Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги ўкувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш ва психологик-педагогик республика ташхис маркази

Иккинчи усул: Гуруҳга асосий қоидаларни мустақил равишда ишлаб чиқишни таклиф этинг. Масалан, Микрофон қонунини юмористик “Сўз эркинлиги” деб аташ мумкин.
Учинчи усул: Бу аввал тренингда иштирок этганлар учун бўлиб, бунда иштирокчиларга тренинг қоидалари ва қонунларини ўзлари ишлаб чиқишлари таклиф этилади.
- Ҳар бир қоида барча иштирокчилар томонидан қабул қилиниши ва маъқулланиши керак.
- Қоидаларга амал қилиниши муддати 1 соат, 3 соат ёки тренинг кунига бўлиши мумкин.
- Тренер қоидалар қабул қилинаётганда ҳар бир қатнашчи муҳокамада иштирок этишига, ўз фикрини баён этишига эътибор бериши керак.
- Гуруҳда тренинг қоидаларини тақдим этиш усуллари кўп бўлиб, ўзингиз бошқа вариантларни ўйлаб топишингиз ва уларни қўллашингиз мумкин.
- Мисол тариқасида тренинг қонунлари бўйича гуруҳ ишини фаоллаштиришнинг бир неча усулларини келтирамиз.
1. Бошловчи қатнашчиларга олдиндан варақларга ёзиб тайёрлаб қўйилган қоидаларни таклиф этади. Ҳар бир иштирокчи биттадан варақни тортиб, уни ўқиб беради. Шундан сўнг бу қоида муҳокама этилади ва тренер бу қоида нима учун кераклиги ва нимани англатишини тушунтириб беради. Агар барча иштирокчилар бу қонунни маъқуллашса, у ҳолда у тренинг Қонуни деб қабул қилинади.

14
2. 5-6 ёшли болалар билан тренинг ўтказилганда бу қоидаларни ўйин тариқасида таклиф этиш мумкин. Ўйинимиз қизиқарли бўлиши учун 5 та қоидани ёдда сақлашимиз керак:

1) ўйинни ҳамма бирга бошлаши; 2) навбат билан жавоб бериш;
3) фаол иштирок этиш, вазифаларни бажариш; 4) ҳаммани исми билан аташ;
5) бир-бирини устидан кулмаслик.
Бошловчи жумлани бошлайди, болалар давом эттирадилар. Бунда кичкина коптокчадан фойдаланиш мумкин, яъни копток бирор бир иштирокчига узатилади ва у қоидани айтиши керак бўлади. Лекин копток билан ўйин биринчи тренинг машғулотида эмас, балки кейингиларида қоидаларни такрорлаш учун қўлланилади.
Ташкилий қисм. Ташкилий қисмнинг асосий жиҳатлари.
Тренер биринчи навбатда нима ҳақда ўйлаши лозим? Энг аввало мавжуд гуруҳнинг мотивацияси, гуруҳдаги ҳар бир иштирокчининг мотивлари ҳақида (онгли ҳолдами ёки онг ости ҳолатидами) билишга ҳаракат қилиши лозим.
Тренингни биринчи куни иштирокчиларнинг жойлашуви билан бошланади.
Тренернинг ўзи стулларни доира шаклида қўйишга бошлайди, гуруҳ эса унга ёрдам беради. Шу ҳолатнинг ўзидаёқ иштирокчилар ҳақида дастлабки маълумотни олиш мумкин: кимдир фаол ёрдам беради - столларни четга суради, бир йўла бир нечта стул кўтаради, тез-тез ҳаракат қилади, кимдир бошқаларнинг ҳаракатини шунчаки кузатиб тураверади, баъзилар ўзини гўёки нимадир билан банддек кўрсатиб тураверади.