Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

Тадқиқотнинг республика фан ва технологиялари ривожланишининг асосий устувор йўналишларига боғлиқлиги. Ушбу тадқиқот республика фан ва технологиялари ривожланишининг I. “Демократик ва ҳуқуқий жамият, маънавий–маърифий, маданий ривожланиш, инновацион иқтисодиётнинг шаклланиши” устувор йўналишларига мувофиқ бажарилган.
Муаммонинг ўрганилганлик даражаси.
Алишер Навоий ижоди ва асарлари, шахсий фазилатлари, ўзи яшаган тарихий соцомаданий муҳитдаги ҳал қилувчи ўрни, давлат арбоби сифатидаги фаолияти, халқ оммаси билан алоқалари, Темурийлар давридаги илмий-ижодий муҳитни ривожлантиришдаги хизматлари ўрта асрлар мутафаккир олимлари ҳамда замондошлари томонидан кенг ўрганилган. Жумладан, Султон Ҳусайн Бойқаро, Шарафиддин Али Яздий, Абдураҳмон Жомий, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Хондамир, Мирхонд Зайнуддин Восифий, Содиқбек Содиқий, Абдураззоқ Самарқандий, Фасиҳ Ҳавофий, Муйиниддин Исфизорий, Низомиддин Шомий каби муаллифларни санаб ўтиш мумкин¹.
XX асрга келиб В.В. Бартольд, Е.Э. Бертельс, А.А. Семёнов, И. Султон, И. Мўминов, В. Зоҳидов, Н. Маллаев, В. Абдуллаев, М. Хайруллаев, Н. Комилов, М. Орипов, Ҳ. Алиқулов, И. Ҳаққул, С. Олим, О. Эргашев, С. Каримов, Б. Эралиев, М. Муҳиддинов, М.Т. Ойбек, А. Ҳайитметов, А. Қаюмов, И. Султонов, М. Қўшжонов, С. Ғаниева, С. Эркинов, Э. Рустамов, Т. Аҳмедов, П. Шамсиев, С. Айний, Ў. Сулаймон, Ш. Шомуҳамедов, А. Абдуқодиров, А. Рустамов² каби адабиётшунос, тилшунос, ҳуқуқшунос, файласуф олимлар Алишер Навоий ижодини чуқур тадқиқ этганлар. Уларнинг изланишларида Навоийнинг назмий ва насрий асарларининг текстологик таҳлили, Навоий яшаб ўтган социо-маданий муҳит, мутафаккирнинг туркий тиллар, хусусан, ўзбек тилига қўшган ҳиссаси очиб берилган. В. Зоҳидов, М. Хайруллаев, Х.Бобоев изланишларида мутафаккирнинг ижтимоий-сиёсий, фалсафий-ҳуқуқий ҳамда давлатчилик ғоялари дунёвийлик тамойили асосида таҳлил қилинган. Бу даврда амалга оширилган навоийшунослик тадқиқотларида асосан Марксистик методология етакчи ўрин тутганлиги туфайли улар ориенталистик хусусият касб этган. Хорижлик олимлардан Мария Сабтел, Николас Жерард Валмсли, Я. Экман, X.Дуда, Ж.Арагон, А. Куредда, Я. Рынка, Е.Хулч, А. Шиммель, X.X.Шаедер, И.Анжелика, Р.Роемер, Ф.Купрюли, Б.В.Тоган, X.Арасли тадқиқотларида Алишер Навоий ижодини ўрганишнинг методологик жиҳатлари таҳлил қилинган.
МДҲ олимларидан В.В.Бартольд, Е.З.Бертелъс, А.А.Семенов, Е.К.Конрад, А.Е.Веселовск, В. Ш Жирмунск, Е.Скосырев, Е.К.Сатпаева, Р. Русагаев, X.Сулейман, К.Султан, А. Катов ишларида Алишер Навоий асарларини матншунослик нуқтаи назаридан тиклаш, унинг ижодида тасаввуф ғояларининг акс этиши, мутафаккир ижоди ва сиёсий фаолиятининг темурийлар цивилизацияси тараққиётида тутган ўрни каби масалалар таҳлилига алоҳида диққат қаратилган.
Мустақиллик йилларида Алишер Навоий ижодий мероси ва фалсафаси А.Хайруллаев, Х.Алиқулов, Н.Комилов, Б.Эралиев, И.Ҳаққул, С. Олим, К.Муллахўжаева, Э.Очилов, А.Ўринбоев, И.К.Мирзаев, Д.Салоҳий, Ш.Сирожиддинов, М.Д.Пардаева, С.Ғаниева, А.Эркинов, З.Мамадалиева, Д.Юсупова, О.Давлатов, Т.Норов, Б.Туробов ва бошқалар томонидан таҳлил ва тадқиқ этилди. Мазкур даврда яратилган навоийшуносликка оид изланишларда янгича парадигмал ёндашув кузатилади. Жумладан, А.Эркиновнинг тадқиқотида Алишер Навоий асарлари ва қарашлари герменевтик методология асосида очиб берилган. Т.Норифнинг тадқиқотида эса Алишер Навоийнинг гуманистик қарашлари ижтимоий-фалсафий нуқтаи назардан таҳлил қилинади. Мамлакатимиз ва хорижда олиб борилган тадқиқотларнинг ўрганилганлик даражасини таҳлил этиш шуни кўрсатдики, уларда Алишер Навоий ижодидаги адолат категориясининг шаклланиши унга тасаввуф таълимотининг таъсири, мазкур тушунча мазмунини ташкил қилувчи ижтимоий-фалсафий тамойиллар ҳамда уларнинг янги Ўзбекистон шароитига трансформацияси алоҳида тадқиқот предмети сифатида олиб ўрганилмаган. Шуни назарда тутган ҳолда Алишер Навоий таълимотида адолат тушунчасининг ижтимоий-фалсафий тамойилларини фалсафий-тарихий ёндашув асосида тадқиқ этиш долзарб аҳамият касб этади.