Zbekiston respublikasi madanyat vazirligi

TANBURDA IJRO ETISH HOLATLA

Tanburni o‘tirgan holda ushlash holati

Tanburni turgan, satoni o‘tirgan holda ushlash holati

Noxun o‘ng qo‘lning ko‘rsatkich barmog‘iga taqiladi
TANBURNI TUZILISHI

IZOX.Akademik yonalishdagi asarlar ijro qilish uchun tanburning temperatsiyalangan yani faqat yarim tonli pardalardan iborat bo’lgan xramatik turi ishlatiladi.


Tanbur cholg’usi ijrochilikga xos zarblar
Tanbur ijrochiligida noxun orkali xosil qilinadigan oddiy va murakkab bo’lgan zarblar bir necha xildan iborat.
An’anaviy musiqa ijrochiligida chertib chalinadigan torli (tanbur, rubob, ud, dutor) ; cholgularga xos bo’lgan zarblarning asosiy to’kkiz xili xaqida tushuncha bermoqchimiz. ! Bular: yakka zarb, qo’sh zarb, zarbi parron | (uchma zarb), pirrang, bilak zarb, rez, kalta rez, teskari zarb, ufor zarb.
Mazkur zarblar uchun uslubiy tushunchalar bilan birga mashqlar berib o’tishdan maqrsad, yosh tanburchi sozandalarni chap va o’ng qo’l barmoklari aplikaturalarini musiqiy asarlar ijro etish oldidan jonlantirish va tavsiya etilayotgan kuylarning pardalariga ko’nikma xosil qildirish. Berilayotgan mashqlar oddiydan murakkabga tomon yo’naltirilgan. Bunda ushbu notaga olingan kuylarning tovushqator (lad)lari asos qilib olingan. Bu borada mashqlarni bajarish, ijro etmoqchi bo’lgan xar bir asarimizni tovushqatori, barmoqlarni pardalardagi bosilishi va xarakatlarini yanada puxtaroq, bo’lishligini ta’minlaydi desak also mubolag’a emas.
Yakka zarb - tanburda tovush chiqarishning eng oddiy va birlamchi usulidir. Yakka zarb cholg’u ijrochiligining asosiy poydevori xisob- lanadi. Yakka zarb noxunni torlarda pastga yoki yuqoriga bir zarb urish bilan xosil qilinadi. Noxunni pastga urish - nota ustiga P belgisi, pastdan yukoriga urish esa V belgisi bilan ifodalanadi.
Mashq "Qo’shchinor" nomli o’zbek xalq kuyining tovushqator (lad)i asosida tavsiya etiladi. Yakka va qo’sh zarblar uchun xar bir maqom (Buzruk, Rost, Navo, Dugoh, Segoh, Iroq)ni tovushqatorlari asosida turli xildagi o’lchovlarda mashqlar bajarilishi mumkin. Bu kabi mashqlarni yosh sozandalarga tavsiya etishda mutaxassis o’qituvchilarning ijodiy yondashishlari maqsadga muvofiqdir.