Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги термиз давлат университети

Yigirish korxonasida iplar ishlab chiqarish jarayonining umumiy sxemasi
Yigirish korxonasida ip ishlab chiqarish uch bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqich-shaklsiz tolali massa, pilta. Ikkinchi bosqich-pilik olish. Uchinchi bosqich-ip olish.
Birinchi bosqich-titish, aralashtirish, tozalash (savash), tarash, cho‘zish va qo‘shishdan iborat. Mahsulot mayda bo‘laklarga bo‘linib va xajmi kichrayib, chiqindi va iflosliklaridan tozalanib, ingichka qilib tolalarni yo‘nalishini taribga solib (parallel) qilib, mahsulot olish.
Ikkinchi bosqich-cho‘zish, pishitish va o‘rash jarayonlaridan iborat yarim mahsulot (pilta) cho‘zish asboblarida cho‘zish natijasida ingichkalanib, mustahkamligini oshirish uchun buramlar berib, pishitilib va g‘altaklarga o‘raladi. Bu bosqich pilik jihozlarida bajariladi.
Uchinchi bosqich-cho‘zish, pishitish va o‘rash jarayonidan iborat. Pilikni ma’lum yo‘g‘onlik darajasiga cho‘zib, pishitib, ip olib va naychalarga o‘rashdan iborat.
Yigirish tizimlari
Tanlangan mashina va mexanizmlar hamda ularda bajarilayotgan jarayonlar birgalikda yigirish tizimi deb ataladi. Yigirish tizimida yigirilayotgan ipning yo‘g‘onligiga (nomeriga), ya’ni tekstiga, turiga, nima uchun ishlatilishiga, ip olinadigan tolali materiallarning asosiy xossalariga (uzunligi, ingichkaligi, pishig‘ligiga va hakozo) qarab tanlanadi. Ip asosan to‘rtta yigirish tizimida: (karda) oddiy, qayta tarash mashinasiz, qayta tarash va apparat tizimlarida yigiriladi.
Tolali materiallarni yigirish sistemasi, qo‘llaniladigan tarash usullariga va ingichkalashtirish usullariga ham bog‘liqdir. Amalda tarashning ikki xil usuli ishlatiladi: kardali va qayta tarash usullari.
1-usul. SHlyapkali tarash mashinasida, asosan paxta tolalari erkin holatda bosh baraban bilan shlyapkalarni ignali sirtlarini orasida tezliklari har xil bo‘lishi tufayli tarash hosil bo‘ladi, katta barabanning tezligi shlyapkaga nisbatan bir necha marta tez aylanadi. SHlyapkali tarash mashinasining ishchi a’zolari elastik ignali lenta va arrasimon (SMPL) garnituralar bilan qoplangan.
2-usul. Qayta tarash mashinasida qisqichlar yordamida qisilib turgan tolalar tutamini taroqlar bilan tarashdan iborat.
Kalta tolalarni taraydi, uzun tolalar esa qisqichlarning orasida qisilib qoladi.
Mahsulotlarni ingichkalashtirishning ham ikki xil, ya’ni chuzish va bo‘lish usullari bor.

• CHo‘zish usulida tolalarda o‘zaro siljish natijasida o‘rni o‘zgaradi, tolalarni oldi va orqa uchlari to‘grilanadi va bir-birlariga nisbatan parallel joylashib, mahsulot cho‘zilib, uzunligi oshib, ingichkalanadi, ya’ni

2. Bo‘lish usulida esa, tarash mashipasidan chiqqan taramlarpi, ensiz ingichka taramlarga b%shb, mahsulotni ingichkalashtiradi.