Zbekiston respublikasi madanyat vazirligi

FOYDALANISH
Yaqin yillardan boshlab akademik yo’nalishda o’quvchilar tayyorlash ishlari boshlangan bir paytda tanbur cholg’usi uchun darsliklar ,adabiyotlar, uslubiy qo’llanmalar ,xattoki mashqlar to’plami xam mavjud emas.Shu sababli xozirgi davrda yashayotgan ilg’or ijodkor o’qituvchilarning zimmasida tanbur cholg’usi ijrochiligida shogirdlar tayyorlash uchun ,fan dasturlari talablari darajasida turli mashqlar ,asarlar yozib,tanbur cholg’usini o’rgatish O’rta maxsus kasb xunar talimi xamda musiqaga ixtisoslashgan akademik litseylar, oliy talim muassasalari talimi tizimiga kiritilgan .Tanbur cholg’usi aslida an’anaviy cholg’umiz xisoblanadi. Zamonlar o’tgani sayin ,bu cholg’uning xam ijro imkonyatlarini kengaytirish ishlari olib borilgan.Bunda XX asrning 1-yarmida xalq cholg’ularini takomillashtirish ,yani temperatsiyalangan 12 pardaga moslab ,ko’p ovozli musiqa na’munalarini ijro qilish maqsadida XRAMATIK tanbur ko’rinishi yaratilgan.Tanbur milliy cholg’u bo’lganligi uchun bu asbobda o’qib o’rganayotgan o’quvchilar albatda xalq musiqasi na’munalaridan boxabar bo’lmasligi mumkin emas albatda . Tanovorni ,Ushshoqni bilmaydigan va chamaydigan cholg’uchi o’zbek sozandalari orasida bo’lmasa kerak.Shuning uchun boshidan boshlab biz shogirdlarimiz birinchi kursga kelganidan boshlab,xalq kuylari na’munalari tarixini ,kimlar ijro qilganligini,eslatib uqtirib borishimiz kerak deb o’ylayman shaxsan.Shu nuqtai nazardan o’quvchilarimizga bir necha marta dars jarayonida ,magnit tasmada yoki mustaqil ish sifatida berib qulog’iga singdirib borishimiz lozim.Quyidagi mashqlarni o’quvchilarga tavsiya etyapman,xususan
«Tanovar» » kuyi asosida

Xalqimizning qon –qoniga singib ketgan bu asarning o’nlab ko’rinishlar bizgacha yetib kelgan. Masalan : “Qo’qoncha tanovar” ,”Yovvoyi tanovor” va x.k.Ustoz sozanda bastakorlar asarning turli cholg’ularda ijro qilish uchun ,cholg’ular imkonyatlari inobatga olingan xolda turlicha melizmlar bilan boyitib notaga olganlar.Qaysidur cholg’u ijrochilari ijrolar davomida cholg’u imkonyatlarida moxirona foydalanib kuyni yanada boyitib borganlar.Biz dars jarayonida qo’llaydigan ko’rinishi Turg’un Alimatov ijrosida yangragan ko’rinishi asosida bo’ladi.

«Dilxiroj» » kuyi asosida:

«Aliqambar» » kuyi asosida

«Chapandoz» kuyi asosida

«Gardun» » kuyi asosida

An’anaviy va Akademik yo’nalishda ijro etish uchun maqomlardan, o‘zbek xalq kuylaridan, bastakorlar va jaxon kompozitorlari yaratgan asarlardan ayrimlarining nomlari kiritildi.

D.Zokirov “Ey Sabo”
X.A.Rasulov “Guluzorim”
Q.Ibragim .F.Alimov qayta ishlagan “Kun va Tun”dan parcha
M.Bafoyev tanbur va simfonik orkestr uchun yaratgan “Konsert”
I.Brams “Vengercha rapsodya”№ 5
A.Vivaldening “A moll”, “G dur” konsertlari
M.De Falyaning “Ispancha raqs”
I.S. Bax “Konsert” C dur 1-2-3-qism
A.Vivalde -Konsert “G dur”
Xorazm xalq kuyi “Qora dali” S.Xayitboyev qayta ishlagan
Doni Zokirov “Ko’rmadim”
Doni Zokirov “Jazoir” O.Nazarov moslashtirgan
V.Motsart “Kichik serenada” “Rondo”
O.Riding “Konsert” G dur va H moll
Xalq kuyi Bilakuzuk