Ўзбекистон республикаси нефтгазли вилоятлари. Бухоро хива нефтгазли вилояти таянч сузлар


Download 1.42 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/11
Sana28.12.2022
Hajmi1.42 Mb.
#1011558
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
ЎЗБЕКИСТОН Республикаси НЕФТГАЗЛИ ВИЛОЯТЛАРИ 3-лекция.docx-1

Юкори келловей – оксфорд куйи келловей жинсларига катта калинликдаги карбонат ёткизиклари 
мувофик ётади. Ушбу тахламнинг ёши кесимнинг турли кисмида топилган органик колдиклар оркали 
аникланган (дарганата, Уртабулок, Кимеридж ва бошкалар). Петрографик таркибига кура Хисор 
тогининг жануби гарбий этаклари кесимига ухшайди. Кесимда келловей оксфорд ёшли органик 
колдикнинг борлиги ушбу тахламни юра тартибнинг юкори булимига киргизишга имкон берди. Карбонат 
формациясини тулик кесими Чорджуй поганаси майдонларида булиб унинг калинлиги гохида 450 ва 
ундан ортик метр (Уртабулок №5 кудук) Айрим районларда кабонат катламнинг калинлиги Бухоро 
поганасидан хам кичик. Масалан Муборак кутарилмасидан жанубда жойлашган Култак майдонид унинг 
калинлиги 180-240м ортади. Уртабулок майдонида кесимнинг остки кисми (70-80м) петрографик 
таркибига кура Култок кесими билан яхши богланади, юкорига томон фаркланади. 
Бу ерда органоген – чакик детритли тахлам (30-40м) ажралади, кесим юкорисида сув ут катламчали 
доомитли охактош билан алмашилади. Стратиграфик юкорида калин каралли охактош катлами (10-270м 
№24 кудук) ётади. Кабонат формацияси кесими 70м ли сувутли ва сувут чакик гилли охактош тахлили 
(юкорида тук кулранг сланец) билан якунланади. Катламнинг калинлиги 230м дан (№3 кудук0 450м (№5 
кудук) гача узгаради. 
Келтирилган далилларга кура ушбу районда карбонат формациясининг биринчи кесим тури мавжуд 
(Бегметов, Бабаев 1971). Учкирда куйи келловей терриген ёткизиклари устида кулранг, юкори кисмида 
эса юпка кумтош ва кумли гил катламчали охактош ётади. Охактошда ок ва пушти доломит катламчаси 
учрайди. 


Охактош калинлиги чкирда 320м, Аладагирда (№ 1 кудук) 180м дан ошмайди, Газли ва Коракирда 
50м гача кискаради. 
Терриген жинслар каби охактошлар хам шимолий йуналишда кийикланади. Корачукур, Сариктош, 
жанубий ва шимолий Муборакда карбонат формациясининг урта кисмида корал ва брахиопая колдикли 
бурсифат (бушок) охактош учрайди. 
Калинлиги 128-154м (Саталантепа, Жаркок), 230-265м (Корабаир, шимолий Муборак), Шурчи 
майдонида эса 53-91м гача кискаради. 
Улар кумли – алевролит жинслардан иборат. Саритош майдонида унинг калинлиги 178м дан 57 м 
гача узгаради. 
Киммеридж – титон Чаурдак свитасининг гипс ангидрит ёткизиклари шимолий районлардан ташкари 
(Султонзанжир, Мешекли, Газли ва бошкалар) хамма кидирув кудукларида очилган эваорит 
формациясининг тулик кесими Чорджуй поганасининг майдонларида очилган. Унинг калинлиги 700-
1000м. Кумтош (900м гача), Зеварди (500-780м) ва Уртабулок (690м гача) майдонлари кесими аник ; 
кисмга булинади. Бу ерда пастдан юпка охактош катламчали остки ангидрит тахлами ётади. 
Стратиграфик юкорида линзасимон катламчали остки туз тахлами жойлашган Култак майдонида унинг 
калинлиги 100-380 м, Уртабулокда эса 30 (№11 кудук) –150 м (№3 кудук) хожи-камдим майдонида у 
кесимдан тушиб колади, айрим холларда унинг калинлиги 27 м. 
Юкорида туз катламчали ангидрит ётади, у урта ангидрит деб аталади. 
Култак майдонида унинг калинлиги 30-100м, Памукда эса 120 (№13 кудук) –180 м (№2 кудук) 
Уртабулокда унинг калинлиги 80 м га етади(№3 кудук). Тузим гумбазида камаяди 15-20 м (№24 , №28 
кудук). 
Юкорида катта калинликдаги ангидрит катламчали устки туз тахлами ётади. Култак майдонида 
унинг калинлиги 320-590 м, Палукда 550 (№13 кудук)-620 (№2 кудук), Уртабулокда 220 (№24,28 кудук) –
320 м (№13 кудук) Хожи кадимда 0-40 м. 
Туз-ангидрит формацияси кесими кизил гил катламчали устки ангидрит тахлами билан аникланади. 
Унинг умумий калинлиги биринчи ун метрдан (Култак, Уртабулок) –300-400 м гача (Помук №13, 
Уртабулок «6 кудук). 


Туз-ангидрит формациясида туртта тахлам Зеварди, Денгизкул , Хаузак майдонларида хам аник 
ажралади. 
Бухоро погонасида эвопорит формациясини кесими бошка турда, хамда унинг калинлиги кескин 
узгаради. 
Корабаир майдонида кесимнинг остки кисми (25,5 м) булиб кулранг ва кунгир-кулранг гил 
кушимчали ангидрит хамда кукиш кулранг, гилли, кумли охактошнинг кайталашидан иборат. 
Бур ёткизиклари.Гарбий Узбекистоннинг текис худудларида бур ёткизиклари кесимида неокомант, 
остки альб, урта-устки альб, селомал, остки-устки турон яруслари ва селон ярус усти ёткизиклари 
ажратилади. Айрим кесимларда фауна маълумотлари буйича готерив, баррем, апт ва сенонинг айрим 
яруслари ажратилади. Остки булимнинг тулик кесими чоржуй погонасида жойлашган кидирув 
майдонларининг кудукларида очилган булиб (камаши, Памук, Кумтан, Уртабулок, Кабакли ва бошкалар) 
унинг умумий зюмдан (Памук) 585 м га (Култак) етади. 
Вилоятнинг деярли хамма районларида ёткизикларнинг ости кулранг ёки пуштисимон-кулранг майда 
ва урта заррали кумтош билан бошланиб, кесим юкорисда кулранг, зич алевролит, кумтош, чагиртош 
катламчали гил билан алмашинади. Кумтошлар асосан охактошли шагалтош катламчали (Муборак, 
Шурчи, Кароиз ва бошкалар) гохида йирик заррали (Пролетаробод, таркок ва бошкалар) жанубий 
районларда (Култак, Уртабулок, Доехотил ва бошкалар) XII махсулдор катламнинг кумтошлари кам 
дагал таркибли. Бу ерда унинг калинлиги хам ортади. Бухоро погонаси майдонларида унинг калинлиги 45 
м дан (Корахитой)70 м гача ( Хожихайрам), жанубий йкналишда эса 87-120 м гача (Култак, Оккум ва 
бошкалар) узгаради. 
Карабил свитасининг гилидан юкоридаги кумли-алевролитли катламида XIV ва XIII махсулдор 
горизонт ажратилади. 
Альб ёткизиклари. Таъриф берилган катлам юкорисида стратиграфик кулранг, кукимтир-кулранг, тук 
кулранг кучли гипсланган, ёгли жуда каттик, кумтош, алевролит, чагиртош катламчали гил ётади. Бу 
катлам кесимнинг ер устига чикиб колган ерларида хамда керн буйича аник ажралади. Шимолий 
пунктларда ушбу катламнинг калинлиги биринчи ун метрдан ошмаси жанубда эса 100 ва ундан ортик 
метрга етади. Касантау ва бошкалар юкорида булинмаган Урта ва устки альб ёткизиклари етади. Улар 
тук кулранг ва кукимтир кулранг алевролитлиги, кулранг майда ва урта заррали кумтош хамда охактош-


чиганоктошларнинг кайталашишидан иборат калин катламдан иборат. Уртабулоуда альб 
ёткизикларининг калинлиги 220 м, Денгизкулда 260 м, газлида 210-230 м, Саритошда 182 м, окжарда 
150-190 м, Караизда 150 м таъриф берилган ёткизикларда хамма майдонда XI а ва XI махсулдор горизонт 
ажратилади. Охиргисини усти буйича бур тартибининг остки ва устки булим чегараси утказилади. 
Курилаётган вилоятнинг чекка уисмларида сеноман ёткизиклари ер устига чиккан (Караиз, Киркбулок ва 
бошкалар) текис ерларда эса купчилик кудукларда очилган. Карши кутарилмасида (Кунгирот) сеноман 
ёткзиклари ер юзига чикиб колган. 
Сеноман ёткизиклари асосан уч кисмдан иборат булиб, урта кисми кумтош ва алевролитдан ташкил 
топган IX ва X горизонтни ажратиб турувчи кукимтир кулранг , алевролитли гилдан (10-40 м) иборат. 
Газли ва Дарганота кутарилмаларида калинлиги 360 м га етади. Муборак кутарилмасида сеноман 
ёткизикларининг калинлиги 240 м га, Денгизкул кутарилмасида эса 300 м га етади (Култак, Уртабулок). 
Юкорида ётувчи устки турон ёткизиклари литологик жихатдан кзгармас охактош, мергел, 
чигохактош катламчали кум гилли бирикмадан иборат. Жисмнинг ранги асосан кукимтир кулранг, сарик 
гохида кизил рангли кум гилли катламча учрайди. 
Гил ва кум-гилли жинсларда гипс катламчаси кумирга айланган усимлик колдиги, фаут колдиги 
учрайди. Бухоро погонасининг кидирув майдонларида турон ёткизикларининг умумий калинлиги 180-
550 м, чоржуй поганасида эса 420 м га етади (Култак, Памук). 
Сенон ёткизикларининг тулик кесими кунгуртау ва Касантау очилмаларида, вилоят чеккаларида 
(Караиз, Киркбулок, Азкамар) Амударё куйисида (Козшабулок, Лишекли, Султонсанжар ва бошкалар) 
кисман Когон газли ва Кабанли кутарилмаларида хамда худудни ёпик районларида купчилик кудукларда 
очилган. 
Улар умумий калинлиги 187 м булган кукимтир-кулранг гил, алевролит, саригиш-жигарранг ва 
кулранг майда ва урта заррали кумтош –чиганоктошларнинг кат-катламидан иборат. Калинлиги 12 м дан 
(Кушабулок) 54 м гача (Мешекли, Султон санжар). Бухоро-Хива вилоятдаги кидирув майдонларида 
кудуклардаги тери материаллари маълумотига кура ёткизиклар асосан катта калинликдаги майда ва Урта 
заррали кум ва кумтош, алевролит, мергел охактош, доломит ва чиганоктошдан иборат жинсларда кум-
гилли ва карбонатли кушимчалар, гохида гил катламчалари, шагал, кварц, кремний кушимчалари фауна 
ва усимлик уолдиулари учрайди. Жинслар кулранг, баъзида тук кулранг, хаворангсимон-кулранг, кунгир 


кулранг, кисман оч пушти ва кизил, жанубда (чоржуй поганаси) кесим асосан гилли хусусиятга эга, 
шимолда асосий жинслар кум-алевритли сенон ёткизикларининг катта калинлиги Денчучул (470 м), 
Оккум (460 м) Жанубий, Шимолий Муборак, Коракум (344-425 м). Шундай калинлик Кандим, 
Кулбешкок, Култак майдонларида хам кузатилади. 

Download 1.42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling