Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 3

асосий параметрлари 
 
№ 
Молиялаштириш 
манбаларининг 
номлари 
2010 йилги 
прогноз, млрд. 
сўм 
Жамига 
нисбатан 
фоизда 
Капитал қўйилмалар, жами 
18220,3 
100 
1. 
Марказлаштирилган инвестициялар 
3819,8 
20,9 
2.
Номарказлаштирилган инвестициялар 
14400,5 
79,1 
2.1. Корхоналар маблағлари 
7777,7 
42,7 
2.2. Тижорат банклари кредитлари 
1530,0 
8,4 
2.2.1 Шу жумладан, АТБ «Қишлоқ қурилиш 
банк»ининг имтиёзли кредитлари 
256,3 
1,4 
2.3. Тўғридан тўғри хорижий инвестициялар в 
кредитлар 
3876,8 
21,2 
2.4. Аҳоли маблағлари 
1216,0 
6,6 
Манба: Ўзбекистон 
Республикаси 
Президентининг 1213-сонли «Ўзбекистон 
Республикасининг 2010 йилга инвестицион дастури ҳақида»ги Қарори. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 19 ноябрдаги 
4010-сонли «Иқтисодий ночор корхоналарни тижорат банкларига сотиш 
тўғрисидаги тартибни тасдиқлаш тўғрисида»ги Фармойиши билан 
иқтисодий ночор корхоналарнинг молиявий қобилиятини тиклаш бўйича 
бир қатор имтиёзлар (кўмаклар) берилган. 
Юқорида қайд этилган меъёрий ҳужжат орқали тижорат банкларига 
ҳам муайян имкониятлар берилган. Жумладан: 
- банкрот корхона негизида устав жамғармаси 100 фоизгача бўлган 
янги корхона ташкил этиш; 
- банкрот корхонанинг тугатилиши муносабати билан унга аввал 
берилган, қопланмаган кредитини, шу жумладан Ҳукумат кафолати билан 
берилган кредит суммасини банк кенгашининг қарори билан ҳисобдан 
чиқариш; 
- банкрот корхона учун малакали бошқарув компаниясини тузиш ва 
жалб қилиш; 
- банкрот корхонани тугатиш баҳосида сотиб олиб, унинг фаолиятини 
тиклаб, қайтадан бозор баҳосида сотиш ва ҳ.к. 
Айни 
пайтда 
мазкур 
жараённинг 
самарадорлигини 
ва 
таъсирчанлигини таъминлаш мақсадида тижорат банклари балансига 
ўтказилган банкрот корхоналарни тиклаш, техник ва технологик 
модернизация қилиш ва ишлаб чиқаришни қайта қуроллантириш, зарур 

---

144 
бўлганда корхонани тўлиқ реконструкция қилиш орқали фаолият 
йўналишини ўзгартириш, стратегик ҳамкорлик ва инвесторларни жалб 
қилишни назарда тутувчи бизнес-режаларни ишлаб чиқиш белгиланган. 
Тижорат банкларининг ликвидлигини тартибга солган ҳолда, 2009 
йилда белгиланган макроиқтисодий кўрсаткичларга эришиш, шунингдек, 
миллий валютанинг барқарорлигини таъминлаш мақсадида Марказий банк 
тасарруфида бўлган барча бозор дастакларини қўллаш кўламини 
кенгайтирди. 
Банк тизими ликвидлигини тартибга солиш дастаги сифатида 2009 йил 
давомида Марказий банк томонидан мунтазам равишда кенг қўлланилди. 
Шунингдек, Молия вазирлиги томонидан муомалага чиқарилган Давлат 
ўрта муддатли облигациялари ва Марказий банкнинг облигациялари билан 
бирламчи ва иккиламчи бозорларда олди-сотди операциялари амалга 
оширилиб борилди. 
Юқоридагиларни ҳисобга олган ҳолда Марказий банк бошқаруви 
асосида банк тизимида бир қанча амалий ишлар олиб борилди.
Банклар 
капиталлашув 
даражасининг, банк 
ликвидлигининг 
оширилиши пировардида уларнинг молиявий барқарорлигини таъминлаш 
учун мустаҳкам замин яратади. Шу билан биргаликда кенг кўламли 
ислоҳотларни амалга оширишда банкларнинг инвестиция кредитлари 
орқали иштирокини таъминлашни фаоллаштиришда уларнинг барқарор 
ресурс базасини шакллантириб беради.
Ўзсаноатқурилишбанк, Микрокредитбанк, Халқ банки, Агро банк, 
Асака банки ва Қишлоқ қурилиш банки устав капиталларига давлат 
маблағлари йўналтирилди. Натижада 2009 йилнинг ўзида тижорат 
банкларининг низом капитали 43 фоизга ошди ва бу ўз навбатида банк 
капиталларини халқаро тартибга солишининг Базель-2 стандартлари 
бўйича бегиланган меъёрдан банкларимизнинг капиталларини етарлилик 
даражаси 3 мартадан кўпроқни ташкил қилди. Сўнгги икки йилда тижорат 
банкларининг умумий капитали 2 баробар кўпайди ва бугунги кунда 3 
трлн. сўмдан ошиб кетди. 
Инвестициялашнинг узоқ муддатли ресурс базасини мустаҳкамлаш, 
шунингдек жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози оқибатларини бартараф 
этиш мақсадида тижорат банкларининг капиталлашув даражасини янада 
ошириш мақсад қилиб қўйилган эди. Бу борада, 2009 йил давомида 
тижорат банклари томонидан жами 489,2 млрд. сўмлик 13 та қўшимча 
акциялар эмиссияси амалга оширилди (6.5.2-расм). Бу кўрсаткич 2008 
йилга нисбатан 212,8 млрд. сўм ёки деярли 77 фоизга ошган. Гарчи 
акциялар эмиссияси сони 21 тадан 13 тага камайган бўлсада, умумий 
эмиссиялар ҳажмининг ошиши ҳисобига ўртача эмиссия ҳажми 13,2 млрд. 
сўмдан 37,6 млрд. сўмга ўсди. 
Ўзбекистон Республикаси тижорат банклари учун 2009 йил ўзига хос 
ислоҳотлар ва ўзгаришларга бой бўлди. Бунда республика тижорат 

---

145 
банкларининг барқарорлигини таъминлаш ва молиявий инқирозга қарши 
курашиш борасида мамлакатимиз Президенти томонидан қабул қилинган 
қарор ва 2009-2012 йилларга мўлжалланган Инқирозга қарши чоралар 
Давлат дастури муҳим аҳамият касб этди.