Zbekiston respu blikasi xalq
Oqar suvlarning geologik ishi
Download 0.87 Mb. Pdf ko'rish
|
giologiya
Oqar suvlarning geologik ishi
Oqar suvlarning ishi yer yuzidagi suvning aylanma harakatidan vujudga kelgan yog’in sochin hisobiga bo’ladi. Yer yuziga tushgan yog’inlar, muz va boshqalar suvga aylanib, baland yerlardan pastga qarab oqadi. Bunda oqar suv yemirish ishini bajaradi va yemirilgan materiallarni oqizib ketadi. Oqar suvlar bajaradigan ish yer yuzining relyefiga ko’ra uchga bo’linadi: a) Vaqtincha o’zansiz oqar suvlarning ishi (yuvib, sidirib ketish); b) Vaktincha o’zanli oqar suvlarning ishi (jarlarning hosil bo’lishi); v) Doimiy o’zanli oqar suvlar-daryolarning ishi; Eroziya. Eroziya jarayoni asosan vaqtincha va doimiy oqar suvlarning jinslarni uyib, yuvib olib ketishidan iboratdir. Eroziya jarayoni gumit iqlimli viloyatlarda xukumronlik qiluvchi geologik jarayonlardan hisoblanadi. Taxminiy xisoblarga qaraganda yer yuzining 26% i eroziya ta'siri ostidadir. Tub jinslar xamma vaqt fizik va ximik nurash maxsulotlari bilan qoplangan bo’ladi, shuning uchun ular yomg’ir suvlarining ta'siriga bevosita duch kelmaydi. Yomg’ir suvlari tog’ jinslariga faqat qiya yon bag’irli yerlarda bevosita ta'sir qilishi mumkin. Ko’pincha yomg’ir va qor suvlari tog’ jinslariga ozmi ko’pmi ta'sir etib ularni ozmi ko’pmi yemiradi. Oqar suvlar tog’ jinslari va mineral zarrachalarini uzib, o’zi bilan oqizib ketadi. Yer yuzasi qancha qiya va tushayotgan suv qancha ko’p bo’lsa yuvish jarayoni shuncha kuchli bo’ladi. Yuvish jarayonining tezligi va xajmi tog’ jinslarining kimyoviy tarkibi va fizik xarakteriga xam bog’liq. Yumshoq va g’ovak tog’ jinslar tezroq, qatiq jinslar sekinroq yemiriladi. Download 0.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling