Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги андижон давлат тиббиёт институти

Назорат саволлари: 
1. Меҳнатнинг оғирлиги деб нимага айтилади ва унинг кўрсаткичлари?
2. Меҳнатнинг кескинлиги деб нимага айтилади ва унинг кўрсаткичлари?
3. Гигиеник таснифига асосан меҳнат шароитини синфини айтинг.
4. Гигиеник таснифи мақсади нимадан иборат?

---

42 
5. Иш жойларини аттестациядан ўтказишда меҳнат гигиенаси врачининг 
роли.
6. Профессиограммани тузиш мақсади ва мазмуни.
7. Қайси масалаларни хал этишда меҳнат гигиена врачи зарарли ва хавфли 
омилларини аниқлайди?
8. Меҳнат турларини айтинг.
9. Физиологик текширувларни ўтказишнинг даври.
10. Чарчашга олиб келувчи асосий сабаблар.
Ҳаракат алгоритми. 
Меҳнат оғирлиги ва кескинлигини аниқлаш.
1. Меҳнат оғирлигини аниқлаш:
орқали ҳисоблаб чиқиш:
А
N = -- ----- ,
К1 * t
блаш;
2. Меҳнат кескинлигини аниқлаш:
-эьтиборнинг жамлаш даражасини ўлчаш;
изаторларининг холатини аниқлаш (яширин 
даврини ўлчаш).
3. Меҳнат оғирлиги ва кескинлигини 4 та категория бўйича бахолаш:

---

43 
Вазият масалалари. 
№1. 
Тракторни ремонт қилишда слесарь-механик 40-45 Вт оғирликда иш 
бажаради.стационар иш жойи йўқ. Иш бажараѐтганда унинг кўпроқ елка 
мушаклари қатнашади.вақти-вақти билан (50% гача иш вақтида) слесарь 
мажбурий ҳолатда (тиззасида, ѐтиш ҳолатида,чўккалаб) иш бажаради. Иш 
вақтида унинг пульси 1 мин 110-120 гача бўлади. Статик зўр бериш 
натижасида қўл мушакларининг чидамлилиги бошланғич ҳолатга нисбатан 
35%га камаяди.
Қуйидаги саволларга жавоб беринг.
1.‖Меҳнатнинг оғирлиги ва кескинлиги‖ таснифига асосланиб юқоридаги иш 
турига баҳо беринг.
2. Слесарь-механикни ишини баҳолашда қандай асбоблар қўлланилган?
3. Ишни кескинлиги ва оғирлигини камайтиришни олдини олиш чора 
тадбирларини айтинг.
Жавоби: 
1. ‖Меҳнатнинг оғирлиги ва кескинлиги‖ таснифига биноан бажараѐтган иш 3
категория оғир, кескин иш турига киради, чунки слесарь – механик 40-45 Вт 
оғирликда иш бажаради. Физиологик кўрсаткичлардан: пульси бир дақикада 
110-120 гача, қўл мушакларнинг чидамлилиги 35%га камаяди.
2. Слесарь мехнаниқ ишини баҳолашда физиологик усуллардан пульс – 
пальпация ѐрдамида ѐки пульсатохометр, ПАВ-01 асбобларда, мушак 
чидамлилиги динамометр ѐрдамида аниқланади.
3. Чора-тадбирлар:
-техник чора тадбирлар – корхонада микроиқлим шароитини 
яратиш,
ѐритилганлик, и и./ч.да ҳосил бўладиган салбий омилларни камайтириш, уни 
олдини олиш;
–технологик: 
меҳнат 
жараѐнини 
механизациялаштириш, 

---

44 
автоматизациялаш, янги техникани ривожлантириш, меҳнатни ташкил 
қилишни илғор шаклларидан фойдаланиш;
ни физиологик огохлантириш тадбирлари: меҳнат жараѐнини 
рационал ташкил этиш, динамик меҳнат стериотипини ишлаб чиқиш, 
мунтазам тренировка ва машқ қилиш, меҳнат ва дам олишни тўғри ташкил 
этиш.
№2 
Кимѐ саноатидаги операторлар ишининг сменадаги 65%вақти технологик 
жараѐнини бошқариш пулти кузатувига кетади. 1 соат ичида оператор 300 
дан ортиқ сигналларни анализ қилади. Смена давомида оператор 5 та 
кўрсаткични эслаб қолишин керак. Оператор иши кўриш категориясига қараб 
аниқ операциялар бажариш ишлари категориясига киради.