Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти “Криминалистика” кафедраси

Назарий билиш усуллари. 
 
Юқорида тўхталиб ўтганимиздек назарий билиш усуллари бу: 
- диалектик усул 
- умумий-илмий; 
- хусусий-илмий усуллардир. 
Шахсга таъсир этувчи психологик усуллар қуйидагилардан иборат:
- маълумот бериш (шароит яратиш, қўрқув холатни йўқотиш, оғзаки, ѐзма 
равишда, схема ва графиклар орқали); 
- қопқон ўйинлари орқали; 
- таъсир ўтказиш; 
- ишонтириш; 
- рефлексияни юзага келтириш (шахсий анализ қилиш, ўзи томонидан 
шахсий хулқ ва руҳий ҳолати устидан фикр юритиши, терговчи фикр 
юритаѐтган пайтида ўзини ҳаѐлан қонунбузарнинг ўрнига қўйиб кўриши)
- фикр юритиш вазифаларни қўйиш (ѐлғон кўрсатмалар давомида, керакли 
бўлган вазифаларни ўз вақтида терговчи томонидан қўйиши.) 
Суд психологик экспертиза усуллари тўғрисида биз батафсил кейинроқ 
тўхталиб ўтамиз. 
Суд-психологик экспертизаси турларига қуйидаги усуллар киради: 
- жиноий ишга тааллуқли бўлган маълумотларни психологик талқин 
қилиш усули; 
- анамнез (биографик) усули; 
- кузатиш ва табиий эксперимент усули; 
- шахсни индивидуал - психологик хусусиятларини ўрганиш инструментал 
усуллар. 
- психоанализ усули; 
- анкета усули; 
- суҳбат усули; 
- компьютер диагностика усули (тест орқали психограмма чиқариб 
берилади). 
Хулласа қилиб, турли психологик ва юриспруденцияга оид усуллар 
тизимли ѐндошиш орқали фаолият жараѐнининг асосий психологик 
қонуниятлари, ўзаро ҳамкорликни чуқур талқин қилиш, шахс структураси ва 
ҳуқуқий нормаларнинг тизимини ўрганиш ва уларга аниқ тавсиф беришга 
ѐрдам беради. 
 
 
 
 
 
 
 Мавзу - 3 
 

---

 Юридик меҳнат психологияси.