Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги

Тадқиқот методи ва методологияси
Билиш инсон фаолиятини бир тури сифатида. Фаолият ва усул тушунчалари. Усулдан фойдаланишнинг ижобий натижалари.
Изланиш объекти ва усул. Усулнинг объектив ва субъектив жиҳатлари. Г.Галилей ва Р.Декарт ишлаб чиққан методологик ғоялар. XX асрда классик фанлар парадигмасидан ноклассик изланиш парадигмасига ўтиш ва методологик янгиланишлар. Тадқиқот усулини танлашда амал қилинадиган методологик талаблар.
Методология тушунчаси. Методологияни мазмуни, предмети ва вазифалари. Постноклассик илмий билиш босқичига ўтиш ва янги методологик ёндашувлар. Тадқиқот методологияси ва изланиш самарадорлиги масаласи. Тадқиқот усуллари таснифи. Энг умумий, умумилмий ва махсус илмий тадқиқот усуллари.


Эмпирик тадқиқот усуллари
Эмпирик маълумотлар тадқиқот ашёси сифатида. Эмпирик тадқиқот усули тушнчаси. Эмпирик тадқиқот усулини самарали жиҳатлари. Кузатиш усули. Кузатиш усулига оид методологик талаблар. Кузатиш усули турлари. Ўлчаш усули. Ўлчаш усули эталони. Эталонда ифодаланган стандарт бирликлари.
Метрология фан сифатида. Метрологиянинг асосий вазифалари. Ўлчов шкаласи. Ўлчаш шкаласи турлари.
Таққослаш усули. Таққослаш усулини бошқа усуллар билан боғлиқлиги. Таққослаш усулидан фойдаланиш қоидалари. таққослаш ва қиёсий таҳлил.
Тавсифлаш усул сифатида. Тавсифлашнинг методологик функциялари. Тавсифлашда амал қилинадиган қоидалар.


Экспериментал тадқиқотлар
Экспериментал фанлар методологиясини вужудга келиши (Ф.Бэкон, Ньютон, Фарадей, Максвелл ва бошқалар). Эксперимент тушунчаси. Эксперимент усулини хислатлари. Эксперимент таснифи.
Эксперимент режалаштириш. Эксперимент режасида белгиланган тадбирлар. Экспериментда мониторингни амалга ошириш Эксперимент методикаси.
Эксперимент натижаларини таҳлил қилиш ва баҳолаш. Экспериментал кўрсаткичларни қайта ишлаш усули. Математик ўлчаш назарияси. Экстрементал хатоликлар ва уларни ўлчаш усули. Эксперимент натижаларини таққослаш ва қайта ишлаш.
Умумилмий экспериментлар. Хаёлий эксперимент усули ва унинг ижодий имкониятлари. Хаёлий эксперимент структураси. Хаёлий эксперимент усулини устунликлари. Математик эксперимент тушунчаси. Математик эксперимент усулини афзал жиҳатлари. Математик экспериментнинг технологик босқичлари. Компьютерли эксперимент усули. Компьютерли эксперимент усулини ижодий имкониятлари. Компьютерли экспериментда дастур ва экспертли баҳолаш тизими бирлиги. Табиий ва ижтимоий-гуманитар фанларда компьютерли эксперимент усулидан самарали фойдаланиш.