Zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va komunikatsiyalarini rivojlantirish

Kiber jinoyatchilik yirik global xavfga aylanib bormoqda.
Ayni vaqtda axborot chegera bilmas kuchga aylanib,u butun dunyo aholisini boshqarmoqda desak mubolag`a bo`lmaydi. Eng yirik global makonga aylangan internet nafaqat shaxsga, balki jamiyat va davlat xavfsizligiga daxl qiluvchi qurolga ham aylanib bormoqda .Mamlaka timizda har bir fuqaroning o`zi istagan axborotni olish va foydalanish huquqi qonun bilan kafolatlangan.Lekin ushbu imkoniyatlardan o`zining nopok maqsadi yo`lida foydalanayotgan shaxslar ham yo`q emas. Ular virtual olamda insonlar ongini zaharlash, o`zganing boyligiga ko`z tikish va shaxsning qadrqimmatini toptash bilan bog`liq harakatlarni sodir etib, jinoyatchilikka qo`l urmoqda. Aynan shu orqali globalizatsiya jarayoni hayotimizga “KIBERJINOYAT” tushunchasini olib kirdi. Kiber jinoyat virtual fazoda sodir etilayotgan jinoyat hisoblanib, u dunyoda sodir etilayotgan jinoyatlar orasida 4-pog`onada turadi. Ammo global tarmoqda jinoyarlarning yil sayin yangi turlari paydo bo`lmoqda. Bunga qarshi 2001-yil 23-noyabrda “kiberjinoyat to`g`risida”gi Bu dapesht konvensiyasi qabul qilindi. Hozirda ushbu konvensiyaga 40 ga yaqin davlatlar a`zo bo`lgan. Bundan tashqari, 2013-yil 17-yanvarda GAAGAda kiberjinoyatchilikka qarshi kurash bo`yicha Yevropa markazi rasman ochildi. Yurtimizda 2017-yilning may oyida O`zbekiston Respublikasi ||V Jinoyat qidiruv bosh boshqarmasi negizida “Axborot texnologiyalari sohasidagi jinoyatlarga qarshi kurashishni tashkillashtirish”bo`linmasi tashkil etildi. O`tgan vaqt davomida maskur bo`linma tomonidan axborot texnologiyalari bilan bog`liq jinoyatlarni oldini olish, aniqlash, qarshi kurashish va fosh etish bo`yicha bir qator ishlar amalga oshirildi.
Kiberjinoyatchilik tarqalish sabablari
Ehtiyot choralarini ko'rganlar, oqibatlariga xotirjamlik bilan qarashadi. Hisobotning IT javobgarligini sug'urtalash kabi tegishli sug'urta misolda tasvirlangan moliyaviy yo'qotishlarni qoplaydi. IT javobgarligini turli modullarni o'z ichiga olgan holda kengaytirish mumkin, ulardan biri kiber sug'urta. Bu kuchga kiradi
ma'lumotlar buzilgan taqdirda,
xakerlik va xizmat ko'rsatishni rad etish holatlarida
Kiber tovlamachilik.
Sug'urta kompaniyalari allaqachon bunday maxsus kiber siyosatni taklif qilayotgani, biz o'zgarganligimizni ko'rsatadi va bu bizni ko'p yillar davomida umidsizlikda saqlaydi

Hakkerlar
Xakerlar deb ham ataladigan kiberjinoyatchilar turli xil kiberjinoyatlarni amalga oshiradilar.
Kibеr o'g'rilardan himoyalanish uchun esa quyidagi bir nеcha qoidalarni eslatib o'tmoqchimiz:
1. Kompyutеrimizda litsеnziyali antivirus hamda ushbu antivirusning omborini tеz-tеz yangilab turish;
2. Agar sеrvеr kompyutеr bo'lsa, antivirus bilan bir qatorda, har xil juda ishonchli va kuchli brandmauеrlar o'rnatib qo'yish;
3. Maxfiy so'zlar (parol va kod)larimizni faqat so'z yoki harf emas, balki katta harflar hamda bir nеcha simvollardan tashkil qilish;
4. Hам sеrvеr, ham domеn uchun shaxsiy whois ma'lumotlariga ega bo'lishini ta'minlash;
XULOSA
Men mustaqil ishni tugatdim, uni yozish jarayonida mavzuga oid izlanishlarni amalga oshirdim. Xulosam shundan iboratki butun dunyoni boshqaruvchi bu internet yaxshi tarafidan ko`ra, yomon tarafi ko`proq va bu ham inson omili tomonidan amalga oshirilmoqda. Axborotni kiberjinoyatchilar qo`lida asrash, uni muxofaza qilish, tashqi va ichki buzib kirishlardan himoya qilish va hokazolar bugungi zamonaviy hayotimizning asl ko`rinishi shundan iborat.