Ўзбекистон республикаси давлат божхона қЎмитаси божхона институти
Download 1.28 Mb. Pdf ko'rish
|
ИҚТИСОДИЙ ПРОЦЕССУАЛ ҲУҚУҚИ умумий қисм oquv qollanma
|
12-1705/6245-сонли иш
4. Фуқаролик ишлари бўйича суднинг, иқтисодий суднинг ѐки чет давлат ваколатли судининг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори мавжуд бўлса, суд иш юритишни тугатади. Хусусий корхона (бундай буѐн матнда даъвогар деб юритилади) судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, МЧЖдан (бундай буѐн матнда жавобгар деб юритилади) 28,8 млн. сўм асосий қарз, 5,7 млн. сўм пеня ундиришни сўраган. Ишни кўриш жараѐнида даъвогар даъво талабига ўзгартириш киритиб, жавобгардан 40,8 млн. сўм зарар ва 8,2 млн. сўм пеня ундиришни сўраган. Биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан даъво қисман қаноатлантирилиб, даъвогар фойдасига жавобгардан 28,8 млн. сўм зарар ундирилган. Даъво талабининг қолган қисмини қаноатлантириш рад этилган. Апелляция инстанцияси судининг қарори билан ҳал қилув қарори ўзгаришсиз қолдирилган. Жавобгар Олий судга назорат шикояти билан мурожаат қилиб, суд ҳужжатларини бекор қилиб, даъво талабини қаноатлантиришни рад этишни ва иш юритишни тугатишни сўраган. Даъвогар вакили назорат шикоятига нисбатан эътирозларини билдириб, унга тегишли бўлган иккита транспорт воситаси жавобгар томонидан ишлатилганлиги факти туман ИИБ ҳузуридаги тергов бўлинмаси терговчисининг қарори билан ўз тасдиғини топганлиги, тергов жараѐнида жавобгар раҳбари ―МАЗ-555102-223‖ русумли автотранспорт воситаси учун 12 млн. сўмни нақд тўлаб беришни ўз зиммасига олган бўлса-да, тўлаб 154 бермаганлиги, ушбу даъво аризасида талаб қилинган сумманинг 28 млн. сўм зарар ва пеняни ундириш қисми суднинг бошқа иш доирасида кўриб чиқилиб рад этилган бўлса-да, терговчи ўз қарорида зарарни ундириш учун туманлараро судига мурожаат қилиш ҳуқуқини тушунтирганлиги сабабли судга мазкур даъво аризаси билан мурожаат қилганлигини билдириб, суд ҳужжатларини ўзгаришсиз қолдиришни сўраган. Ишдаги ҳужжатларга кўра, даъвогар ва жавобгар ўртасида 2 та автотранспорт воситаларини ижарага бериш тўғрисида ижара шартномаси тузилган. Даъвогарнинг жавобгарга 28,8 млн. сўмлик хизмат кўрсатганлиги 2-сонли ҳисоб-фактурада (14,4 млн. сўм) ҳамда 1-сонли ҳисоб-фактурада (14,4 млн. сўм) қайд этилган. Мазкур қарздорлик юзасидан тўлов амалга оширилмаганлиги сабабли даъвогар хўжалик судига даъво аризаси билан мурожаат қилиб, жавобгардан 28,8 млн. сўм асосий қарз ва 14,4 млн. сўм пеня ундиришни сўраган. Аммо даъвогар айни шу масалада илгари ҳам иқтисодий судга мурожаат этган бўлиб, ушбу ҳолатга судлар томонидан эътибор қаратилмаган. Яъни аввалроқ даъвогар судга даъво аризаси билан мурожаат қилиб, жавобгардан асоссиз орттирилган 20 млн. сўм бойлик (тежалган пул), 7,7 млн. сўм зарар, 14,4 млн. сўм пеня ундиришни сўраган. Мазкур даъво аризасига асосан қўзғатилган иш бўйича ҳал қилув қарори қабул қилингунга қадар даъвогар судга қўшимча даъво аризаси билан мурожаат қилиб, жавобгардан 28 млн. сўм зарарни ундиришни сўраган. Биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарори билан даъвогарнинг даъво аризаси қисман қаноатлантирилиб, жавобгардан даъвогар фойдасига 28 млн. сўм зарар ундирилган, даъвонинг асоссиз орттирилган 20 млн. сўм бойликни (тежалган пул) ундириш қисми бўйича иш юритиш тугатилган, даъвонинг қолган қисмини қаноатлантириш рад этилган. Апелляция инстанцияси судининг қарори билан ҳал қилув қарори ўзгаришсиз қолдирилган бўлса, кассация инстанцияси судининг қарори билан суд ҳужжатлари бекор қилиниб, даъво талабини қаноатлантириш рад этилган. Бундан кўриниб турибдики, даъвогар иқтисодий судга айни бир талаб юзасидан 2 марта мурожаат этган бўлиб, суднинг ушбу масалада 2 та қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори мавжуд. Қонунчиликда эса ушбу ҳолатга йўл қўйилмайди. Жумладан, ИПК 110-моддасининг 2-бандига кўра, фуқаролик ишлари бўйича суднинг, иқтисодий суднинг ѐки чет давлат ваколатли судининг айни бир шахслар ўртасидаги, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича низо юзасидан қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори мавжуд бўлса, иш юритиш тугатилиши белгиланган. Шу сабабли судлов ҳайъатининг қарори билан суд ҳужжатлари бекор қилиниб, даъво талабининг 28 млн. сўм зарар ва 8,2 млн. сўм пеня ундириш қисми бўйича иш юритиш тугатилган, 12,8 млн. сўм зарар ундириш қисми ўз исботини топмаганлиги сабабли рад қилинган. |
