ónimli bólekleri baylanısqan, olardıń juwılıwı hám topıraqtıń erroziyası aldın aladı. Birpara ósimlik formaları er maydanında suw toplanıwın anıqlaydı hám batpaqlardıń qáliplesiwine úles qosadı.


Sonday etip, olar tárepinen qáliplesken palız eginleri organizmleri hám ósimlik oramı ádetde biz átirapındaǵı tábiyaat daǵı bul hádiyselerde júdá zárúrli baylanıslı.


Insannıń ómirindegi ósimliklerdiń áhmiyeti

Ámeliy kózqarastan barlıq ósimlikler insan tárepinen paydalanıwına qaray klassifikaciyalanadı..


Azıq-awqat maqsetlerinde isletiletuǵın ósimlikler hám sharbashılıq ushın qanday awqatlanıw kerek:


Nonli dán - Biyday, sulı, gúrish, mákke, sulı, tarı hám basqalar.


Biyday - eń keń tarqalǵan mádeniyat (biyday jasaytuǵınlıq jaylar 210 dollarlıq million gektardan asadı ). Jer xalqı ushın tiykarǵı azıq-awqat ónimi biyday noni bolıp tabıladı. Bul dán Kubanda, Sibirda, Sibir, Ukraina, Ukraina, Oraylıq hám qublada, Arqa hám Qubla Amerikadaǵı ápiwayı regionlarda jaylasqan.


I. mákke. Azıq-awqat maqsetlerinde túrli mámleketlerde, $ 2. 5-100 \\% $ jıynaw jıyın-terimi. Dúnyada hámme zat 2 million AQSh dolları muǵdarı daǵı dán orayı islep shıǵarılıp atır.


Ánjir - Sonıń menen birge, júdá keń tarqalǵan dán mádeniyatı. Házirgi kúnde bul planetamız xalqınıń yarımı ushın tiykarǵı azıq-awqat. Gúrish sabanları qaǵaz islep shıǵarıw ushın qaǵazdı islep shıǵarıw, hár qıylı xojalıq ónimler (shles, sumkalar hám basqalar ), mısalı, azıq qaramalları retinde isletiledi.


palız eginleriler - Kartoshka, geshir, kapusta, lav, pomidor, qıyar hám basqalar.


mıywe ósimlikleri - alma, shiye, júzim, almurt, erik, erik, Malinterlar, tsitrberry, tsitrus miyweleri (limon, manbuslar, grapruitlar, hák) hám basqalar ) hám basqa zatlar (limon, tárbiyalar, hák) hám basqalar ) hám basqa zatlar (limonlar, apparatlar, hák) hám basqalar ) hám basqalar.


Mıywe hám maydalar, palız eginleri sıyaqlı, insan denesine birikpeler (vitaminlar, mineral duzlar, organikalıq kislotalar, qumsheker, dene degi elementlar ) menen bay.


qattı tóbeler - lobıya, saya, noqat, lobıya, chechevica.


Bul ósimlikler quramında jaylasqan úlken muǵdarda beloklar hám dene hám insan hám haywanlar ushın bólek áhmiyetke iye;


maylı - ayǵabaǵar, luna, gemp, zorlaw, gorchica, saya hám basqalar.


Bul ósimliklerdiń tuqimında 25 dollarǵa - 40 \\% neftni óz ishine aladı ;


qumsheker ósimlikler - qumsheker láblebi, qumsheker qamıs.


Darilik ósimlikler - Bul tiykarınan kepillik zavodlariBul tuwrıdan-tuwrı adamlarǵa hám haywanlarǵa salıstırǵanda qollanılatuǵın yamasa ximiyalıq - farmacevtika sanaatında sheki onim retinde isletiledi.


Darilik ósimlikler kóplegen qımbat bahalı elementlardı óz ishine aladı : vitaminlar, alkaloidlar, páseńlew elementlar, efir mayları. Bul elementlardıń ortasha dárejesi za’ha’rli zatlı, biraq kishi dozalarda (shıpakerdiń máslahátine kóre!) Olar terapevtikalıq ayrıqshalıqlardı kórsetip berediler.


Házirgi kúnde medicinada, Rásmiy túrde 300 AQSh dolları muǵdarında paydalanıń darilik ósimlikler. Olardıń eń áhmiyetlisi - ramomil dozasi, Sent-Yuhann Dári quralı, qaynona, valerian, there, therve, tóbeer, zámber, kalina, qoyshı sumkasi hám mN. Doktor endi plantatsiyalarda o'stiradigan kóplegen darilik ósip barıp atır.


Texnikalıq zavodlar - Sanaat maqsetlerinde isletiledi:


talshıqlı ósimlikler - toqımashılıq, toqımalar, jipler, sabaqlardı tayarlaw ushın isletiletuǵın sheki onimdi alatuǵın organlar toparı (shama menen 200 $). Talshıqlar islep shıǵarıw ushın birpara ósimlikler sopks (luna, kenemp) den paydalanadı. Basqalar (Jańa Zelandiya Flax). Úshinshi - tuqimlardı qoplaydigan shashlar. Biziń mádeniyatımızda zig'ir, paxta, kenrof, Kenaf, Kendar, Kenryy hám basqalar engizildi;


efir moyi ósimlikleri - onıń shólkemleri qımbat bahalı efir mayların óz ishine aladı. Biz bunday ósimliklerge shama menen 35 AQSh dolları muǵdarında turamiz: Láwenta, anis, maylı qızǵılt, kroander, gulmin, adaçayı darilik hám basqalar. hár qıylı ósimlikler teń bolmaǵan ximiyalıq quramǵa iye. Parfyumeriya, sabın, darilik, konditer ónimleri ónimlerinde efir maylarınan paydalanıń ;


kauchuk ósimlikler - bir gruppa ósimlikler, kauchuk (hindning " KATASdan" - terek jıynalıp atırǵan terekti óz ishine aladı. Bunday ósimlikler kem. Olar arasında erki, putalar hám ot bar. Eń keń tarqalǵan gevent, Kendyr, matkap.


Aǵashdan paydalanatuǵın ósimlikler.


Ol tekǵana qurılıs materialları, bálki pulpa, aǵash sanaatı, janar may ústinde de isletiledi. Tiykarǵı tog 'jinslari: emen, mıs, qo'chq, qaraǵay, qoraqara, qáyin, qurılıs hám basqalar.


Dekorativ ósimlikler: Qızǵıltlar, dahlias, xrizantema, maqpal, lalalar, petuliali, kanunalar, brak, pudon hám basqalar. Bular bir hám aqsham, kóp jıllıq ósimlikler, putalar, liana, da ashıq hám jabıq topıraq bolıp tabıladı.


Ósimlikler bizni azıqlantıradı, kiyinish, isitiladi, ótinish, ótinish bólme jıynaqları, batpaq hám floristik kompozitsiyalar. Planetamizning jasıl bezewin quraytuǵın túrler organikalıq birikpelerdi atmosferaǵa shıǵarılıwı menen organikalıq birikpelerdi qáliplestiriwge ılayıq. Insannıń ómirindegi ósimliklerdiń, tábiyaatda, xalıqtıń ekonomikalıq iskerliginiń úlken ma`nisi. Tiykarǵı jónelislerdi kórip shıǵıń ámeliy paydalanıw jáne bul úlken gruppalı tiri organizmlerdiń kogititiv roli.


Ósimlikler balshıq jerde: Tog’ayda, dalada, okean tubida, tamshı suwda hám tawdıń tepasida bolıwı múmkin. Bul tiri janzatlar arasında birlespe hám kóp tarmaqlı organizmler menen ajıratılǵan. Ílım, ósimliklerdi úyreniw, olardıń dúzilisi, tarqatıw jáne sistemalar,- botanika. Arnawlı bir aymaqta tabılǵan barlıq ósimliklerdiń kombinatsiyası flora esaplanadı.


Ush tiykarǵı forma bar. Olar parıq etedi sırtqı kórinis: Terekler, putalar hám ot. Hár qıylı dawam etiw waqti Turmıs jıllıq, aqsham hám kóp jıllıq ósimlikler ushın xos bolıp tabıladı. Er júzindegi sporak organizmleriniń úlken toparı ámeldegi - bul yoeae, moxes, plaunalar, fernlar. Tuqimlar shápáátsiz hám gúllew bolıp tabıladı. Bul ósimlikler bir kisi tárepinen ozaldan isletiledi.


Rossiyalıq alım K. Timiryazevning jazıwısha, jasıl kletkalar aspannan órttı kelilegen " Prometeus" sıyaqlı háreket etedi. Quyash nurları ósimlikler tárepinen jaratılǵan organikalıq elementlardıń energiyasınan saqlangandek. Xlorofillni hám ósimliklerdiń tábiyaatı hám turmısındaǵı ósimliklerdiń rolin úyrengen Timiryazev " Aspan hám er ortasındaǵı dáldalshılar" planetası. Alım qumshekerdiń jasıl kletkalarında qáliplesiw procesin ańlatadı hám fotosintez. Bul grekshe awdarma " jaqtılıq menen baylanıs" degen mánisti ańlatadı hám júdegen awqatlanıw usılın - avtotrofik degen mánisti ańlatadı. Jaratılishning tiykarǵı autroflari organikalıq bolmaǵan elementlar organikalıq birikpeler Kiyim-kenshek energiya járdeminde (quyash yamasa jasalma jaqtılandıriw). Adamlar hám haywanlardıń organizmleri bunday processga maslastırilmaydi, sol sebepli olar ósimlikler kerek.


Fotosintez


Topıraqtan suw hám mineral duzlardı suwǵarıw, karbonat angidrid gazları japıraqlarda mikroskopik tesikler arqalı kiredi. Bul fotosintezning ximiyalıq reakciyaları qumsheker hám kraxmalga kiritilgen. Process insannıń mánisi hám turmısındaǵı ósimliklerdiń úlken ma`nisine alıp keldi. Fotosintezning mánisi sxemanı sáwlelendiredi: 6 Okho 2 + 6 O → C 6 H 12 O 6 + 6 O 2. Basqa ximiyalıq reakciyalar ósimlikler hám basqa ximiyalıq reakciyalar, hár qıylı elementlar (kraxmal, tsellyuloza, beloklar, yog ', lignin, qatronlar hám basqa kóplegen zatlar qáliplesedi. Olar ósimliktiń ózleri tárepinen tutınıw etiledi, adamdıń dietasida hám adamdı emlewde, onıń tort ayoqli dosları - haywanlar.


Insannıń tábiyaat hám turmısındaǵı ósimliklerdiń roli


Autootrofik janzatlar er júzindegi barlıq turmıs ushın zárúrli bolıp tabıladı. Ósimliklerdiń ma`nisi tómendegi ayrıqshalıqlar menen belgilenedi. ximiyalıq processler Jasıl kletkalarda :


qayta sıpalatuǵın quwat usılı, jaqtılıq energiyası reakciyalarǵa isletiledi;


er adamlar, haywanlardı hám ósimliklerdiń dem alıw ushın kislorodtı tańlaw ;
organikalıq elementlardıń qáliplesiwi;
karbonat angidriddiń sıpalıwı, onıń úlken quramı adamlar hám haywanlarǵa zıyanlı.

Jer júzinde individual jámáátlerde hám pútkil planeta kóleminde energiya almasinuvi bar. Qısqa hám uzın awqat shınjırları ámeldegi, olar elektr támiynatın payda etedi:


tog’ay oti → qoyan → túlki;


nektar hám polen gulleri → pal hárre → Osoed (qus);
cloca → Baspaq → er adam.

Qandayda bir kisiniń tábiyaatı hám turmısındaǵı jasıl ósimliklerdiń ma`nisi - bul suw, kislorod, azot, karbonat angidrid hám basqa baylanıslarda qatnasıw. Mısalı, kóp tárepten tiri janzatlar hawa hám topıraqtan azot molekulaların sıńırıwǵa ılayıq emes. Element beloktı jaratıw ushın zárúr - eń áhmiyetlisi qurılıs materialları" hám azıq statyası.


Túbirlerinde bap ósimlikleri Formaları shólkemlestirilip qáliplesedi azotni bekkemleytuǵın bakteriyalar. Olar topıraqta hawa toldıratuǵın boslıqtaǵı boslıqta bolǵan azotni ózlestirediler, bul dumli ósimlikler ósimlikleri ushın ámeldegi bolǵan qospalarǵa aylanadı. Bul simbioz hár qıylı tiri janzatlardıń paydalı sherikasi bolıp tabıladı. Ósimlikler óshganda, topıraq azot birikpeleri menen boyitiladi, olar janlı túbirler tárepinen sıpalıwı múmkin. Insan ushın sobiqlilar belokdıń zárúrli dáregi bolıp tabıladı. Awıl xojalıǵında olar jasıl tógin retinde isletiledi.


Jasıl ósimlikler hám hawa quramı


Tábiyaat daǵı ósimliklerdiń áhmiyeti hám insannıń ómiri júdá túrme-túr bolıp tabıladı. Sonday etip, fotosintez, azotlash hám transpiratsiya (suw bug 'barglarining shıǵarılıwı ) hawa quramına tásir etedi. Puwlanıw ıssı organizmge hádden tıs qızıp ketiwge járdem beredi. Ósimlikler sebepli, hawa taza, taza, salqın hám ızǵar:


jaqtılıqtaǵı jasıl kletkalar atmosfera karbonat angidrid hám parametrden shiǵarıladı ;


japıraqlar transpiratsiyaga ılayıq, átirap daǵı hawa bug'ining quramın tártipke soluvchi;
ósimlikler shań, süot hám basqa pataslantıratuǵın elementlardı ustap turadı, adamlar ushın zıyanlı ;
japıraqlar tárepinen ajıratılǵan fonitslar patogen mikroorganizmlarda ólimli.
Insannıń ómirindegi ósimliklerdiń kognitiv ma`nisi

Qazilmalar teris, gulchang, otınlar ilimpazlarǵa millionlap jıllar aldın, er júzindegi turmıstı ózgertiwi haqqında juwmaq shıǵarıwına múmkinshilik beredi. Aǵash daǵı hár yilgi halqalar boylap siz ıqlımdı húkim etiwińiz múmkin túrli jıllar ushın. Ósimlikler-barometrler ámeldegi, olar quyashlı hawa rayında gúlleydiler hám jaman hawa rayı aldında jabıq guller. Końil japıraqlarında, Balzamina jawınnan aldın suw tamshıları payda bolıwınan aldın payda boladı. Ósimlikler kóbinese ilim tarawları wákilleri tárepinen tájiriybelerde qollanıladı. Mısalı, kletkalar hám toqımalardıń ximiyalıq quramın úyreniw, átirap -ortalıq quramın úyreniw, jasaw jayınıń pataslanıwına bahalanıp atır.


Ósimlikler násilshilik jumısların qanday ótkeriw kerekligini úyreniw ushın materiallarǵa xızmet kórsetedi. onda qızıqlı jaǵdaylarÓsimlikler eriksiz tájiriybelerde qóllawǵanda hám zárúrli jańa ashılıwlar júz bergeninde. Mısalı, inglizlar kútilmegende mast ximiyalıq elementlar boyınsha mast halda ashtı bog 'binosi vazada. Ósimlikler kompleksti jaratıw ushın prototip retinde xızmet etedi texnikalıq úskeneler, injenerlik imaratları (bionikalar).


Ósimlikler hám sanaat


Jasıl kletkalar quyash batareyaları sıyaqlı isleydi. Organikalıq molekulalardıń ximiyalıq obligatsiyalarida inhibe etiledi. Uzaq geologik dáwirde qurǵaqlıq menen oralǵan tog’aylar amanatlardı shıǵardı kómir. Fotosintez fotosintezda yog ', torfni óz ishine aladı tábiy gaz, janǵısh slanets.


Hár qıylı ósimlikler, insannıń ómirindegi ósimliklerdiń áhmiyeti menen baylanıslı keń programmalar Azıq-awqat ónimleri, aǵashlı aǵash, pulpa hám qaǵaz, toqımashılıq, farmacevtika hám basqa tarawlarda. Tog’ay xojalıǵı ónimleri mebel, qurılıs materialları, gidroliz alkogol, kempir hám basqa elementlar islep shıǵarıw ushın qımbatlı sheki onim esaplanadı. Qarapayımlıqtıń tiykarǵı esap -kitaplarına kóre, insaniyat aǵashdan paydalanıwdıń 20 mıń usılın biladi. Eń áyyemgi - ıssılıq, ımaratlar, tosıqlar, qaǵaz islep shıǵarıw.


Sanaat ushın qımbat bahalı sheki onim - bul talshıqlı awıl xojalıǵı eginleri (paxta, zig'ir, jing, kenep hám basqalar ). Tábiy kauchuk alıw dáregi - Gevei tropik tereki. Parfyumeriya, kosmetika tiykarınan ósimliklersiz áwmetsiz tugadi.


Awıl xojalıǵı hám bog'dorchilik

Insannıń ómirindegi ósimliklerdiń áhmiyeti azıq-awqat ónimlerin tutınıw qılıw, azıq-awqat ónimlerin islep shıǵarıw menen baylanıslı esap -kitaplar hám ımaratlar. Awıl xojalıǵında paydalanıw túrleri boyınsha tómendegi gruppalar ajıratıw :


dán eginleri (biyday, gúrish, arpa, sulı, mákke hám basqalar );


sobiqlilar (noqat, saya, lobıya, lobıya );
shiye, smorodina, Malina hám basqalar );
qumsheker láblebi);
palız eginleri (pomidor, qıyar, qálempir hám basqalar );
maylı (ayǵabaǵar, zorlaw, zig'ir);
dekorativ (lilac, qızǵılt, xrizantema, Astra hám basqalar ).

Dán hám sobiqli eginler


Qandayda bir kisiniń turmısındaǵı ósimliklerdiń qutılıw ma`nisi engish qıyın. Ilimpazlar bul xalıq dietasınıń 2/3 bólegi dep esaplasadı túrli mámleketler Ósimliktiń kelip shıǵıwı ónimlerin shólkemlestiriw. Ga paydalı elementlar Baylanıslar, uglevodlar, yog ', vitaminlar, organikalıq kislotalar kiredi.


Ósimlikler jańa hám rásmiy túrde qayta islengen yamasa tek olardıń bólek bólimlerinde isletiledi. Nonli dán dán tógiliwinde azıq elementlarınıń sezilerli konsentraciyası belgilenedi. Bul uglevodlar, beloklar hám maylardıń universal dáregi. Danalardan nan pısırıw ushın un aladı nan ónimleri, makaron hám qopal ónimlerdi islep shıǵarıń. Awqat pısırıw hám dietear ósimlik tuqimları.


Palız eginleri, mıywe hám berry hám qumsheker mádeniyatı

Ósimlikler miyweler, lampochka hám túbirler degi organikalıq birikpelerdi toplaydı, kóbinese pirojniy, japıraqlar hám rizomlarda. Insannıń turmısı hám awqatlanıwı daǵı ósimliklerdiń áhmiyeti sza’ha’rli bólimlerde kóterilgen qospalar kompleksi menen belgilenedi. vitaminlar hám basqa hadaliklar menen kletka sherbetiniń kópshiligi mıywe, lampochka, túbir miyweleri hám japıraqları, mevali terekler hám berry eginleri bar.


Termal qayta islew processinde birpara qımbatlı birikpeler vitaminlar sıyaqlı joq etiledi. Sol sebepli awqatlanıw shıpakerleri jańa palız eginleri hám miywelerdi tutınıwdı usınıs etediler. Ósimlikler - vegetarianlar hám vegetarianlar menen tolıq azıq-awqat menen támiyinlengen adamlar gruppaları bar.


Qandayda bir kisiniń turmısındaǵı ósimliklerdiń áhmiyeti vitaminlar kompleksiniń baylıǵında jatadı. Mıywe, japıraqlar, rizomlar hám tuqimlar kóplegen zárúrli birikpelerdi óz ishine aladı. A, B, C, E, E, K.gruppalarına tiyisli vitaminlardagi ósimliklerdiń kópshiligi, sonıń menen birge, insan denesinde, haywanotdagi metabolizmni tártipke soluvchi elementlar. Joq ekenligi yamasa qolaysızlıǵı keselliklerge alıp keledi. Mısalı, S vitamini jańa palız eginleri hám miywelerge bay bolǵan vitaminning etiwmasligi, tıs góshi hám pútkil dene degi jeńiliwge alıp keledi - Klinikalıq. Hipo hám avıtamınoz menen gúresiw qıyın, bul istalmagan mámleketlerdiń jańa palız eginleri ónimlerin tutınıw qılıw arqalı aldın alıw ańsatlaw.


Organlarda júdá kóp muǵdardaǵı shıyrın sherbetti jıynaw ; Bul kondensatsiyalangan, puwlanǵan hám qumshekerdi aladı. Tuqimlar hám miywelerdiń yog 'kislotalari azıq-awqat maylarınıń strukturalıq bólimleri sıyaqlı zárúrli bolıp tabıladı. Sharob, pivo, shay, shay, kakao hám mıywe sherbetleri Mıywe, maydalar, palız eginleri, tuqimlar hám japıraqlardı alın.





Download 142.81 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling